سیر مبارزات یاران امام خمینی(ره) در آینه اسناد به روایت ساواک؛ جلد دوم

الهام صالح

اسنادی از مبارزات اول مرداد 1342 تا 28 مهر 1343

سیر مبارزات یاران امام خمینی(ره) در آینه اسناد به روایت ساواک/ جلد دوم/ تدوین: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)/ 546 صفحه

تصاویری از چهره‌های انقلاب اسلامی ایران در قسمت پایین جلد کتاب به چشم می‌خورد؛ شهید باهنر، شهید رجایی، شهید بهشتی و... آنان تعدادی از یاران امام خمینی (ره) هستند که همراهی‌شان با ایشان به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد. کتاب درباره همین افراد است؛ یاران امام خمینی (ره)، اما آنان از آینه اسناد به تصویر کشیده شده‏اند، اسنادی که برگ‏هایی از گزارش‌های ماموران ساواک در حکومت پهلوی به شمار می‏روند.

بدون شک خواندن اسنادی که در حالت معمول دستیابی به آنها امکان‏پذیر نیست برای مخاطب جذابیت خاصی دارد. کتاب «سیر مبارزات یاران امام خمینی(ره) در آینه اسناد به روایت ساواک» این امکان را برای مخاطب به وجود می‏آورد که به این اسناد دست یابد و آنها را مورد مطالعه قرار دهد. همان‏گونه که در مقدمه نخستین جلد از این مجموعه ذکر شده، پیوند گذشته و حال و آینده ملت‏ها حقیقتی انکارناپذیر است؛ وضعیت کنونی هر ملتی را گذشته آن رقم زده است و آینده ملت‏ها را اراده و عمل امروز آنان می‏سازد. چنین مجموعه‏ای با همین هدف انتشار یافته است.

دومین جلد از کتاب «سیر مبارزات یاران امام خمینی(ره) در آینه اسناد به روایت ساواک» نیز اسنادی از مبارزات مردم و یاران امام خمینی(ره) را در بردارد. جلد نخست درباره اسنادی است که در بازه زمانی اول اردیبهشت 1340 تا 31 تیر 1342 انتشار یافته و این مجلد به اسنادی که از اول مرداد 1342 تا 28 مهر 1343 گردآوری شده‏اند، می‏پردازد.

اسناد، دقیقا به ترتیب زمان گزارش‏های ساواک ارائه شده‏اند. نخستین سند ارائه شده در این کتاب به تاریخ اول مرداد 1342 به موضوع «جلسه منزل سید ضیاء‏الدین طباطبایی» اختصاص دارد که در آن مامور ساواک، جلسه برگزار شده در منزل سید ضیاء‏الدین طباطبایی را شرح می‏دهد: «از ساعت 18 روز 31 /4 /42 جلسه‏ای در منزل سید ضیاء‏الدین طباطبایی با حضور عده‏ای قریب 20 نفر از طبقات مختلف رجال از جمله جلیلی، نماینده سابق مجلس شورای ملی و کله‏داری، از تجار معروف و نمایندگان اسبق مجلس، سنندجی، از نمایندگان اسبق مجلس، صرافیان، از تجار معروف، باقر شاه‌باغ، از قضات معروف بازنشسته وزارت دادگستری، مولوی، مدیر کل وزارت دادگستری، سالاری، از نمایندگان سابق مجلس، شعبانی شهردار زمان حکومت سید ضیاء‏الدین طباطبایی و فرزندش علی شعبانی، دکتر شریعت، مدیر مجله اکونومیست و زهتاب، مدیر روزنامه آذربایجان، فرهمندی، از بازاری‌ها تشکیل گردید...»

در جلد دوم، در بین اسناد موجود، اعلامیه‏های سال‌های 1342 تا 1343 نیز وجود دارد. این اعلامیه‌ها به گزارش‌های ماموران ساواک ضمیمه شده است. در آغاز یکی از این اعلامیه‏ها که از سوی حوزه علمیه قم و در نخستین سالگرد حمله ماموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه منتشر شده، چنین آمده است: «یک سال از فاجعه جانگداز و ضرب و شتم و قتل جمعی از عزیزترین و شریف‌ترین فرزندان روحانیت می‌گذرد، یک سال می‌گذرد که جمعی از سربازان اسلام به دست حکومت جابر ایران به قتل رسیده و شربت شهادت نوشیده و در آغوش خاک تیره آرمیده‏اند. آری یک سال است پدران و مادران داغدیده در ماتم فرزندان از دست رفته خود سرشک حسرت می‌پاشند...»

دومین جلد از مجموعه «یاران امام در آینه اسناد»، نیز مانند جلد نخست شامل اسنادی با موضوع‌های مختلف است. این موضوع‌ها که توسط ماموران ساواک مشخص می‏شده، از مجلس روضه‏خوانی تا پخش اعلامیه علما، پخش عکس آیت‏الله خمینی، متن اعلامیه‏ها و حتی سخنرانی‏های امام خمینی(ره) را دربرمی‏گیرد. بخشی از یکی از این سخنرانی‏ها که در تاریخ 27 فروردین سال 1343 صورت گرفته، به این شرح است: «بعضی از نشریه‏ها شب‌ها منتشر می‌شود بر علیه روحانیت، چقدر پول‌های ملت را صرف هیچ می‌کنید، ما کجا مخالف هستیم طیاره نباشد، کجا مخالف هستیم ماشین نباشد، کجا ما گفتیم خط درست نشود، ما ارتجاع سیاه هستیم؟ کهنه‏پرست هستیم؟ ما ترقی مملکت را نمی‌خواهیم؟ چرا این حرف‌های دروغ را می‏زنید؟ پول ملت را می‌گیرید توپ و مسلسل می‌خرید و به جان همین ملت می‌افتید آنها را می‌کشید و نابود می‌کنید...»

 اسناد موجود در این کتاب نشان می‏دهد مبارزات مردمی علیه حکومت  پهلوی، در بازه زمانی اول مرداد 1342 تا 28 مهر 1343 تمرکز بیشتری پیدا کرده. هر سند دارای تاریخ، شماره، موضوع، فرستنده، گیرنده و دستوراتی است که در ذیل هر سند داده شده است. در کنار متن تایپ شده، نسخه‏ای از تصویر اسناد نیز موجود است. اسناد مگر در موارد غلط‌های املایی دچار ویرایش نشده‌اند تا هویت کامل آنها حفظ شود که ویژگی مثبت کتاب به شمار می‏رود. نکته مثبت دیگر این‏که نکاتی که ممکن است مخاطب در فهم آنها دچار مشکل شود، در پانویس‏ها شرح داده شده است.

جلد دوم «سیر مبارزات یاران امام خمینی(ره) در آینه اسناد» دارای بخش‏هایی شامل اسناد، فهرست‌ها و ضمائم است که در بخش فهرست‌ها، فهرست آیات و روایات، فهرست اشخاص و فهرست موضوعی به چشم می‏خورد. اما شاید اگر اسناد موجود در این کتاب بر اساس فهرست موضوعی گزارش‏های ساواک هم فهرست‏بندی می‏شد، مخاطب بهتر می‏توانست مطالب و موضوع‌های مورد نظر خود را بیابد.

این کتاب همچنین فاقد بخش مقدمه است. اگر مخاطب به جلد نخست دسترسی نداشته باشد، با مجموعه‌ای از اسناد مواجه می‏شود که هدف از انتشار آنها مشخص نیست.

جلد دوم کتاب «سیر مبارزات یاران امام خمینی(ره) در آینه اسناد» با سندی با موضوع «عمیات میرزاعلی جلالی و غیره» به پایان می‏رسد. این سند توسط رئیس شهربانی خمین به رئیس اطلاعات و سازمان امنیت قم نوشته شده است: «طبق گزارش، مامور مربوطه در مورخ 26 /7 /43 نامبرده بالا به دستور آقایان هندی و پسندیده (برادران [امام] خمینی) در بازار خمین مشغول جمع آوری امضا و تنظیم طومار اهانت‏آمیز علیه آقای سعدآبادی، فرماندار گردیده که در این مورد به مامورین مربوطه آموزش لازم صادر و شخصا من درصدد تحقیق برآمدم تا اینکه من ضمن بازرسی در بخش‏ها در خیابان حشمتی، نامبرده را در حالی که کاغذ لوله کرده در دست داشت مشاهده و کاغذ مزبور از وی اخذ ملاحظه گردید که همان طومار گزارش شده می‌باشد که عینا جهت اقدامات مقتضی به پیوست ارسال می‌گردد.»

این کتاب، دومین جلد از مجموعه‏ای به شمار می‏رود که مبنای انتخاب اسناد مندرج در آن، بازتاب تاثیر امام خمینی(ره) و نهضت ایشان در اقدامات و فعالیت‏های مبارزات علیه حکومت پهلوی است. مطالعه این مجموعه و اسنادی که در آن وجود دارد، نوعی بررسی گذشته است، گذشته‏ای که شاید مخاطب کتاب، آن را تجربه نکرده است، اما با این کتاب می‏تواند آن را بشناسد.

 
تعداد بازدید: 3983