حسن تاریخی (کشاورز)
انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی،کتاب«زندگی و مبارزات آیت الله شهید سید عبدالحسین دستغیب به روایت اسناد و خاطرات» را در هشتمین روز دهه فجر 1392 منتشر کرد. این کتاب تدوین مشترک حمید سفیدگر شهانقی و محمد چغایی اراکی است و در دو بخش تنظیم شده که با تأکید بر اسناد به جا مانده از سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) و خاطرات نزدیکان آیتالله دستغیب و مبارزان انقلابی شیراز شکل گرفته است.
اما درباره آیت الله دستغیب باید گفت که ایشان پرچمدار مبارزه با اعمال ضددینی حکومت پهلویها، طی پنجاه سال تاریخ پرتلاطم ایران در جنوب کشور بود. وی با الهام از اندیشههای امام خمینی(ره)، با هدفی روشن و ارادهای راسخ به مبارزه ادامه داد و در زمرهی یاران دیرین امام(ره) درآمد. شهید «آیتالله سیدعبدالحسین دستغیب» از بزرگمردان عرصهٔ دین و انقلاب اسلامی بود که در برههای از تاریخ اسلام و ایران با تفکرات، تلاشها و مبارزاتش نقش ویژهای را ایفا کرد؛ بهطوریکه بررسی تاریخ انقلاب اسلامی در جنوب کشور، بدون لحاظ کردن فعالیتها و مبارزات ایشان با کاستیهای فراوان مواجه خواهد شد.
آیتالله سید عبدالحسین دستغیب در سال ۱۲۸۸ شمسی در شیراز در یک خانواده روحانی اهل علم و فضیلت متولد شد. پدرش سید محمدتقی هنگام تولد فرزندش در کربلا به سر میبرد و چون ولادت او مقارن با عاشورا بود، نام او را عبدالحسین نهاد. سید عبدالحسین در ۱۲ سالگی پدر خود را از دست داد و در سال ۱۳۱۰، جهت ادامه تحصیل علوم دینی راهی نجف شد و از محضر بزرگان کسب فیض کرده و به درجه اجتهاد نائل شد. مبارزات سیاسی او از زمان کشف حجاب شروع شد اما اوج مبارزات این شهید بزرگوار علیه رژیم شاه، زمانی بود که لوایح ششگانه مطرح شد و جنبش سال ۴۱ که آغاز نهضت امام خمینی بود شکل گرفت. در ۱۵ خرداد ایشان بازداشت و به تهران تبعید شد. در سال ۱۳۴۳، برای دومین بار دستگیر و به تهران اعزام و زندانی و سپس تبعید شد. پس از آزادی ایشان رهبری اهالی فارس را در نهضت امام خمینی بر عهده داشت. در سال ۱۳۵۶ عوامل شاه، مدتی ایشان را در منزل خود محصور و تحت نظر داشتند که با عکسالعمل شدید مردم انقلابی شیراز با رژیم مجبور به عقبنشینی شد. پس از کشتار وحشیانه رژیم شاه در پنجم رمضان در شیراز، حکومت نظامی اعلام شد و آن عالم مجاهد دستگیر و در تهران زندانی شد. شهید دستغیب پس از پیروزی انقلاب به نمایندگی از مردم فارس در مجلس خبرگان انتخاب شد و همچنین به فرمان امام به سمت امام جمعه شیراز منصوب شد. ایشان همچنین ریاست حوزه علمیه فارس را بر عهده داشت و بعد از پیروزی انقلاب، مدارس علمیه قوام، هاشمیه و آستانه شیراز را که سالهای طولانی توسط رژیم پهلوی تعطیل شده بود، دوباره دایر کرد. سرانجام در روز جمعه ۲۰ آذر ۱۳۶۰، آیتالله سید عبدالحسین دستغیب، در حالی که عازم نمازجمعه شیراز بود، در یکی از کوچهها با انفجار بمبی توسط منافقین به شهادت رسید.
بخش نخست کتاب با عنوان «مدخل پژوهشی» به شرح زندگی شهید دستغیب از تولد تا شهادت و مبارزات سیاسی این چهره انقلابی در نهضت امام خمینی(ره) با بررسی فرازهای مهم آن و با تکیه بر منابع شفاهی و اسناد و روایات، اختصاص دارد. در این بخش فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی و گاهشمار زندگی آیتالله دستغیب هم به چشم میخورد. همانطور که مطلع هستید، آیت الله دستغیب عنصر اصلی و کلیدی شروع نهضت در فارس و جنوب بودند و بدون ایشان قیام روزهای 15 و 16خرداد 42 در شیراز رقم نمی خورد. از این رو در هر دو بخش کتاب، چه در توضیحات فصل نخست و چه در اسناد، به این سالها نگاه ویژه ای شده است. در صفحه 30 کتاب، تحت عنوان «شروع نهضت اسلامی و شهید دستغیب» به اولین حضور این روحانی جلیل القدر در نهضت می رسیم که نگاهی دارد به آغاز مبارزات در پی انقلاب سفید شاه در سال 1341. نویسنده در صفحات بعدی حوادث شیراز را تا نوروز 1342 و همچنین اوایل بهار آن سال دنبال می کند. حوادثی که زمینه ساز قیامی بزرگ در 15 خرداد شدند. عنوان بعدی مطالب کتاب «شب عاشورای سال 1342 شیراز است» که آیت الله دستغیب سخنرانی شدید اللحنی علیه دستگاه پهلوی در مسجد نو شیراز انجام می دهد.
در صفحه 39، به قیام 15 خرداد و دستگیری آیت الله دستغیب می رسیم.که باعث قیام مردم شیراز و شهرهای دیگر جنوب کشور علیه پهلوی و دستگیری و شهادت بسیاری از مردم می شود. در این فصل علاوه بر نقل حوادث، خاطرات تنی چند از یاران آن بزرگوار نیز نقل شده اند. اتفاقا در ادامه همین صفحات، به مطلبی با عنوان «شهدایی از خاندان آیت الله دستغیب» می رسیم که به معرفی تنی چند از شهدای شیراز در خرداد 1342 می پردازد.
مطالب بعدی این فصل به فعالیت های حزب برادران شیزار در سالهای آغازین نهضت و همچنین به شرح مهاجرت علما به تهران در پی قیام 15 خرداد 42 اختصاص یافته اند. یکی از روحانیونی که شاه در پی مهاجرت علما ناچار به آزادی آنها شد، آیت الله دستعیب بود. مطالب مربوط به آزادی ایشان و استقبال مردمی در صفحه 53 کتاب آورده شده اند.
در بخش دوم، فهرست موضوعی اسناد براساس تاریخ آورده شده و اصل اسناد و در برخی مواقع با توجه به ناخوانا بودن اصل سند، بازنویسی آنها به چشم میخورد. در پایان این بخش، تصایری از آیتالله دستغیب از جوانی تا شهادت گنجانده شده است. اسناد موجود در این کتاب برگرفته از آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی است. ترتیب مطالب در این بخش اینگونه اند که، ابتدا فهرست موضوعی اسناد که براساس تاریخ مرتب شدهاند، آورده شده، سپس اصل اسناد و در برخی مواقع با توجه به ناخوانا بودن اصل سند، بازنویسی آنها آمده است. در پایان این بخش، تصایری از آیتالله دستغیب از جوانی تا شهادت گنجانده شده است. ناگفته نماند انجام کار چه در بخش منابع آرشیوی و چه در منابع شفاهی با کاستیهایی مواجه بود. فقدان اسنادی از مقاطع مختلف زندگی و مبارزات شهید از جمله مشکلات و کاستیهای پژوهش به شمار میرود. عدم تمایل برخی افراد جهت انجام مصاحبه به دلایل مختلف سیاسی و یا مشغلههای فراوان و یا شهادت و درگذشت برخی از افراد نزدیک به آیتالله شهید دستغیب، دشواریهای گردآوری منابع شفاهی میباشد که برای جبران این کاستی تلاش شده از مصاحبههای انتشاریافته استفاده شود.
این کتاب در شمارگان1500 نسخه و 236 صفحه، در هشتمین روز از دهه مبارک دهه فجر روانه بازار نشر گردیده است.
تعداد بازدید: 4657