بازتاب قیام 15 خرداد در اراک

سیدرضا فندرسکی

09 ارديبهشت 1397

در روز چهارم محرم/ هفتم خرداد سال 1342 شهربانی و سازمان امنیت (ساواک) اراک مانع از تشکیل مجلس ختم یکی از روحانیون به نام آیت‌الله فرید شدند. وعاظ اراک در اعتراض به این اقدام دست به اعتصاب زدند، اما مأموران حکومت پهلوی تعدادی از آنان را دستگیر کرده و بالاجبار در مساجد شهر به منبر فرستادند.(1)

روز سوم تیرماه سال 1342 عده‌ای از روحانیون اراک با تشویق دو روحانی به نام‌های فضل‌الله نصیرالاسلام(2) و محمد ابراهیم اراکی(3) قصد ارسال تلگرافی به امام خمینی و مراجع دیگر قم مبنی بر اظهار تأسف از دستگیری امام را داشتند که توسط مأموران حکومت پهلوی از این اقدام منصرف شدند.(4)

در این ایام چهار نفر به اسامی عبدالله و علی خلیلی، محمدرضا حیدری و هوشنگ قائم‌مقامی به جرم اخلالگری در کار اصلاحات ارضی در زندان ساواک به‌سر می‌بردند.(5)

در محرم/ اردیبهشت و خرداد سال 1343 یکی از روحانیون اراکی به نام حسین فرید محسنی از قم به اراک آمد تا در دهه اول ماه محرم سخنرانی کند. شهربانی درصدد اخذ تعهد از وی بود اما او از این کار خودداری کرد. ساواک نیز تعطیلی مراسم روضه را موجب ناراحتی مردم و در نتیجه به صلاح ندانست.(6)

در تیر همان سال، ساواک با تذکر و تهدید تلاش می‌کرد که روحانیون اراک در سخنرانی‌های خود بحث روابط ایران و اسرائیل و یا انتقاد از اعضای بهایی کابینه دولت حکومت پهلوی را مطرح نکنند.(7)

پی نوشت‌ها:

1) خسروشاهی. سیدهادی. اسناد نهضت اسلامی ایران . مرکز اسناد انقلاب اسلامی . 1389. جلد 1 ص 188 به نقل از نشریه بعثت مورخ 16 /3 /1342

2) آیت‌الله میرفضل‌الله نصیرالاسلامی در سال 1319 قمری در روستای دهنو جاپلق حد فاصل خمین و الیگودرز به دنیا آمد. وی در حوزه علمیه اراک به تحصیل پرداخت و پس از کسب اجتهاد مسئولیت حوزه علمیه خوانساری را بر عهده گرفت. وی در سال 1396 قمری (1355 شمسی) درگذشت.

3) محمدابراهیم اراکی فرزند شیخ موسی در سال 1315 شمسی در اراک به دنیا آمد. وی از شاگردان امام خمینی، آیت‌الله حکیم، آیت‌الله خویی و آیت‌الله صدر در حوزه علمیه نجف بود و در سال 1389 شمسی درگذشت.

4) قیام 15 خرداد به روایت اسناد. مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات جلد 3. 1378. ص 340

5) همان. ج 9. 1387. ص 210

6) همان. جلد 5. 1382ص 422

7) همان. ج 6.1382. ص 180

 
تعداد بازدید: 2313