ابلاغ فرمان شش ماده‌ای شاه به دولت

روزنامه اطلاعات در 14 بهمن 1341 نوشت: «مقارن ظهر امروز معینیان معاون نخست‌وزیر در اداره انتشارات و رادیو طی مصاحبه‌ای فرمان شش ماده اعلیحضرت همایونی[!] را که به دولت ابلاغ شده بود در اختیار مطبوعات گذارد. معاون نخست‌وزیر اظهار داشت: امروز یک فرمان تاریخی دایر به اجرای شش لایحه‌ای که از تصویب ملی گذشت از طرف شاهنشاه صادر شد و به دولت ابلاغ گردید. این فرمان متضمن اجرای شش قانونی است که می‌توان آن را از قاطع‌ترین[!] قوانینی دانست که از صدر مشروطیت تا...

سرفرازی در امتحان الهی

در 12 بهمن 1342 ساواک نامه امام خمینی خطاب به فرزندش مصطفی خمینی را به شرح زیر گزارش می‌دهد: «بسم اللّه الرحمن الرحیم. جناب نورچشمی به قراری که مطلع شدم وضع فقرای قم بسیار بد است. این معنی اینجانب را کاملاً ناراحت کرده است، مع‌الوصف با وضع حاضر[1] آن طوری که باید و شاید نمی‌توانم به بندگان محترم خدای تعالی خدمت کنم. شما از قول من پس از اظهار تشکر از اشخاصی که کمک کردند به اهالی محترم و ثروتمندان معزز تذکر دهید که خدای تعالی این روزها را برای امتحان پیش...

ترور منصور از منظر نخبگان سیاسی

ساواک در گزارشی به تاریخ 10 بهمن 1343 می‌نویسد: «در ساعت 18:00 روز 6 /11 /43 جلسه‌ای در منزل دکتر مظفر بقایی[1] تشکیل گردید. در این جلسه آقای رحیمیان، مهندس نورایی و قاسملو شرکت داشتند. تمام بحث درباره ترور آقای نخست‌وزیر دور می‌زد. ابتدا دکتر بقایی از قاسملو سئوال نمودند در بازار چه خبر، قاسملو جواباً اظهار می‌کند: در بازار دو نظر وجود دارد: 1- عده‌ای ترور نخست‌وزیر را وابسته به سیاست‌های خارجی می‌دانند. 2- عده‌ای ترور را اثر نارضایتی فردی می‌دانند. سپس...

روحانیت، آنچنان که بود...

در 9 بهمن 1342 شهربانی آبادان در گزارشی به ساواک استان خوزستان با موضوع «سخنرانی آقای ناصر مکارم شیرازی» نوشت: «نامبرده بالا در تاریخ 7 /11 /42 در مسجد سنابادی به منبر رفته ضمن سخنرانی مذهبی اظهار داشت (آقایان روحانیون از همه راه به مردم خدمت می‌کنند، مثلاً این نیمکت و میزها را آقای سنابادی درست کرده و بچه‌های مسلمان را درس می‌دهد. مگر این خدمت نیست که به ما روحانیون می‌گویند ارتجاع سیاه؟[1] بشکند قلم آن کسی که به ما می‌گوید ارتجاع سیاه و مجدداً در...

مطیع همچون هویدا...

در 8 بهمن 1343 ساواک در گزارشی با موضوع «افکار عمومی» می‌نویسد: «انتصاب آقای امیرعباس هویدا به سمت نخست‌وزیر در محافل سیاسی و بین مردم جلب‌ِتوجه کامل نموده و در همه محافل گفته می‌شود شاهنشاه با آن انتصاب به گروه مخالفان انقلاب ششم بهمن و عمال طرفداران سیاست انگلیس که خواهان متلاشی شدن حزب ایران نوین بعد از فوت منصور[1] بودند فهماندند که سیاست کلی کشور با مرگ افرادی نظیر منصور تغییر پیدا نمی‌کند و حکومت به دست افرادی که با هدف‌های انقلاب ششم...

انقلابِ شاه، بدونِ مردم!

در ششم بهمن 1341 برنامه انقلاب شاه و مردم یا انقلاب سفید که شامل 6 اصل: اصلاحات ارضی (که مرحله اول آن در دوره امینی آغاز شده بود)، ملی‌شدن جنگل‌ها، اصلاح قانون انتخابات، عرضه سهام کارخانجات دولتی به مردم برای تأمین منابع مالی اصلاحات ارضی، سهیم شدن کارگران در سود کارخانه‌ها و ایجاد سپاه دانش بود به رفراندوم گذارده شد. همان‌طور که انتظار می‌رفت 90 درصد تمامی واجدین شرایط رأی دادن (من‌جمله آنها که در رفراندوم شرکت نکرده بودند!) به اصول شش‌گانه آری گفتند....

کین هنوز از نتایج سحر است

در 4 بهمن 1341 «نهضت آزادی ایران» در اعتراض به اعلام رفراندوم لوایح شش‌گانه و سرکوبِ مخالفانِ آن بیانیه‌ای به شرح زیر صادر کرد: «ملت شرافتمند، کارگران، کشاورزان عزیز ایرانی بسمه تعالی دولت و شاه به نام شما و ظاهراً به خاطر شما می‌خواهند رفراندوم بنمایند. رفراندوم یعنی مراجعه به آراء عمومی ملت. یعنی اخذ نظر ملت درباره امر معینی. برای چه رفراندوم می‌کنند؟ برای تأیید اصول شش‌گانه که هریک خود قانونی است و مواد مختلف دارد. آیا برای شش لایحه و...

مَتاعبِ زینت‌بخش

در پی انتشار اعلامیه تحریم رفراندوم لوایح شش‌گانه از سوی امام خمینی در دوم بهمن‌ تظاهراتی در حمایت از امام، مخالفت با رفراندوم و با پیشگامی بازار تهران و شرکت آیات خوانساری و بهبهانی برگزار و در آن، اعلامیه مشترک آیات مذکور در تحریم رفراندوم خوانده شد. این تظاهرات با یورش نیروی نظامی و پلیس به خشونت کشیده، آیات خوانساری و بهبهانی مورد هتک حرمت قرار گرفتند.[1] در سوم بهمن آیت‌الله العظمی گلپایگانی در واکنش به این رخداد‌نامه‌هایی به شرح زیر به آیات...

اعلامیه آیات خوانساری و بهبهانی درباره برگزاری رفراندوم شاهانه!

«قضایای اخیر و حوادث غیرمنتظره که پیش آمده و در نظر است منتهی به جلب نظر عمومی شود، از جهات مختلف موجب نگرانی شدید روحانیون و عامه مسلمین شده است. عموم علماء و مراجع محترم طبق وظیفه شرعی به فکر چاره‌جویی افتاده و به زبان نصیحت مذاکرات لازمه را نموده‌اند و منتظرند هرچه زودتر اولیاء امور به نظریات خیرخواهانه آقایان توجه کنند. البته مردم را از جریان ماوقع مطلع می‌کنند و اطمینان داشته باشند که مقامات روحانی به وظیفه شرعی خود عمل خواهند کرد.»[1] &n...

مقصد روحانیت ...

در پی اعلام لوایح شش‌گانه و تقاضای شاه از مردم برای اعلام نظر در خصوص آنها در کنگره دهقانان مورخ نوزدهم دی‌ 1341، آیت‌الله العظمی گلپایگانی در اول بهمن اعلامیه‌ای به شرح زیر صادر کرد: «بسم الله الرحمن الرحیم به عرض محترم عموم آقایان مؤمنین و برادران دینی می‌رساند حقیر در جریانات اخیره به وسائل مختلفه تذکرات لازمه را داده و حق نصیحت را ادا نموده‌ام و انصراف از این‌گونه اقدامات را به ملاحظه عواقب سوئی که در بردارد خواسته‌ام. امیدوارم مورد توجه...