روایتی دیگر از نهضت پانزدهم خرداد

پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان‏ رخداد مهم تاریخ کشورمان حادثه‏ای‏ است که هماره باید از آن گفت و نوشت. تاریخی که برگ برگ صفحاتش باید مرور شود،درباره‏اش فیلمها بسازند و کتابها بنگارند تا نسل جوان کشور با ریشه‏ها، ابعاد و سیر تاریخی آن آشنا شوند و بدانند تاریخ پر نشیب و فراز این انقلاب‏ چه مراحلی را پشت سر نهاده است تا سرانجام نو نهال نازک آن درختی تنومند شده و به ثمر نشسته است. در ادامه مقاله دکتر مهدی فرقانی را مطالعه می کنیم که به تحلیل روند نهضت در سالهای آغازین دهه 1340 می پردازد

رژیم صهیونیستی و اصلاحات ارضی شاه

با کودتای 28 مرداد 1332 خورشیدی ، پیوستگی ایران و امریکا در زمینه‌های اقتصادی ، سیاسی ، نظامی ، فرهنگی و اطلاعاتی ، فصل تازه‌ای یافت . همراه با کودتا کارشناسان اقتصادی ، مستشاران نظامی ، نیز نمایندگان برخی از کمپانی‌ها و مقامات بلند پایه امریکا ، سیل‌آسا به طرف ایران سرازیر شدند(2) و در راه به دست گرفتن شریان حیاتی کشور استواری رشته وابستگی همه جانبه رژیم شاه به امریکا ، طرح‌ها و نقشه‌هایی را در دست بررسی و ارزیابی قرار دادند و ایران را به دستینه یک سلسله پیمان‌ها و قراردادهای اسارت بار کشانیدند ....

تلگراف بی پاسخ آیت الله خمینی- نگاهی به موضع گیری های امام خمینی و اسدالله علم بر سر لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی

در میان نخست‌وزیران محمدرضاشاه هیچ‌کدام به اندازه اسدالله علم نسبت به قدرت و جایگاه روحانیت از خود بی‌توجهی نشان نمی‌دادند. شاه، پس‌ازآن‌که نظر مثبت دولت امریکا را به انجام اصلاحات امینی توسط خود جلب کرد، اسدالله علم را به جای امینی به نخست‌وزیری برگزید و علم نیز در اولین‌گام برای انجام اصلاحات مدنظر امریکا، به سراغ لایحه‌ای رفت که از زمان تصویب آن توسط اولین مجلس مشروطه، همچنان بلااجرا و مسکوت مانده بود. این تصمیم علم در شرایطی صورت می‌گرفت که مجلس سنا و ملی تعطیل شده بودند و این خلأ چنان او را به وسوسه انداخت که وی درصدد برآمد علیرغم ممنوعیت قانونی، لایحه مذکور را با انجام چند تغییر اساسی، از جمله اعطای حق رای به زنان و حذف شرطهایی از قبیل مسلمان‌بودن نمایندگان و قسم‌خوردن به کتاب آسمانی اسلام توسط نماینده‌های غیرمسلمان، آن را برای اجرا به تصویب هیات دولت رساند.

انجمن های ایالتی و ولایتی به روایت رزم آرا

اگرچه طرح لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، در سال 1341 به تصویب رسید و سالهای آغازین دهه 1340 سالهایی بودند که کشور ایران بیشترین کشمکش ها برای اجرا و یا عدم اجرای این طرح را به خود دید، اما ریشه های این طرح به سالها قبل و دوران مشروطه باز می گردد. این طرح بارها مطرح شده و مورد بی توجهی قرار گرفت. اما محمدرضا پهلوی با جدیت بیشتری آن را پیگیری کرد تا سرانجام ان را در سال 1341 به تصویب رساند. حال برای بررسی ریشه های این طرح و دلایل عدم توجه در دوره های پیشین، نگاهی به سالهای نخست وزیری تیمسار رزم آرا می اندازیم که بحث انجمن‌های‌ ایالتی و ولایتی برای مدت زمانی کوتاه به یکی از مهم‌ترین مباحث روز تبدیل شد، اما باز هم مورد بی توجهی قرار گرفت

اصلاحات ارضی

در 19 دی ماه 1341 ، اجتماعی از کشاورزان کشور در تهران به نام «کنگره دهقانان» با شرکت 2500 نفر از روستائیان تشکیل گردید . شاه در این کنگره طی نطقی ، اصول ششگانه انقلاب را که از جمله شامل اصلاحات ارضی(1) بود ، اعلام کرد. اما اصلاحات ارضی، در مرحله بعد از تقسیم زمین، که هدف ، بهبود وضع زراعت و بالا رفتن سطح زندگی کشاورزان و تأمین رفاه و حصول بسیاری فواید دیگر بود ، جامه عمل نپوشید و ماده نارضایتی را از بین نبرد زیرا بر اثر ندانم کاری‌ها ، بی اطلاعی و هوچی‌گری‌های نابخردانه دکتر حسن ارسنجانی وزیر کشاورزی که عقده رد اعتبارنامه‌اش در مجلس چهاردهم را به سینه داشت و انتخابش «حساب شده و حکیم فرموده بود» به صورت «افسادات عمقی» درآمد ،

بررسی عملکرد حزب مردم

این مقاله تلاش دارد که به معرفی حزب مردم که یکی از احزاب حکومتی دوره محمدرضا پهلوی بود، بپردازد، این حزب به دستور محمدرضا شاه در تاریخ 26 اریبهشت 1336 تأسیس شد. لازم به ذکر است که این حزب را نباید با احزابی نظیر «حزب مردم» دوره چهاردهم‏ مجلس شورای ملّی که مؤسس آن (محمدصادق طباطبائی) به ریاست مجلس نیز انتخاب شد (1) و «حزب مردم ایران»، یکی از احزاب تشکیل‏دهنده جبهه ملی که مؤسس‏ آن محمد نخشب بود، اشتباه نمود.

علی امینی و ریشه های شکست اصلاحات (5)

علی امینی به مدت 14 ماه و 10 روز،از اردی‏بهشت 1340 تا تیر 1341 ش،در دوره‏ای‏ پرتنش از تاریخ معاصر ایران،نخست‏وزیر بود.او ظاهرا برای فرو نشاندن بحران بر سر کار آمد، اما ناکامیاب از صحنه سیاست بیرون رفت.حدود 15 سال را در انزوای سیاسی و تحت نظر و مراقبت گذراند،بی‏آنکه در عرصه سیاست تأثیر خاصی داشته باشد؛البته به نظر نمی‏رسد که در این مدت در عرصه دیگری هم موثر یا مولد بوده باشد،و فعلا اطلاعات موثقی در دست نیست‏ که نشان دهد این سال‏ها را با اشتغال جدّی به امور خاصی سپری کرده باشد.هرچند که با گذشت سال‏ها،اصطلاح«دوره امینی»در نوشته‏های‏ مختلف،پررنگ‏تر از پیش به کار رفته است.در سلسله رویدادهایی که از کودتای نظامی 28 مرداد 1332 آغاز شد و به انقلاب 22 بهمن 1357 انجامید،نه تنها رویدادهای سیاسی سال‏های‏ 1339 تا 1342،که بخش عمده‏ای از آن‏ها با حکومت امینی مقارن است،اهمیت خاص دارد، بلکه تحولات اجتماعی-اقتصادی را که ریشه‏های اصلی انقلاب 1357 را تشکیل می‏دهد،در شکست برنامه اصلاحات امینی سراغ باید گرفت. در اینجا آخرین قسمت از این مبحث را مرور می کنیم

دوران تبعید امام خمینی(ره) در ترکیه‏

پیروزی انقلاب اسلامی ایران به علل و عوامل متعددی وابسته بود. اما سه علت اصلی در این زمینه بیشتر مورد توجه قرار گرفته‏اند.نخست باورهای دینی و اعتقادات اسلامی‏ مردم ایران،دوم وحدت مردم و مبارزات سیاسی آن‏ها،و سوم رهبری قاطع امام خمینی(ره). از میان سه عامل فوق رهبری امام خمینی(ره)تأثیر فوق العاده‏ای در به ثمر رسیدن مبارزات مردم مسلمان‏ ایران،علیه دستگاه پهلوی ایفا کرد.فاصله‏ی زمانی 13 آبان 1343 تا خروج امام از ترکیه،یکی از فصول مهم‏ تاریخ نهضت اسلامی به حساب می‏آید.بنابراین،در این‏ مقاله سعی شده است،دوران تبعید امام در ترکیه مورد بررسی قرار بگیرد.

علی امینی و ریشه‏های شکست اصلاحات (4)

علی امینی به مدت 14 ماه و 10 روز،از اردی‏بهشت 1340 تا تیر 1341 ش،در دوره‏ای‏ پرتنش از تاریخ معاصر ایران،نخست‏وزیر بود.او ظاهرا برای فرو نشاندن بحران بر سر کار آمد، اما ناکامیاب از صحنه سیاست بیرون رفت.حدود 15 سال را در انزوای سیاسی و تحت نظر و مراقبت گذراند،بی‏آنکه در عرصه سیاست تأثیر خاصی داشته باشد؛البته به نظر نمی‏رسد که در این مدت در عرصه دیگری هم موثر یا مولد بوده باشد،و فعلا اطلاعات موثقی در دست نیست‏ که نشان دهد این سال‏ها را با اشتغال جدّی به امور خاصی سپری کرده باشد.هرچند که با گذشت سال‏ها،اصطلاح«دوره امینی»در نوشته‏های‏ مختلف،پررنگ‏تر از پیش به کار رفته است.در سلسله رویدادهایی که از کودتای نظامی 28 مرداد 1332 آغاز شد و به انقلاب 22 بهمن 1357 انجامید،نه تنها رویدادهای سیاسی سال‏های‏ 1339 تا 1342،که بخش عمده‏ای از آن‏ها با حکومت امینی مقارن است،اهمیت خاص دارد، بلکه تحولات اجتماعی-اقتصادی را که ریشه‏های اصلی انقلاب 1357 را تشکیل می‏دهد،در شکست برنامه اصلاحات امینی سراغ باید گرفت.

زندگینامه امام خمینی(ره)

آیت‌الله سیدروح‌الله مصطفوی مشهور به امام خمینی،‌ رهبر انقلاب اسلامی و پایه‌گذار نظام جمهوری اسلامی است. او در شب پنجشنبه بیستم جماد‌ی‌الثانی 1320 برابر با اول مهر 1281 هم‌زمان با سالروز تولد حضرت زهرا (س) در خمین به دنیا آمد. پدرش، سیدمصطفی، به دست دو تن از خانهای منطقه به شهادت رسید. از آن پس، سرپرستی او برعهده مادر و عمه‌اش قرار گرفت. روح‌الله هم‌پای خویشان خود برای محاکمه قاتلان پدر به دادخواهی نزد حاکمان می‌رفت و در این راه با بسیاری از ظلم و ستمهای حکومت قاجار و خانهای زورگو آشنا می‌شد....