خاطرات
دست نوشته های حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی در زندان
فرزند حجت‌الاسلام شیخ محمدرضا تنکابنی در سال 1288 شمسی در تهران متولد شد. پس از فراگیری علوم اسلامی در تهران و قم، روش نوینی را در وعظ پایه‌گذاری کرد و تحول عمیقی را در فن سخنرانی به وجود آورد. وی مورد توجه اکثر مراجع تقلید بوده و آثار و تألیفاتی گرانقدر از جمله کتاب کودک در دو جلد، کتاب جوان در دو جلد و آیه‌الکرسی را به رشته تحریر در آورده است. آقای فلسفی در طول دوران مبارزات مردم ایران با سخنرانی خود به افشای چهره کریه رژیم ستم‌شاهی پرداخت و از یاران حضرت امام خمینی (ره) محسوب می‌شد. وی در این مسیر دستگیر، زندانی و مدت طولانی ممنوع‌المنبر گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز علیرغم کبر سن همچنان در سنگر تبلیغ به ادای وظیفه مشغول بود و سرانجام در سال 1377 ش در جوار رحمت حق جای گرفت.
**45**
بسم‌الله الرحمن الرحیم
روز چهاردهم خرداد سال 1342 ساعت یازده شب به زندان موقت جلب شدم و تدریجاً عده‌ای از علما و وعاظ در حدود پنجاه نفر در آن زندان بازداشت شدند. یکی از آقایان محترم که در این زندان با ما هستند. آقای آشیخ محمود واعظ تبریزی مشهور به (وحدت) بود. ما در این زندان جلسات سخنرانی برای بحث و انتقاد در فن سخنرانی و مطالب علمی تشکیل دادیم. صبح و عصر طبق برنامه یکی از آقایان صحبت می‌کرد. یکی از روزها آقای وحدت درباره فوائد شجاعت از نظر فردی و اجتماعی صحبت کرد. گرچه به علت عدم تسلط به زبان فارسی نتوانستند مطلب را به خوبی تشریح کنند ولی از نظر معنی سخنرانی کوتاه و پر مغزی کردند.
از من خواستند به رسم یادبود چیزی در دفتر ایشان بنویسم. این چند سطر را نوشتم، موفقیت و سعادت معظم‌له را در پیشگاه خداوند خواستارم.
محمدتقی فلسفی
11 /4 /42
**46**
بسم‌الله الرحمن الرحیم
امروز 11 /4 /42 است بیست و هشت روز است در زندان موقت شهربانی بازداشتم.
جمعی از آقایان علما و وعاظ تهرانی و ولایات نیز در این زندان بازداشت شده‌اند.
یکی از آقایان بازداشتی واعظ محترم آقای عیسی اهری است که از گویندگان آذربایجانی است.
مردی متین و متواضع به نظر می‌آید. درخواست کردند چند سطری به یادبود ایام زندان بنویسم این چند جمله را نوشتم و از خداوند عز اسلام و مسلمین و سعادت و توفیق معظم‌له را خواستارم.
محمدتقی فلسفی ـ 11 /4 /42
**47**
بسم‌الله الرحمن الرحیم
یک ماه است که در زندان موقت شهربانی بسر می‌بریم در حدود پنجاه نفر از آقایان و روحانیون تهران و ولایات نیز در این زندان هستند. به فضل الهی در زندان مجلس بحث تشکیل داده‌ایم و مجلس ما مورد استفاده علمی و اخلاقی حضار محترم است و در ضمن بحث و انتقاد به مشکلات روانی و فن خطابه اشاره می‌شود.
آقای آسیدابوالحسن طباطبایی یکی از محصلین علوم دینیه تهران است. مشارالیه نیز جزو بازداشت‌شدگان است. به رسم یادبود ایام زندان این چند سطر را برای ایشان نوشتم، امید است موفق باشند.
محمدتقی فلسفی
11 /4 /42
**48**
بسم‌الله الرحمن الرحیم
قال‌الله العظیم فی کتابه و من احسن قولا ممن دعا الی‌الله(1)
بهترین سخن آن گفتاری است که مردم را به حق‌پرستی و فضیلت راهنمایی کند و بهترین سخنگو آن کس است که این چنین سخن بگوید این وظیفه بزرگ روحانی را همه جا با تناسب شرائط می‌توان انجام داد.
متجاوز از یک ماه است که در زندان موقت شهربانی با جمعی از آقایان روحانیون به سر می‌برم. زندان را به مجلس بحث و طرز دعوت به خدا و فضیلت تبدیل کردیم. روزی دو نوبت صبح و عصر جلسه تشکیل می‌شد و هر بار یکی از آقایان صحبت می‌کرد و در اطراف آن انتقاد می‌شد.
این مجلس دو اثر مفید داشت اول آنکه سخنان مقدس و پاکی بود و بدون تردید در افکار شنوندگان اثر مفید می‌گذارد. و دیگر آنکه راه و رسم تبلیغ را از نظر فنی به حضار می‌آموخت.
یکی از بازداشت‌شدگان حجت‌الاسلام آقای آسیدجواد الیاسی بود معظم‌له مردی تحصیل‌کرده و مروج و خدمتگزار است.
به یادبود ایام زندان این چند جمله را برای ایشان نوشتم سعادت و موفقیت ایشان را از خداوند خواستارم.
محمدتقی فلسفی
14 /4 /42
**49**
بسم‌الله الرحمن الرحیم
قال علی علیه‌السلام العقل حفظ التجارب(2)
بزرگترین سرمایه‌ای که خداوند به بشر عنایت فرموده است عقل است. عقل یک حقیقت مجهولی است که تنها از آثار و نتایج گوناگون آن می‌توان به واقعیت آن اعتراف کرد. عقل در مواقع مختلف با تعبیرهای مختلفی معرفی می‌شود. یکی از مواقع عقل و مردم عاقل حفظ تجربیات است. معلومات بشر مانند حیوانات متکی به غرائز نیست بلکه باید آن را کسب کند و از راه‌های مختلف فراگیرد. یکی از طرق به دست آوردن علوم تجربه است. مردان بی‌خرد تجربیات خود را ضبط نمی‌کنند ودر نتیجه یک اشتباه را مکرر مرتکب می‌شوند ولی مردان عاقل تجربیات را سرمایه زندگی خود قرار می‌دهند و آنها را در بایگانی فکر خود حفظ می‌کنند و در طول زندگی از آنها استفاده می‌نمایند. لذا حضرت علی علیه‌السلام فرموده است عقل عبارت از حفظ تجربیات است.
این چند سطر را در زندان موقت برای آقای سیدناصر صدری به رسم یادبود زندان نوشتم تا به ایشان راه پیروزی را بیاموزم. آقای صدری جوان است تا حدی در امر منبر و سخنرانی وارد شده است. لازم است از تمام تجربیات خود استفاده کند در وضع سخن گفتن، اداء کلمات، انتخاب موضوع، طرز منظم کردن مواد سخن و خلاصه در تمام امور مربوط به سخنرانی دقت کند و تجربیات خود را حفظ نماید اگر در موردی وضع گفتارش در مجلس و شنوندگان نامطبوع واقع شد مراقب باشد که آن را تکرار نکند و مجدداً صحنه نامطبوعی به وجود نیاورد. خلاصه زندگی بشر تجربه است و انسان عاقل تجربیات خود را حفظ می‌کند و در مواقع مقتضی به کار می‌بندد. توفیق آقای صدری را از خداوند متعال خواستارم.
محمدتقی فلسفی ـ 14 /4 /42
**50**
بسم‌الله الرحمن الرحیم
قال الصادق علیه‌السلام: ثلاثه اشیاء لاینبغی للعاقل ان ینساهن علی کل حال فناء الدنیا و تصرف الاحوال و الآفات التی لا امان لها.(3)
جهان طبعیت عالم حرکت است و لازمه حرکت تحول و تغییر است. یک روز باغ‌ها سبز و خرم می‌شود و درختان جامه زیبای برگ می‌پوشند، طولی نمی‌کشد که روز دیگر باد خزان می‌وزد و برگها را از آغوش درختان با چهره‌های زرد جدا می‌کند و اشجار را برهنه و عریان در صحنه باغ‌ها به حال خود می‌گذارد.
بشر نیز در این جهان حرکت علی‌الدوام در معرض تحول و تطور است ملائمات و ناملائمات همواره در سر راه بشر است. قوی‌ترین افراد کسانی هستند که در نیک و بد جهان و پیش‌آمدهای مطبوع و نامطبوع خود را نبازند و با نیروی معنوی، خویشتن‌دار باشند. (ان هذه القلوب اوعیه فخیرها اوعاها)(4)
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید هر انسان عاقل باید همواره سه اصل را به خاطر داشته باشد و هرگز فراموش نکند فناء عمومی عالم، تحولات شخصی حوادث و آفات منطقه‌ای. متجاوز از یک ماه است که در زندان موقت شهربانی به سر می‌برم در این زندان جمعی از آقایان روحانیون نیز در بازداشت هستند جرم ما دعوت به خدا و مبارزه‌های مشروع و قانونی است چون هدف همه ما مقدس است و روحی مطمئن داریم و در این تصرف و تحول کوچک‌ترین ضعفی در رفتار ما احساس نمی‌شود (الا بذکرالله تطمئن القلوب)(5) زندان را به کلاس بحث و انتقاد تبدیل کردیم روزی دوبار قبل از ظهر و بعد از ظهر تشکیل جلسه می‌شود و در هر جلسه یک نفر طبق برنامه سخنرانی می‌کند و سپس در سخنان او و همچنین در دقائق فنی سخنانش انتقاد می‌شود. زندان فرصت بسیار مناسبی برای بحث در اطراف پاره‌ای از مسائل علمی و روانی پیش آورد و به فضل الهی از این فرصت استفاده کردیم (لله فی ایام دهرکم نفحات الا فتعرضوا لها)(6)
یکی از زندانیان جناب ثقه‌الاسلام آقای حاج محسن محدث‌زاده فرزند مرحوم محدث علیین جایگاه مرحوم حاج شیخ عباس محدث قمی بود.
این چند سطر را در زندان به یادبود ایام بازداشت نوشتم سلامت و توفیق معظم‌له را از خداوند خواستارم.
محمدتقی فلسفی 13 /4 /42
**51**
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الا بذکرالله تطمئن القلوب(7) نام خدا و کتاب خدا برای مردان با ایمان مایه آرامش خاطر و اطمینان نفس است این چند سطر را در زندان موقت شهربانی پشت قرآن مجید که متعلق به واعظ ارجمند و خطیب گرامی حضرت آقای بکائی تبریزی است نوشتم. امید است روح معظم‌له و همچنین روان تمام دوستان زندانی و حقیر ناچیز از نور قرآن بهره‌مند و نیرومند گردد.
محمدتقی فلسفی
15 /4 /42
پاورقی:
1ـ سوره فصلت، آیه 33.
2ـ نهج‌البلاغه صبحی صالح، ص 403، نامه 31.
3ـ بحارالانوار،ج 75، ص 237.
4ـ نهج‌البلاغه صبحی صالح، ص 495، حکمت 147.
5ـ سوره رعد، آیه 28.
6ـ بحارالانوار، ج 68، ص 221.
7ـ سوره رعد، آیه 28.
مرتضی شریف آبادی، یادداشتهای زندانٰ، تهران، موزه عبرت ایران، 1384
تعداد بازدید: 5838
آرشیو خاطرات
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
