زهرا رنجبر کرمانی
24 آبان 1400
نویسنده سرمقاله روز 24 آبان 1341 روزنامه اطلاعات در توجیه و تبلیغ اصلاحات ارضی مینویسد:
«به نظر من اسارت و درماندگی ریشه اساسیاش همان فقر است، و گمان میکنم این جمله معروف از ژنرال فرانکو است که بسیار هم درست گفته است «انسان فقط وقتی آزاد است که بنده فقر و فاقه نباشد» پس برای این که مردم ایران مردمی آزاد و مترقی باشند شرط اول از میان بردن فقر است و فقر از میان نمیرود مگر وقتی سیستم کهنه و پوسیده ارباب ورعیتی از بین برود. اگر فرض کنید اقلیتی بین کشاورزان هستند که وضع زندگانی آنها بهتر از این است چنان معدودند که به حسابشان نمیتوان آورد. پر واضح است که با ایجاد تحول در زندگی زارع، عظیمترین قشر انسانی در این مملکت وضع تازهای پیدا میکنند و این است که بزرگترین رفورم حاصل میشود و اجتماع دگرگون میگردد .
بطوری که اخبار حکایت دارد شاید اتمام کار اصلاحات ارضی به آخرسال نکشد و زودتر از پایان سال آخرین مناطق مشمول، میان کشاورزان تقسیم شود. مطمئناً هیچ مانع و هیچ مقاومتی جلوی این کار را نخواهد گرفت.»[1]
گفتنی است اصلاحات ارضی که یک طرح دیکته شده آمریکایی بود، ظاهراً کشاورزان متوسط را به عنوان یک نیروی اجتماعی به حساب میآورد، ولی تعداد اینگونه کشاورزان حدود یک دهم مجموع کشاورزان ایران بود. به کشاورزان فقیر قطعات کوچک زمین میرسید. کارگران کشاورز که نیروی عمدهای بودند، امید زمیندار شدن را از دست دادند و طولی نکشید که دهها هزار کشاورز بیکار و بدون زمین در جستجوی کار به شهرها روی آوردند. طولی نکشید که حکومت بانکداران، مقاطعهکاران، صاحبان صنایع وابسته و مونتاژ و بوروکراسی اداری و نظامی در کشور برقرار شد. سرانجام کشاورزی مضمحل گردید و کشوری که لااقل از لحاظ محصولات مختلف کشاورزی و دامداری خودکفا بود، به صورت واردکننده محصولات غذایی ضروری و حتی علوفه درآمد.[2]
گرچه رسانههای تبلیغاتی حکومت هدف از اصلاحات ارضی را بهبود وضع معیشتی کشاورزان و رفع فقر عنوان میکردند، اما حسن ارسنجانی – نخستوزیر وقت و مجری اصلاحات ارضی - بعدها در مصاحبهای در مورد هدف واقعی شاه از اصلاحات میگوید:
«شاه خود بزرگترین مالک در ایران است. او به اصلاحات ارضی از جنبه منافع شخصی نگاه میکرد. پشتیبانی از این طرح تا آن حد بود که برای او اعتبار و محبوبیت فراهم سازد. همچنین نفوذ و قدرت مالکان بزرگ که آنان را رقیب خود میپنداشت تضعیف گردد.»[3]
[1] اطلاعات، س 37، پنجشنبه 24 آبان 1341، ش 10950.
[2] نجاتی، غلامرضا، تاریخ سیاسی بیستوپنج ساله ایران، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1371، ص 187.
[3] همان، ص 186.
تعداد بازدید: 703