نهضت امام خمینی
تجدد آمرانه و شهرهای دوپاره!
21 مهر 1403
روزنامه اطلاعات در سرمقاله روز 21 مهر 1341 نوشت:
«پریشب، باز چند دانه تگرک از آسمان بارید و سیلابی در خیابان‌ها راه افتاد و جنوب شهر در مخاطره قرار گرفت.... سابق رسم بود ابتدای زمستان هر روزنامه‌ای یک مقاله می‌نوشت که ای اغنیا، زمستان سیاه آمد، فقرا دوا ندارند، غذا ندارند، خانه ندارند، زغال ندارند، به شکرانه اینکه خدا به شما داده و به آنها نداده، به داد این بیچارگان برسید، کمک کنید، صدقه بدهید. حالا سیل هم به مواد این استرحامیه اضافه شده است، چون یقیناً این بلا بر سر مردم فلک‌زده پائین شهر نازل می‌شود و اگر جانشان نستاند حتما خانه‌شان خراب می‌کند، اینجا توضیحی لازم است که اگر واقعاً موضوع سیل بود این همه نگرانی نداشت. زیرا که سیل مثل زلزله و بلایایی از این قبیل اتفاقی است، ممکن است بیاید یا نیاید، و حادثه اتفاقی را نمی‌توان قطعاً پیش‌بینی و چاره کرد، اما این خطری که جنوب شهر تهران را تهدید می‌کند سیل نیست، آبی است که از باران راه می‌افتد و چون باران قطعاً می‌آید این آب هم که ما آن را اصطلاحاً سیل می‌گوییم و شاید سیلاب بهتر بتوان گفت حتما راه می‌افتد. ...»[1]
گفتنی است در حکومت پهلوی اول به دنبال تثبیت قدرت مرکزی، فرایند نوسازی قهرآمیز آغاز و اولین قدم‌های جدی در راستای مدرن و صنعتی‌شدن پایتخت برداشته شد. شهر تهران به سمت شمال گسترش یافت و به تقسیم شهر به مناطق شمالی و مناطق جنوبی انجامید. این الگو، شکل طبقاتی شهر را تشدید کرد و منجر به حومه‌نشینی و خرابه‌نشینی در مرکز و بافت قدیم شد. از اوایل دهه 30 و به سبب تحولات اقتصادی، مهاجرت از روستا به شهر سرعت بیشتری گرفته و سبب بروز مشکلات متعددی در بخش مسکن شد. گسترش آلونک‌ها و زاغه‌ها، افزایش تراکم جمعیت به‌ویژه در محلات مرکزی و جنوبی و ظهور محیط‌های ناسالم و مستعد بزهکاری از جمله مهم‌ترین مسائل و مشکلات پدید آمده بودند. به مرور به‌ویژه در دهه 40، ساختمان‌های مدرن به همراه حومه‌هایی از شهر که جمعیت متمول‌تر در آن زندگی می‌کردند به جهت شمال و حومه‌های فقیرتر رو به جنوب شهر و به سمت مناطق خشک کویری پیش رفتند. این تقابل شمالی - جنوبی یکی از مضامین جغرافیای اجتماعی تهران و نمایانگر تمایزی بود که میان دسترسی به ثروت و قدرت وجود داشت. همچنین حاکی از پیدایش یک گسست بزرگ در جامعه ایرانی میان یک طبقه مرفه غربی شده و جمعیت سنت‌گرای غالب بود و از توسعه‌ای می‌گفت که در جامعه‌ای متناقض رخ می‌دهد.[2]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. اطلاعات، شنبه 21 مهر 1341، ش 10921.
[2]. باقری، نسترن و علیرضا صیاد، «بازنمایی ویرانه شهری در سینمای موج نوی ایران»، باغ نظر، مرداد 1402، ش 122، از ص 5 - 16.
تعداد بازدید: 144
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
