زهرا رنجبر کرمانی
19 شهريور 1400
روزنامه اطلاعات در شماره روز نوزدهم شهریور 1341 در خبری نوشت:
«طرح برنامه عمرانی سوم کشور با تغییرات اساسی در جلسه دیشب هیئت وزیران به تصویب نهایی رسید تا از اول مهر 1341 به مرحله اجرا گذارده شود. طرح برنامه عمرانی سوم که به تصویب دولت رسید با آنچه سازمان برنامه به دولت پیشنهاد نموده بود تفاوت فاحش دارد .به موجب طرح تصویب شده، سازمان برنامه در طول اجرای برنامه سوم نقش اجرایی نخواهد داشت بلکه طرحها توسط سازمانهای اجرایی دولت اجرا خواهد شد و سازمان برنامه فقط تهیه طرحها و نظارت بر اجرای آنها را بر عهده خواهد داشت و به صورت یک دفتر فنی درخواهد آمد و اجرای طرحها عملاً به عهده وزارتخانهها و مؤسسات دولتی خواهد بود، به همین جهت است که شورای عالی سازمان برنامه در برنامه پنج ساله سوم حذف شده است. شورای عالی سازمان برنامه در برنامه هفت ساله دوم انتخاب و تصویب طرحهایی را که باید توسط سازمان برنامه اجرا شود به عهده داشت.
در برنامه پنج ساله سوم اعضای شورا را نخستوزیر و وزرای دارایی و بازرگانی و رئیس بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه و دو تن دیگر تشکیل میدهند. بنابراین در برنامه سوم سازمان برنامه وظایف محدودی خواهد داشت.»[1]
گفتنی است برنامه عمرانی سوم با تکیه بر دو برنامه پیشین نخستین برنامه جامع اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی ایران به شمار میرفت.[2] چارچوب برنامه بر پایه مفروضاتی بنا شده بود که ارتباط چندانی با واقعیات نداشت.[3] گرچه هزینههای صنعتی برنامه سوم بالا نبود، اما ماهیتاً زمینه صنعتی شدن ایران برابر الگوی مورد نظر غرب را فراهم کرد که در برنامه چهارم به طور مشخص به اجرا درآمد. در طول برنامه با صرف حدود نیمی از هزینههای برنامه عمرانی در امور غیر تولیدی، فضای لازم برای رشد سرمایه داری و افزایش سود سرمایههای داخلی و خارجی بدون تحقق توسعه واقعی کشور فراهم گردید.[4]
پینوشتها:
[1]. روزنامه اطلاعات، س 37، دوشنبه 19 شهریور 1341، ش 10893.
[2]. احمدیان، قدرت و سیدامیرحسین بنیاشراف، «ضعفهای متدولوژیک روستوگرایی در برنامههای توسعه پهلوی دوم»، رهیافت انقلاب اسلامی، تابستان 1394، ش 31، ص 85 – 104.
[3]. کاتوزیان، محمدعلی همایون، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز، 1374، ص 276.
[4]. احمدیان، همان، ص 95.
تعداد بازدید: 2046