مقالات
قیام 15 خرداد در اصفهان به روایت اسناد ساواک
فاطمه دفتری
روز 15 خرداد 1342 حکومت پهلوی دست به اقدامی زد که قیامی عظیم را در تهران و شهرهای دیگر ایران در پی داشت و آن بازداشت امام خمینی(ره) بود. خبر این رویداد در تهران علاوه بر آنکه تعطیلی بازار را به دنبال داشت، سبب شکل‌گیری تظاهرات عظیم در همان روز و روزهای بعد از آن شد. در شهرهای دیگر همچون شیراز، ورامین، کاشان و... مردم در حمایت از امام و آرمان‌های ایشان به خیابان‌ها آمدند و اعتراض خود را اعلام نمودند.
در اصفهان نیز در روز 16 خرداد، ساعت 8 بعدازظهر حدود پانصد نفر در خیابان چهارباغ تجمع نمودند و با رهبری شخصی به نام مصطفی خلیلیان در حمایت از امام خمینی(ره) شعارهایی سردادند. جمعیت با دستگیری این شخص توسط مأموران متفرق شدند، اما بار دیگر، پاسی از شب گذشته به محل اجتماع بهاییان حمله کردند.(1)
در کنار این تظاهرات، مردم اصفهان از روز 16 خرداد با بستن بازار این شهر اعتراض خود را به دولت حکومت پهلوی و حمایت‌شان از برادران‌شان در تهران، قم و دیگر شهرهای ایران را اعلام نمودند. همچنین در نقاط مختلف شهر مانند خیابان‌های چهارباغ، شیخ بهایی، سپه و... عکس‌های امام و اعلامیه‌هایی با مضامین «جهاد کردن به مراتب پسندیده‌تر از خانه‌نشینی است. مسلمانان باید مبارزه کنند.» بر در و دیوارها نصب کردند.(2)
شهربانی و ساواک اصفهان برای جلوگیری از این گونه اقدامات از سران اصناف خواستند از کسبه بخواهند عکس‌ها و اعلامیه‌ها را از پشت ویترین مغازه‌های خود بردارند(3) و کسانی که کسبه را تحریک به بستن بازار کرده بودند، دستگیر نمودند.(4) مقامات استان که از گسترش اعتراضات در اصفهان نگران بودند، در کنار اقدامات مذکور تدابیر امنیتی سختی نیز اندیشیدند و علیرغم تأکید مکرر ساواک بر آرام بودن اوضاع، یک گردان کمکی از نیروهای جنوب را از شهرضا به اصفهان منتقل کردند(5) و برای ایجاد ترس و وحشت در مردم کامیون‌های حامل سربازان به صورت دائم در شهر در حال مانور و حرکت بودند.(6)
در شهرهای اطراف اصفهان مانند نجفآباد نیز وضع بر همین منوال بود. کسبه نجفآباد نیز روز 16 خرداد در پی شنیدن خبر بازداشت امام در مسجد بازار تحصن کردند(7) و تا غروب روز 21 خرداد به تحصن و بستن بازار ادامه دادند.(8)
به گزارش ساواک تا روز 21 خرداد در جریان تعطیلی بازارهای اصفهان و تظاهرات مردمی 31 نفر دستگیر شدند.(9)
در جریان مهاجرت علما از سراسر ایران به تهران در حمایت از امام خمینی(ره) و دیگر روحانیون و علما و بازداشت‌شدگان جریانات 15 و 16 خرداد، که از روز 17 خرداد آغاز شد، از اصفهان و نجفآباد نیز آیت‌الله حسین‌علی منتظری، آیت‌الله ابراهیم امینی، آیت‌الله سید حسین خادمی، آیت‌الله محمد شمس‌آبادی، آیت‌الله عبدالجواد جبل عاملی و آیت‌الله محمدباقر زند کرمانی به تهران مهاجرت کردند و در کنار دیگر علما تا رهایی امام از حبس مقاومت کردند.(10)
پس از شنیدن خبر آزادی امام خمینی(ره) کسبه اصفهان، نجفآباد و دیگر شهرهای این استان بازارها را چراغانی کردند و با نصب پرچم و برگزاری مراسم جشن، شادی خود را ابراز کردند(11) و در قالب گروه‌هایی برای دیدار با ایشان به قم رفتند.(12)
پی‌نوشت‌ها:
1- قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک (جلد 7)، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1378، ص 103
2- همان(جلد 3)، ص 285
3- همان(جلد 4)، ص 296
4- همان(جلد 3)، ص 48
5- همان(جلد 7)، ص 106
6- همان، ص 109
7- همان، ص 97
8- همان، ص 123
9- همان، ص 123
10- سیر مبارزات امام خمینی(ره) در آیینه اسناد به روایت اسناد ساواک (جلد 2)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1386، ص 125؛ قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج3، ص 530؛ دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، جلد 4، بنیاد فرهنگی امام رضا (ع)، صص 131-133
11- قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک (جلد 4)، ص 28
12- قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک (جلد 5)، صص 231، 367
تعداد بازدید: 2673
آرشیو مقالات
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
