زهرا رنجبر کرمانی
03 مرداد 1400
گزارش روز 3 /5 /1342 ساواک با موضوع «تبلیغات علیه دولت» نشاندهنده واکنش مردم به موضع خصمانه دولت اسدالله علم در قبال روحانیت و به قرار زیر است:
«در چند روزه اخیر تبلیغات علیه آقاى نخستوزیر در محافل مذهبى و بین بازاریها کاملاً شدت یافته است. در بازار تهران گفته میشود آقاى علم با یکى از خبرنگاران خارجى مصاحبهاى کرده و گفتهاند روحانیون ایران در نظر دولت مثل موشهایى[!] هستند که آنها را دستگیر کرده و یا اگر بخواهد دستگیر مىکند. (قبلاً در این مورد گزارشى داده شده است. تشبیه مقامات مذهبى ایران به موش که گفته میشود عیناً در آن روزنامه خارجى چاپ شده و اکنون در دسترس عدهاى از مقامات بازارى و روحانى میباشد در بین بازاریها چنین تلقى شده که اصولاً آقاى علم و مقام سلطنت که از او حمایت مىکنند پابند مذهب نیستند و به نفع بهائیها درصدد از بین بردن مقامات مذهبى میباشند. بازاریها و طبقات دیگر مردم میگویند هرگونه اختلافى که ما با هم داشته باشیم، وقتی که پاى مذهب ما به میان آید وحدت نظر کامل خواهیم داشت و مخالفان دین را منکوب میکنیم.»[1]
مصاحبه علم با خبرنگاران خارجی در تاریخ 16 /3 /1342 انجام شد و ترجمه قسمتی از آن به نقل از مطبوعات آن روز بدین شرح است:
«علم نخستوزیر ایران اعلام کرد که 15 رهبر روحانی برجسته در دادگاه نظامی محاکمه خواهند شد. نخستوزیر گفت برای اینکه این محاکمه انجام پذیرد حکومت نظامی تا شش هفته دیگر در پایتخت برقرار خواهد بود. علم در مصاحبه خود همچنین اظهار داشت که نیروهای انتظامی تا یک هفته دیگر نیز به حالت آمادهباش کنونی باقی خواهند ماند ولی دولت کاملاً بر اوضاع مسلط است. وضع آرام است و کاملاً از روی این آشفتگی پرده برخواهد داشت. وی خاطر نشان ساخت که در ایجاد این بلوا [قیام 15 خرداد] روحانیون تنها نبودند، ولی از افشای نام دیگران خودداری کرد. یک منبع موثق اظهار داشت که بسیاری از معممین پنهان شدهاند...»[2]
در پی این مصاحبه، حزب زحتکشان[3] نامه سرگشادهای منتشر ساخت که بخشی از آن به این شرح است:
«کمیته مرکزی حزب زحمتکشان ملت ایران برای اطاعت از همین فتوای عالی (تقیه حرام و اظهار حقایق واجب ولو بلغ ما بلغ- امام خمینی) لازم دانست نتیجه مطالعات و استنباطات خود را به استحضار مراجع محترم تقلید و روحانیون عظام رسانیده و ایشان را از خدعه و فریب دستگاه مطلع سازد. جناب آقای اسدالله علم نخستوزیر روز پنجشنبه 16 خرداد پس از آن فجایع تاریخی مصاحبهای با مخبرین خارجی بهعمل آوردند که ترجمه آن بطور خیلی ناقص و دست و پا شکسته در روزنامههای داخلی انتشار یافت. چون تصور نمیرود آقایان محترم مراجع تقلید به متن اصلی مصاحبه مذبور دسترسی پیدا کرده باشند، برای مزید اطلاع قسمتهای برجسته آن از شماره 8و 9 ژوئن روزنامه نیویورک هرالد تریبون ذیلاً ترجمه میشود...».
در ادامه نامه ترجمه کاملی از سخنان علم ارائه شده است. آن بخش از اظهارات وی که به توهین آشکار و ناسزاگویی به روحانیون پرداخته و ظاهراً در مطبوعات داخلی منعکس نشده به این قرار است: «... ملاها مانند موش در دست ما هستند... همه ملاها معیوب نیستند، ولی بسیاری از آنها فاسد و کثیف میباشند...»![4]
پینوشتها:
[1]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج 3، تهران، وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1378، ص 540.
[2] همان، ص 540.
[3]. حزب زحمتکشان از احزاب تشکیل دهنده جبهه ملی بود که در 26 اردیبهشت 1330 دو هفته پس از نخستوزیری مصدق و مقارن کار مجلس شانزدهم، توسط مظفر بقایی و خلیل ملکی تأسیس شد. (قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج 7، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات ، 1387، ص 88 و 89).
[4]. همان، ص 541 و 542.
تعداد بازدید: 780