گفتگو با راوی زمستان سال 1341

یحیی آریا بخشایش از آن دسته مورخینی است که هر روز از روز قبل پرکارتر می شود. اولین اثر جدی او نگارش سه جلد از مجموعه پنج جلدی تاریخ آغازین فراماسونری بود که جلد پنجم و آخرین جلد این مجموعه در هفدهمین دوره جایزه کتاب فصل به عنوان کتاب شایسته تقدیر شناخته شد. او علاوه بر این مجموعه، با فرهنگ نامه ها و دائره المعارفهایی همچون فرهنگ ناموران معاصر ایران و دائره المعارف انقلاب اسلامی همکاری داشته است. همچنین مقالات متعددی در در زمینه تاریخ معاصر ایران در نشریات تاریخی از جمله ماهنامه زمانه و فصلنامه مطالعات تاریخی از او چاپ رسیده است. اما آنچه که سایت پانزده خرداد و یحیی آریا را به پای میز مصاحبه کشاند، جلد هشتم روزشمار پانزدهم خرداد است که به تدوین او در مراحل پایانی چاپ به سر می برد. این مجلد در بر گیرنده حوادث زمستان سال 1341 است که مهمترین رخداد آن برگزاری رفراندوم اصول شش گانه «انقلاب سفید» در ششم بهمن این سال است. روزشمار زمستان1341 در آستانه انتشار قرار دارد و فرا رسیدن ششم بهمن این بهانه را به دست ما داد تا اولا با او در رابطه با مراحل نگارش این روزشمار صحبت کنیم و دوما او که درجریان ریز اتفاقات آن دوره قرار دارد، دید بهتری از آن روزها در اختیار ما قرار دهد.

گفتگو با حجت الاسلام آل طه، سخنران روز دوم فروردین 1342 در مدرسه فیضیه قم

حجت الاسلام والمسلمین آل طه حدود 85 سال سن دارد و در قم زندگی می کند شهری که پر از خاطرات ریز و درشت زمان مبارزات است.برخورد مهربان شیخ و نگاه گرم و صراحت لهجه اش نشان می دهد که وی از منبریان پر شور بوده که در محضر امام خمینی (ره) و دیگر علما مجاهدت های بسیاری در راه پیروزی انقلاب کرده است. حجت الاسلام آل طه اولین سخنران مراسم فیضیه بوده و در سخنرانی از طرح انجمن‌های ایالتی و ولایتی انتقاد می کند و در بین سخنان اش نقشه ایادی شاه کلید خورد. رو در روی شیخ نشستیم تا حمله رژیم پهلوی را برایمان روایت کند.

ناگفته های طیب حاج رضایی از زبان برادرزاده اش

زمان ما مي گفتند «جاهل ها» که لفظ خوبي نبود. توي آن قشر آدم هايي بودند که ناجوانمرد بودند و آدم هايي هم بودند که جوانمرد بودند. جاهلان يا لوطي ها يا عيارها، با معيارهاي آنها، به طيب نمره بالا مي دادند. يکي مي گفت ناصر فرهاد، چون دعوايي بوده و خوب داد مي زده. يکي مي گفت حسين رمضان يخي. بعد يکي آمد يک مانيفست داد که چرا طيب از همه اينها بهتر و بالاتر است...

مصاحبه نشریه عروه الوثقی با آیت‌الله دكتر سید محمد حسینی بهشتي

مجله عروه الوثقی در نخستین سالگرد قیام 15 خرداد پس از انقلاب، آیت الله سید محمد حسینی بهشتی را دعوت به مصاحبه ای کرد تا نظرات ایشان پیرامون این نهضت تاریخی را جویا شود. عروه الوثقی درصدد انتشار نشریه ای ویژه دانش آموزان بود و از آنجا که نخستین شماره آن مصادف با سالگرد قیام پانزده خرداد منتشر می شد، این مناسبت را دست‌مایه این گفتگو قرار داد.

گفتگو با دکتر کاظم ارجمندی رئیس شورای شهر رودبار

دکتر کاظم ارجمندی پژوهشگری که زندگی و مبارزات شهید سید یونس رودباری را در دستور کار دارد، ریاست شورای اسلامی شهر رودبار را نیز عهده‌دار است. ایشان در گفتگو با وبلاگی که عمده مطالبش، پژوهش پیرامون تنها شهید حادثه دوم فروردین 1342 است، اطلاعاتی پیرامون زندگی شهید سید یونس رودباری ارائه کرده است. تلاشهای صورت گرفته برای معرفی هر جه بیشتر یکی از نخستین شهدای انقلاب محتوای اصلی این گفتگوست.

در آن نیمروز سوزان (گفتگو با آیت الله سید عزالدین حسینی زنجانی)

حوادث و رويدادهاي مهم تاريخ معاصر با گويش كساني كه در متن اين وقايع بوده‌اند بسيار مستند و ارزشمند خواهد بود. از آنجا كه بسياري پانزدهم خرداد ماه 1342 را نقطه عطف شروع قيام خونين و اسلامي مردم ايران مي‌دانند در این مصاحبه با يكي از چهره‌هاي حاضر در متن رويداد تاریخی 15 خرداد 1342 ديدار كرده و حوادث 15 خرداد را با رويكردي نو و همراه جزئيات آن از زبان وي می‌شنويم.

حوزه علميه قم و يورش نظاميان به مدرسه فيضيه؛ گفت وگو با دكتر محمد جعفری هرندی

دكتر محمد جعفري هرندي متولد 1318، تحصيلات حوزوي را تا دوره خارج با گرايش فقه و اصول در قم گذراند. در فاصله سالهاي 1342 تا 1344 به طور همزمان در حوزه و دانشگاه، تحصيلات خود را ادامه داد. سپس به تهران آمد و ضمن ادامه تحصيل در تهران ارتباط مستمر خود با مراجع و علماي قم را حفظ كرد. وي به عنوان يك طلبه و شهروند قمي از نزديك شاهد وقايع قم و حوزه علميه به خصوص در سالهاي پر حادثه 1334 تا 1345 بوده است. آنچه در پي مي‌آيد بخشي از گفت وگو با نامبرده است.

مصاحبه با آقای علی‌محمد محمدی از شاهدان عینی 15 خرداد ورامین

عرض کنم خدمتتان که بنده خادم امامزاده جعفر (ع) بودم. آن روز نوبت کاری من بود و در حرم بودم. ظهر روز بنی‌اسد یعنی روز سوم شهادت امام حسین بود. در اینجا رسم است که مراسم بنی‌اسد را [مثل] عرب‌ها درست می‌کنند. عرب‌ها که می‌آیند جنازه‌ها را جمع می‌کنند. هیات [سینه‌زنی] توی صحن امام‌زاده آمد. آنها آمدند و ما هم آرام آرام آمدیم تا اون چوب‌بری که می‌گویند ورامین. در آن زمان خانه‌ای، چیزی نبود. فقط پلی بود که خاکی بود. در آنجا چند نفری هم که از ورامین حرکت کرده بودند آمدند و با ما همراه شدند تا به ورامین رسیدیم.

مصاحبه با آقای حسن اردستاني شاهد عینی قیام پانزده خرداد ورامین

روز 15 خرداد مصادف با روز بني‌اسد شد. تا قبل از تاسوعا و عاشورا همه صاحب‌عزاها همه‌جا برنامه دارند. ولي در روز بني‌اسد همه آنها تعطيل مي‌کنند. همه به شهر پيشوا مي‌آيند. در پيشوا به تکيه بازار رفتيم. اول بازار. تکيه حاج غلامعلي رحيمي. همه براي عزاداري به آنجا مي‌آيند. آقاي علائي هم آنجا شروع کرد. حتي من داشتم اين پول را مي‌گرفتم. ديدم که يکي از رفقا به نام آقاي حاج عباس رحيمي که با ما هم اينجا کار مي‌کرد. ايشان به قم رفته بود، چون که مي‌خواستند دستگيرش کنند، فردي که در چلوکبابي علي‌نقي که آن موقع در قم کبابي داشت و در آنجا معروف بود، از طرف ايشان خبر آورده بود. گفت چرا مغازه را نبسته‌ايد؟ گفتم چطور شده است؟ اولش نخواست بگويد. گفتند که ديشب آقا را دستگير کردند و بردند تهران. ما بلند شديم و در را بستيم و به خانه رفتيم. بعد به تکيه حاج غلامعلي رحيمي رفتم. در تکيه حاج غلامعلي رحيمي، حاج رضا نيري که الان رئيس کميته امداد تهران هستند، ايشان هم آمد. پدرش اهل اينجا بود، ولي کارش در تهران بود. او هم خبر آورد که آقا را دستگير کردند ولي خصوصي گفت، به همه نگفت.

مصاحبه با آقای علائی شاهد عینی قیام پانزده خرداد ورامین

در ایرانِ ما اتفاقات زیادی افتاده و اگر حقیقت کار را بشکافیم به نظر من هیچ کدام از اینها اثرات قیام 15 خرداد را در ایران نداشت. گرچه از تهران و قم، کاشان و مشهد شد قیام پیشوا نوری جهید و خویش را خوش نام کرد اولاً ابهت رژیم شاه، آن روز شکست، آن قلدری و آن عظمت و آنی مردم قدرت نداشتند نفس بکشند. عرض شود که شاه را فرض بفرمائید که سایة خدا می‌دانستند، آریامهر می‌گفتند. به عناوین مختلف این را شکست. روی مردم را باز کرد، زبان‌ها را باز کرد که بابا نه دانشگاه تهران، نه حوزه علمیه قم، نه بازار تهران، اما کشاورز وقتی شنیده مجتهدش را گرفتند و از قم بردند تهران، بیلش را می‌کوبد سر زمین آب و حرکت می‌کند که این واجب‌تر است.