مقالات

شورش سفید در آکادمی‌های مذهبی - نگاهی به فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی «جامعه تعلیمات اسلامی» در عصر پهلوی دوم

جامعه تعلیمات اسلامی در سال 1322 ﻫ.ش توسط شیخ عباسعلی قرائتی معروف به حاج‌آقای اسلامی در تهران تأسیس شد و به تدریج در تمامی ایران گسترش یافت. این مرکز مورد تأیید مرجع تقلید بزرگواری همچون آیات عظام بروجردی، حکیم، خوانساری، طباطبایی و امام خمینی (ره) قرار گرفت و نقش بسزایی در تربیت روشنفکران مسلمان و نسل جوان متعهد به اسلام در دوران قبل از انقلاب داشت.در مقاله زیر تاریخچه و فعالیت‌های این مرکز را اجمالاً مرور می‌نماییم.

انگیزه‌های قیام خونین 15 خرداد 1342 از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی

با صحبت‌هایی که تا کنون درباره 15 خرداد شده است، مسلماً مردم اطلاعات زیادی در این زمینه دارند. لذا، نکته‌ای می‌خواهم درباره آن تاکید و پافشاری کنم این است که می‌ترسم حادثه بزرگ و با عظمتی، مثل 15 خرداد که مهمترین حادثه ملت ایران پیش از انقلاب است، در طول تاریخ تحریف شود. و احتمال می‌دهم که دست‌هایی باشد که این حادثه را بخواهد تحریف کند. علت این نگرانی این است که اگر این حادثه تحریف شود، امکان ندارد که انقلاب ما تحریف نشود. از طرف دیگر اگر این واقعه بزرگ تاریخی تحریف شده، غلط معنا شود و تفسیرهای نادرستی از آن ارائه بشود، امکان دارد کل انقلاب ما را تحریف کند...

زمینه‌های سیاسی – اجتماعی اصلاحات ارضی ایران

حل مسائل زمین‌داری و تحویل مالکیت بزرگ مالکان در دوران قبل از نظام پهلوی، همواره مطرح بوده است. از سال 1320 به بعد، محمدرضا پهلوی تحت فشار افکار عمومی کوشید زمین‌های سلطنتی را تحت عنوان تقسیم املاک سلطنتی فروخته و آنها را به نقدینه تبدیل نماید. وی زیر فشار مخالفت‌های ملی، مجبور شد زمین‌های سلطنتی را که توسط پدرش غصب شده بود به دولت واگذار کند. محمدرضا پهلوی در یکی از نوشتارهای خود در زمینه تقسیم املاک سلطنتی چنین می‌نویسد: «در سال 1941 با واگذاری اراضی مزروعی خود به دولت، به اقدامی دست زدم که انتظار زیادی از آن داشتم. بی تردید این اقدام، انقلاب کوچکی را موجب می‌شد که ساختار جامعه روستایی را تغییر می‌داد. ولی چون دولت در آن زمان ترجیح می‌داد دست به ترکیب این جامعه نزند، ناچار این زمین‌ها را از دولت پس گرفتم و میان کشاورزان تقسیم کردم.»...

معرفی، نقد و بررسی تصویب‌نامه مطبوعاتی تیراژ (1341-1342)

از جمله اسنادی که در آرشیو سازمان اسناد ملی ایران نگهداری می‌شود، نسخه‌ای از تصویب‌نامه هیات وزیران در 25 اسفند 1341 شمسی در ارتباط با مطبوعات است. در چنین روزی در اوج بحران سیاسی پیش آمده ناشی از اجرای لوایح شش‌گانه رژیم پهلوی، دولت وقت اقدام به صدور تصویب‌نامه‌ای کرد که بر اساس مفاد آن امتیاز کلیه جرایدی که در تهران منتشر شده و تیراژ آنها در مورد روزنامه‌ها کمتر از 5 هزار تا و در مورد مجلات کمتر از سه هزار تا بودند، لغو شد. این تصویب‌نامه در همان زمان به لایحه تغییر قانون مطبوعات و یا لایحه «الغاء امتیاز 76 روزنامه و مجله» مشهور شد. اهمیت تصویب‌نامه مورد بحث وپیامدهای ناشی از اجرای آن در وضعیت مطبوعات در آن زمان، ما را بر آن داشت تا بررسی مبسوطی پیرامون علل و عوامل صدور تصویب‌نامه مذکور و نیز پیامدهای آن داشته باشیم

قیمت کاپیتولاسیون

تصویب لایحه کاپیتولاسیون در ایران یکی از مهم‌ترین زمینه‌های شکل‌گیری انقلاب اسلامی و پیدایش مقاومت سیاسی علیه شاه بود و شاید بتوان گفت همه چیز از آنجا شروع شد. حق قضاوت کنسولی اگرچه نوعی امتیاز سیاسی مرسوم بین دولت‌های ماقبل قرن بیستم بود، اما تصویب آن در سال 1343 توسط دولت و مجلس ایران خبر از یک واپسگرایی غیر قابل قبول داشت. در حالی که رضاشاه پس از به سلطنت رسیدن موضع نسبتاً محکمی در قبال کاپیتولاسیون گرفت. فرزندش برای گرفتن یک وام تسلیحاتی حاضر به احیاء کاپیتولاسیون گردید و در این راه از برکنار کردن نخست‌وزیران غیرفعال هم ابائی نداشت! رأی موافق مجلس با اکثریت نسبی انجام شد و رئیس و برخی از نمایندگان غیبت را بر حضور در آن مجلس ترجیح دادند و با بهانه‌های مختلف برای معالجه یا مسافرت! سعی کردند دامان خودشان را از ننگ امضا کردنن قرارداد مذکور مصون نگاه دارند.

سید‌محمد‌کاظم قریشی؛قربانی مخالفت با کاپیتولاسیون

سید‌محمد‌کاظم قریشی که از طرفداران سر‌سخت خمینی است در روز 5/11/43 مصادف با 21 ماه مبارک رمضان روی منبر بر خلاف مصالح کشور و اعتراض به قوانین مجلس شورای ملی (مصونیت مستشاران امریکایی) به ایراد سخن‌رانیهای تحریک آمیز مبادرت و مردم را به دعای به خمینی وادار نموده است.«سید‌محمد‌کاظم قریشی» متولد 1316 ش، اهل خمین و پدرش از علمای خمین و مادرش سیده بود. وی دروس مقدماتی دینی را نزد استادان محلی از جمله علی‌اکبر مسعودی خمینی فرا گرفت؛ آن گاه راهی قم شد...

قیام برای خدا

چون «صحیفه نور» را بگشاییم در نخستین برگهای آن پیامی آسمانی و آیه‌ای قرآنی تلألوء دارد، که چشم بینندگان را به خود می‌کشد: «قُل إنَّما أعِظُکُم بِواحِدَةٍ أنْ تَقوموا ِللّه‌ مثنی وفُرادی». ‌گمان بسیاری از خوانندگان این آیه را ضمن سخنرانیهای امام خمینی قدس‌سره مکرّر از زبان مبارکش شنیده‌اند، و از تکیه و تأکیدی که بر «قیام ِللّه‌» داشتند آگاهند. امّا آنچه بنده می‌خواهم بیان کنم توجه دادن به اندیشه و عقیده آن بزرگمرد است که مفهوم آیه و فرمان آن را از دوران جوانی در نظر گرفته و در دل پرورانده و خود را آماده قیام برای خدا و اصلاح امّت اسلامی می‌کرده، و از صمیم قلب نیوشنده پیامِ الهی و عمل کننده به فرمان قرآن بوده است، و در این اقدام پیرو اباعبداللّه‌ الحسین علیه‌السلام می‌باشد...

پایه‏های استوار انقلاب اسلامی‏ و نقطه‏عطف زوال سلطانیسم و سکولاریسم در ایران

واقعیت‏های اجتماعی اجتناب‏ناپذیر و ظالمانه‏ای به نام فقر فرهنگی،سیاسی،اقتصادی و اجتماعی در ایران دهه 40 و 50 پیدایش جنبش 15 خرداد 1342 و انقلاب اسلامی 1357 را به‏ همراه داشت.پرواضح است که ایران از دوره سلطنت بی‏کفایت قاجاریه،در حال کشمکش با این فقرهای خانمان برانداز بوده است.این فقر نوظهور از بسیاری جهات از فقری‏ که در گذشته بر ایران حاکم بود تفاوت‏های بنیادین دینی داشت...

هلاکو رامبد رهبر فراکسیون پارلمانی حزب مردم

«هلاکو رامبد»فرزند«محمد حسین سالار اسعد طالشی»و نوه پسری«نصرت اللّه خان‏ عمید السلطنه»(سردار امجد طالشی)1و نوه دختری«محمود احتشام السلطنه»،به سال 1298 ش‏ در تهران زاده شد. از تحصیلات آغازین او اطلاعی در دست نیست اما می‏دانیم که در 1318 ش از دانشکده‏ افسریم در رسته توپخانه دانش آموخته شد.تا 1320 ش فرماندهی آتشبار سوم هنگ چهارم‏ توپخانه کوهستانی،سپس تا 1321 این مسئولیت را در آتشبار دوم هنگ دوم توپخانه صحرایی‏ بر عهده داشت.وی بنابر علتی که بر ما معلوم نیست،در زمان خدمت در ارتش،تنزل درجه‏ یافت-به گفته خودش،آن درجه مسترد گردید-اما از آن پس از خدمت در ارتش کناره گرفت....

ملی گرایی در تاریخ سیاسی معاصر، نگاهی دیگر به تاریخچه جبهه ملی

طی سال‏های پس از انقلاب مشروطه جریان فکری ناسیونالیسم بدل‏ به نیروی سیاسی نیرومندی شد و بویژه با روی کار آمدن خاندان پهلوی به‏ ایدئولوژی نظام حکومتی ایران بدل گردید.اما آن‏چه معنادار می‏نماید، هم زمانی این تحول با تحولات داخلی،منطقه‏یی و جهانی طی دهه‏های‏ نخست قرن بیستم یعنی انتقال قدرت از قاجار به پهلوی،اهمیت یافتن‏ هرچه بیش‏تر ایران در معادلات منطقه‏یی و جهانی به دلیل موقعیت‏ ژئوپولتیک و هم‏جواری با ابرقدرت شرق،کشف منابع جدید نفت در ایران‏ و شیخ‏نشین‏های حاشیه‏ی خلیج فارس،تفویض نقش ژاندارمری منقطه به‏ رژیم شاه و رقابت دو ابر قدرت وقت و تبدیل ایران به پایگاه استراتژیک‏ آمریکا برای مقابله با روس‏ها است.
...
43
...

جدیدترین مطالب

پربازدیدها

© تمامی حقوق برای پایگاه اطلاع رسانی 15 خرداد 1342 محفوظ است.