شعری از محمدعلی مردانی در توصیف قیام پانزده خرداد

محمدعلی مردانی، پنجم مهرماه سال 1301 در روستای آشمسیان سادات از توابع شهرستان خمین متولد شد. او که از کودکى به شعر علاقه و ذوق و قریحه شاعرى داشت، از اراک به تهران آمد و به انجمن‏هاى ادبى راه یافت. استاد محمدعلی مردانی در قطعه شعری قیام پانزده خرداد را اين گونه توصيف كرده است: آن روز صبح مردم نستوه نامدار از گوشه و كنار پير و جوان و مرد و زن از خرد و از كبار

"پردگی بامداد" قصیده ای زیبا از مهرداد اوستا در اعتراض به تبعید امام خمینی

استاد محمدرضا رحمانی که بعدها به مهرداد اوستا معروف شد، در سال 1308 در خانواده ای اهل شعر و ادب در شهر بروجرد دیده به جهان گشود. پدرش، محمدصادق از شاعران معاصر و پدر مادرش حاج روخا محمد متخلص به رعنا، شاعری بسیار خوش ذوق و توانا بود. محمدرضا پس از پایان دوره ابتدایی در زادگاهش، از دبیرستانی شبانه در تهران دیپلم ادبی گرفت. وی سپس موفق به دریافت مدرک لیسانس در رشته معقول و منقول و فوق لیسانس در رشته فلسفه گردید. اوستا، تحقیق و نوشتن را از همان سال های جوانی آغاز کرد و توانست در 22 سالگی، تصحیح دیوان سلمان ساوجی را بر عهده گیرد. وی افزون بر ادبیات فارسی و عربی، با ادبیات جهانی نیز آشنایی داشت. شاعر توانای معاصر پس از پیمودن راهی طولانی در مسیر شعر و ادب پارسی، بعد از ظهر روز سه شنبه 17 اردی بهشت سال 1370 در 62 سالگی به هنگام تصحیح یک قطعه شعر، بر اثر سکته قلبی به خانه ابدی کوچ کرد.

مثنوی بهار امید به مناسبت آزادی امام خمینی و بازگشت ایشان به قم

این مثنوی به همراه دو قطعه شعر دیگر به مناسبت آزادی امام خمینی و در لحظه بازگشت ایشان به قم در جزوه ای پانزده برگی انتشار یافت. محمد حسین بهجتی(شفق) این اشعار را سروده بود.

برگی از باغ

داستان برگی از باغ، داستان دختر جوانی است كه در واقعه پانزده خرداد، مادر و برادرش از خانه به قصد تظاهرات خارج می شوند و هرگز باز نمی گردند. دختر سالها بعد به طور اتفاقی عكس برادر را در یك مجله می بیند و او را می شناسد و در جستجوی یافتن او پیش خانواده ای می رود كه برادرش را نگهداری كرده اند.

بازتاب نهضت خرداد در ادب مقاومت خراسان

شعر خراسان از دیر باز چونان آیینه‌ای، فراز و نشیب‌های زندگی اجتماعی مردمان سرزمین خاوران را در خود منعکس کرده است و نهضت 15 خرداد سال 1342 نیز بازتاب ویژه‌ای در اشعار شاعران خراسان داشته است. از آنجا که مشهد از کانونهای اصلی قیام 1342 بود، شعرای مبارز خراسانی، کسانی همچون مرحوم غلامرضا قدسی و استاد محمدرضا حکیمی و مهدی اخوان‌ثالث، از کنار این رویداد مهم اجتماعی و دینی بی‌تفاوت نگذشتند.

عاشورا آفرین قرن

از زیباترین و بلندترین اشعار انقلابی، شعر «عاشورا آفرین قرن» سروده استاد محمدرضا حکیمی است که بعد از قیام پانزده خرداد سروده شده است.حکیمی در این قصیده، جو سیاسی و اجتماعی آن دوره را چنین ترسیم کرده است:

بازتاب قیام مردمی پانزده خرداد 42 در ادبیات معاصر

در این جستار با ارایه تاریخچه ای گزارش گونه از شروع قیام مردمی 15 خرداد تا پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 57، به بررسی و تحلیل نقش شعارهای شعورمند مردم در این دوره تاریخی پرداخته شده است. این نوشتار همچنین به سخنرانی های پرشور امام در این دوره تاریخی پرداخته و مطالب مسیولانه و متعهدانه چند نشریه انقلابی این دوره را مورد کاوش قرار داده است. این مقاله با ارایه نمونه هایی از انعکاس پیروزی انقلاب اسلامی در شعر شاعران متعهد خاتمه می یابد.

تجلی قيام پانزده خرداد در شعر و ادبيات معاصر

ادبيات انقلاب به معنای عام آن عمری به درازای حيات شعر فارسی دارد و به معنای اخص آن عمری كوتاه به اندازه‌ انقلاب اسلامی؛ در اين ميان نمی‌توان نقش قيامی‌ تاريخی، مانند 15 خرداد سال 1342 را در شكل‌گيری اين ادبيات بی‌تأثير دانست.

اولین سروده «برای شهدای 15 خرداد»

افق امروز چرا سرخ‌تر است سینه‌اش خونین است می‌خراشد رخ و خون می‌ریزد دامنش رنگین است یارب این منظره چیست؟ راستی این بر و این بوم سیه، ایران است؟ پس چرا ویران است این همان کشور آباد کهن‌سال بود؟ راستی بیشه شیران است این؟ پرورشگاه دلیران است این؟ نه، نه، نه! کو شکوه جمشید؟

خروس در استوانه سیمانی

خروس در استوانه سیمانی داستان کوتاهی است به قلم کاوه بهمن واز معدود آثار ادبی که تا کنون دفتر ادبیات انقلاب اسلامی با تمرکز بر قیام 15 خرداد منتشر کرده است. این کتاب در1373 با قطع پالتویی و برای کودکان و نوجوانان منتشر شد. داستان از آنجا شروع می شود که صیحه خروسی، زندانیان محبسی استوانه ای شکل را به وجد آورده و جریان زندگی در بیرون از زندان را به آنان یادآور می شود. سربازان به دستور فرمانده‌ مامور کشف این خروس می شوند. زندانیان نگران سرنوشت خروس‌اند و خرسند از شکست زندانبان. در این گیر و دار سیدی شوخ طبع و سحرخیز به جرم تقلید صدای شاه به انفرادی می افتد. صبح ها دیگر صدای خروس نمی آید. با آزادی این سید بار دیگر این صدا پرطنین تر از قبل به گوش می رسد.