نهضت امام خمینی
دستاورد مسافرت ملوکانه!
22 ارديبهشت 1401
ساواک در گزارشی به تاریخ 22 اردیبهشت 1341 می‌نویسد:
«... در هفته جاری با تمام فشاری که به آنها [مجلات خواندنیها، روشنفکر، سپید و سیاه، امید ایران، تهران مصور، فردوسی، اطلاعات هفتگی و خوشه] وارد آمده تا هنگام مراجعت اعلیحضرت همایونی[!] درباره اثرات مسافرت معظم له[!] مقالاتی بنویسند، حتی‌المقدور از نوشتن این مقالات سر باز زده و اگر مجبوراً چیزی نوشتند، به مطالب خیلی مختصر و گاه بدون تیتر مبادرت کرده و از این فشار مخصوصاً همه را با خبر کرده‌اند. ولی روزنامه‌های تهران مخصوصاً روزنامه‌های صبح با تذکراتی که به آنها داده شد در هنگام مراجعت شاهنشاه سرمقالات مفصل نوشته[1] و بعضی از آنها به انتشار عکس‌هایی از اعلیحضرت مبادرت جستند...»[2].
گفتنی است گرچه آمریکا با کودتای 28 مرداد 1332 شاه را به قدرت بازگردانده بود، وی از مداخلات این کشور در امور داخلی ایران بیمناک بوده، گمان می‌کرد آمریکا همواره می‌تواند با نزدیک شدن به هواداران دکتر مصدق به او پشت کرده، یا با استفاده از افسران ارتش بر ضد او کودتا کند. در ابتدای دهه 40 سردی روزافزون روابط شاه و آمریکا، همچنین اختلاف بین او و علی امینی که به توصیه آمریکا به صدارت رسیده بود وضع نگران کننده‌ای برای شاه بوجود آورده، احتمال وقوع کودتا یا قطع کامل کمک‌ها و حمایت‌های آمریکا دور از انتظار نبود. از این‌رو شاه دست به کار شده، از طریق اسدالله علم و با کمک بنیاد راکفلر و تعدادی از یهودیان آمریکایی و انگلیسی توانست موافقت کندی را برای ملاقات با خود به دست آورد. در 21 فروردین 1341 شاه به آمریکا رفته، ملاقات خصوصی 3 ساعته‌ای با کندی داشت. درخواست اصلی شاه واگذاری اجرای سیاست‌های اصلاحی جدید به او و اعطای کمک‌های اقتصادی و نظامی بیشتر آمریکا بود. در واقع شاه پذیرفت که همه سیاست‌های آمریکا را اجرا کرده، مقاومت‌های داخلی را درهم شکسته و تغییرات لازم را برای زمینه‌سازی و تحقق آنچه که مورد نظر آمریکا بود فراهم کند. در مقابل انتظار داشت حمایت‌های نظامی و سیاسی آمریکا از او ادامه یافته، نیازی به دولت تحمیلی امینی نباشد. مذاکرات شاه و کندی و توافق آنان ساختار سیاسی - اقتصادی و سیاست‌های داخلی و خارجی ایران را تحت تأثیر قرار داد. با کشته شدن کندی در آبان 1342 و آغاز ریاست جمهوری لیندون جانسون همکاری گسترده شاه و آمریکا در منطقه، جانشین فشارهای پیشین به وی شده، ایران در کنار اسرائیل به صورت یکی از ارکان اجرای سیاست‌های خاورمیانه‌ای و آسیایی آمریکا درآمد.[3] بدین ترتیب «اثرات مسافرت معظم له»! که ساواک مطبوعات را وادار به قلم‌فرسایی درخصوص آن می‌کرد، چیزی جز تبدیل ایران به حافظ منافع آمریکا در منطقه به قیمت فدا کردن منافع ملت ایران و تداوم استبداد پهلوی نبود.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. روزنامه اطلاعات به پوشش گسترده اخبار مربوط به سفر شاه به آمریکا پرداخته، در شماره روز 26 فروردین 1341 از قول خبرگزاری یونایتدپرس نوشت: «شاهنشاه ایران امروز مسافرت رسمی سه روزه خود را در واشنگتن پایان دادند در حالی‌که از دولت ایالات متحده آمریکا تضمین به دست آورده‌اند که کمک‌های آن دولت به برنامه‌های اصلاحی و عمرانی ایران ادامه خواهد یافت، مقامات رسمی آمریکایی سفر شاهنشاه را که طی آن مدت سه ساعت با کندی و همچنین دیگر سران آمریکا از جمله دین راسک وزیر خارجه و مک نامارا وزیر دفاع گفتگو کرده‌اند یک پیروزی بلاقید و شرط تلقی کرده‌اند،[!] طی این مذاکرات شاهنشاه اطمینان یافتند که آمریکا پشتیبانی سیاسی و نظامی خود را از ایران ادامه خواهد داد و بخصوص به اجرای برنامه عمرانی پنج سال و نیمه ایران که قرار است از سپتامبر آینده آغاز شود، کمک پولی خواهد کرد، دستگاه دولتی آمریکا نیز به نوبه خود اطمینان پیدا کرده که شاهنشاه ایران نه تنها یک متحد استوار به شمار می‌رود بلکه یک رهبر سیاسی صادق و صمیمی است[!] که تصمیم قاطع به اجرای اصلاحات اقتصادی و اجتماعی دارد،«(اطلاعات، س 36، یکشنبه 26 فروردین 1341، ش 10775).
[2]. مرکز بررسی اسناد تاریخی، مطبوعات عصر پهلوی، مجله سپید و سیاه به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1382، ص 14.
[3]. منصوری، جواد، تاریخ قیام پانزده خرداد به روایت اسناد، ج 1، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1377، ص 109 - 111.
تعداد بازدید: 772
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
