مقالات
قیام 15 خرداد در سمنان
سیدرضا فندرسکی
15 مهر 1397
پس از فوت آیت‌الله العظمی بروجردی مغازه‌ها و ادارات در سمنان تعطیل شدند و مردم در تکایا و مساجد اجتماع کرده و به عزاداری پرداختند. آیت‌الله علامه سمنانی در سمنان، ترابی در دامغان، بنی‌هاشمی در گرمسار و زیارتی در سنگسر در مساجد نشسته و مردم دسته‌دسته جهت عرض تسلیت و شرکت در مراسم عزا به مساجد این شهرها روی آوردند.[1]
بر اساس گزارش ساواک، امام خمینی در خرداد سال 42 با علمای شهرستان‌ها از جمله آیت‌الله علاقه‌مند در سمنان در ارتباط بودند.[2] در همین ایام دو روحانی مخالف رژیم پهلوی که حامل دستوراتی از رهبران مخالف بودند عازم سمنان شدند. مأمورین رژیم که به‌طور اتفاقی از این موضوع مطلع شده بودند این دو روحانی را تحت‌نظر گرفتند.[3] روز هجدهم خرداد سال 1342 یکی از روحانیون به نام محمد حاجی سلطانی که مسافر قطار تهران ـ مشهد بود، مورد سوءظن مأمورین قرار گرفت.[4] وی در سمنان پیاده شد و مأمورین به‌طور غیرمحسوس وی را به سمت شهربانی هدایت کردند. در بازرسی بدنی از وی تعدادی اعلامیه امام خمینی و اوراق دیگری حاوی مطالبی درباره تسلط بیگانگان بر کشورهای اسلامی و نحوه دفاع ملت‌های مسلمان و نهراسیدن از زجر و شکنجه به‌دست آمد. نامبرده تأکید می‌کرد که از امام تقلید و تبعیت محض می‌کند.[5]
با وجود آنکه نیروهای امنیتی حکومت پهلوی از هر گونه فعالیت انقلابیون و طرفداران امام در سمنان جلوگیری به‌عمل می‌آوردند ولی باز هم احتمال می‌دادند که در نخستین روزهای پس از قیام 15 خرداد 1342 عده‌ای از مردم از طریق راههای فرعی عازم تهران شوند.[6]
بنابه اعتراف ساواک سمنان در روزهای پایانی خرداد ماه سال 1342 اعلامیه‌هایی تحت‌عنوان «[آیت‌الله] خمینی مخالف آزادی است»[!] و دو اعلامیه از طرف گروهی به نام «هیئت مصلحین حوزه علمیه قم» که در مخالفت با برپاکنندگان قیام 15 خرداد صادر شده بود توسط مأموران مخفی شهربانی سمنان در این شهر و شهرهای مجاور توزیع گردید.[7] هیئت مصلحین حوزه علمیه قم متشکل از افرادی بود که با همکاری ساواک هر هفته اعلامیه‌هایی حاوی فحش و ناسزا به ساحت رهبر انقلاب صادر می‌کردند.[8]
در نیمه تیرماه سال 1342 گزارشهای رسیده به ساواک سمنان حاکی از آن بود که آیت‌الله شیخ محمد صالحی حائری[9] مشهور به علامه سمنانی که از روحانیون بانفوذ این شهر بود قصد حرکت به تهران و شرکت در اجتماع علمای سراسر کشور در حمایت از امام خمینی را داشت.[10] در همین ایام به منظور تأمین امنیت بیشتر در سمنان تعدادی سرباز از پادگان آهوان جهت تقویت شهربانی سمنان به این شهر اعزام شدند.[11]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1378، ج1، ص 271.
[2]. همان، ج3، ص 70.
[3]. همان، ص 87.
[4]. حجت‌الاسلام محمد حاجی‌سلطانی در سال 1323 در سمنان متولد شد و در سال 1379 در کراچی توسط وهابیون ترور شد.
[5]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد، همان، ص 99.
[6]. همان، ص 261.
[7]. همان، ص 292.
[8]. همان.
[9]. آیت‌الله شیخ محمد حائری مازندرانی مشهور به علامه سمنانی فرزند فضل‌الله در سال 1298 ق در کربلا به‌دنیا آمد. وی از شاگردان آخوند خراسانی و صاحب تألیفات فراوانی بود. علامه سمنانی در اواسط سلطنت رضاشاه به سمنان رفت و تا سال 1350 که درگذشت امامت جماعت مسجدجامع سمنان را بر عهده داشت.
[10]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد، همان، ص 422.
[11]. همان، ص 473.
تعداد بازدید: 2053
آرشیو مقالات
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
