علی دهباشی، منتقد ادبی و سردبیر مجله بخارا، جلال آل احمد را تنها روشنفکری در دهه‌های 30 و 40 کشور دانست که قدرت تحلیل داشت و توانست تشخیص دهد که انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) اتفاق خواهد افتاد.

پانزدهم خرداد ۴۲ به نقل از خبرگزاری مهر، علی دهباشی، دوم اردیبهشت 1393 در مراسم اکران فیلم مستند «نویسنده بودن» اثر مصطفی آل احمد در خانه هنرمندان که به بررسی زندگی و آثار جلال آل احمد ‌پرداخته، گفت: جلال در زندگی خود فراز و فرودها و قله‌های زیادی داشته و نمی‌توان با تحلیل بخشی از زندگی او به همه ابعاد شخصیتی او پرداخت. بلکه باید زندگی او را به صورت پانوراما مورد بررسی قرار داد.

وی افزود: ما غالبا درباره شخصیت‌های تاریخی، ادبی و فکری خود با داده‌های امروزی مان قضاوت می‌کنیم در صورتی که باید در این حوزه به زمینه‌های تاریخی و اجتماعی حیات آن شخصیت نیز نظر داشته باشیم.

سردبیر مجله بخارا با بیان اینکه اگر چه این انتقاد به جلال هست که در زمینه‌های غیر تخصصی خود ورود کرده است، گفت: با این حال در صداقت، درستی و اینکه جلال همواره برای فرهنگ ایران تلاش کرده است هیچ شک و ابهامی نیست.
 

وی در ادامه به بیان خاطره‌ای نقل شده از یکی از فعالان فرهنگی دهه 40 که امروز مقیم برلین است پرداخت و گفت که این راوی بعدازظهر همان روز که جلال به قم می رود تا با آقای [امام] خمینی دیدار کند با او قرار ملاقاتی داشته است. او نقل می‌کند که بعد از آن ملاقات جلال به او گفته است که «این سیدی که من دیدم (امام) این مردک (شاه) را پایین می‌کشد.»

دهباشی افزود: جلال تنها روشنفکری بود در آن سال ها که این قدرت تشخیص را داشت که انقلاب مردم ایران به صورت یک انقلاب دینی و مذهبی و آن هم توسط امام خمینی(ره) شکل خواهد گرفت. باقی روشنفکران در آن زمان قادر به تشخیص مدل انقلاب مردم ایران نبودند.

وی همچنین از وجود 8 هزار صفحه یادداشت شخصی منتشر نشده از جلال آل آحمد خبر داد و گفت: آل‌احمد در این یادداشت‌ها جزئیات اتفاقاتی  که در سال‌های 1330 تا بعد از آن بر او گذشته را نوشته است. اما متاسفانه این نوشته‌ها در خانواده آل احمد باقی مانده و هنوز منتشر نشده است.