درباره

قیام پانزدهم خرداد 1342 نقطه عطف تاریخ مبارزات سیاسی روحانیت و جامعه مذهبی ایران است. آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی، مرجع تقلید که رفته‌رفته نامش بر سر زبان‌ها می‌افتاد، به جرم بیان عقاید دینی و حمایت از حریم دین و ناموس وطن شبانه دستگیر شده بود. دولت و حکومتی او را به بند کشید که اقداماتش علیه مذهب، پیروان دین را به مبارزه واداشته بود. خروش خود جوش مردم علیه چنین بی‌پروایی از سوی حکومت پهلوی، هیچ انگیزه‌ای نداشت جز دفاع از اعتقادات دینی. پس از آن بود که بیرق مخالفت با حکومت پهلوی به دست نیروهای مذهبی افتاد و نقش آنان در مبارزات ضد حکومتی، در ذهن گروه‌های سیاسی پررنگ‌تر شد.

پس از قیام 15 خرداد 1342، روشن شد که تأثیر نیروهای مذهبی در مبارزه با پهلوی، اگر بیشتر از چهره‌های سیاسی مخالف شاه نباشد، کم از آنها نیست. چنین شد که سال‌ها بعد، در واپسین ماه‌های حیات سلطنت پهلوی در ایران، بسیاری از گروه‌های سیاسی مخالف حکومت، برای به دست آوردن پایگاه مردمی، حفظ حیات سیاسی و اثبات مشروعیت خود، ناگزیر از همراهی با مراجع تقلید و به خصوص امام خمینی(ره) شدند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، جسته و گریخته پژوهش‌هایی درباره قیام 15 خرداد صورت گرفت، اما با وجود این کوشش‌ها، هیچ تمرکزی بر اطلاع‌رسانی درباره نهضت 15 خرداد صورت نگرفت. پراکندگی در این تحقیقات، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی را بر آن داشت که در پایگاهی اینترنتی، تمام پژوهش‌های مستند درباره قیام 15 خرداد را گرد هم آورد.

این دفتر در چهل و چهارمین سالگرد قیام تاریخی 15 خرداد، «پایگاه اطلاع‌رسانی 15 خرداد 42» را با هدف در اختیار قرار دادن پژوهش‌ها و یافته‌های جدید در موضوع قیام 15 خرداد راه‌اندازی کرد. سال‌ها تلاش در جمع‌آوری اخبار، اسناد، خاطرات، عکس و مقالات، بانک اطلاعات و بایگانی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی را تا حدی غنی ساخته بود که با بهره‌گیری از آنها آثار ارزشمندی چون مجلدات روزشمار 15 خرداد و خاطرات 15 خرداد به بار بنشیند. این منابع ارزشمند، یاری‌رسان پایگاه اطلاع‌رسانی 15 خرداد هستند.

در 12 خرداد 1387، همایش «15 خرداد، زمینه‌ها و بسترها»، به همت دفتر ادبیات انقلاب اسلامی برگزار شد. پایگاه اطلاع‌رسانی 15 خرداد در روز برگزاری این همایش به طور رسمی افتتاح شد. در سال 1389 طرح جدید این پایگاه، با نظرسنجی از گروهی از مخاطبان و کارشناسان فعال گردید. و سرانجام در آبان 1396، تلاش همکاران و نویسندگان دفتر ادبیات انقلاب اسلامی به بار نشست و از نسخه اصلی سایت 15 خرداد 1342 رونمایی به عمل آمد.

«بانک اطلاعات» پنجره‌ای برای ورود به بایگانی دیجیتالی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی است که با جست‌وجو در آن، می‌توان به موضوعات دسته‌بندی شده درباره انقلاب اسلامی دست پیدا کرد.

در بخش معرفی کتاب و کتاب‌شناسی سایت 15 خرداد، فهرست بیش از 200 عنوان و معرفی تفصیلی حدود 250 عنوان کتاب آمده است؛ اسناد و خاطرات مربوط به قیام 15 خرداد نیز منابعی هستند که محققان را با جزییات زمینه‌ها و پیامدهای این قیام آشنا می‌سازند؛ تصویر حدود دو هزار سند به همراه متن و جزییات آنها و حدود 150 فایل خاطره، از دیگر بخش‌های این پایگاه اطلاع‌رسانی هستند. در حال حاضر، همچنین بیش از 400 مقاله و 70 قطعه شعر و داستان قابل دسترسی است. صحیفه امام، روزنامه 15 خرداد، نهضت امام خمینی(ره)، هر روز با یک شهید، مقالات علمی، گفت‌وگو/خبر و چند رسانه‌ای از دیگر بخش‌های این پایگاه هستند.

یکی از مهم‌ترین بخش‌ها، تقویم تاریخ 1340- 1343 است. از سال 1388 هر روز یک شماره از این روزنامه با عنوان روزنامه پانزدهم خرداد در صفحه نخست سایت منتشر شد و تا سال 1390 به شماره آخر خود رسید. این روزنامه که هم‌اکنون نیز به صورت مجازی از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی 15 خرداد 42 منتشر می‌شود، بازگوکننده منتخب اخبار روز به روز سال‌های 1340 تا 1343 است. روزنامه 15 خرداد با تکیه بر منابع ارزشمندی که برای نگارش مجموعه کتاب‌های روزشمار 15 خرداد مورد استفاده قرار گرفته است تنظیم شده و مرور آن شناخت نسبتاً دقیقی از رخدادهای سال‌های 1340 تا 1343 و فضای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن سال‌ها ارائه می‌دهد.