سینه می‌گوید که من تنگ آمدم، فریاد کن

ساواک در گزارشی به تاریخ 20 بهمن 1343، دو هفته پس از کشته شدن حسنعلی منصور می‌نویسد: «روز 15 /11 /43 آقای محمود دژکام [عضو هیئت تحریریه روزنامه پیغام امروز] مطالبی به شرح ذیل به‌طور خصوصی اظهار داشته است: برخلاف آنچه که دولت ادعا می‌کند که تحقیقات از محمد بخارایی عالی است، هنوز به مرحله لازم نرسیده و عدم انتشار اعلامیه تاکنون دلیل این امر است. گویا اسلحه را به بخارایی قاری قرآن یکی از مساجد بازار داده و تا امروز مقامات موفق به شناختن و دستگیری او...

جبهه ملی دوم، در سراشیبی انحلال

ساواک در گزارشی به تاریخ 19 بهمن 1342 می‌نویسد: «در اواخر دی‌ماه 42 جلسه شورای مرکزی جبهه ملی تشکیل می‌گردد. اللهیار صالح[1] شروع به سخنرانی نموده و اظهار می‌نماید چون در شرایط فعلی سیاست خارجی طرفداری از شاه را می‌نماید علیهذا شرایط ایجاب می‌کند که جبهه ملی سکوت نماید تا بتوانیم سیاست خارجی را با خود همراه نموده و سپس مبارزه را شروع نماییم. در این موقع شاهپور بختیار علیه اللهیار صالح مطالبی اظهار می‌نماید... [و] جلسه را ترک می‌کند. بعد از آن حجازی به...

سزای منصور را دیدید؟

ساواک در گزارشی به تاریخ 18 بهمن 1343 می‌نویسد: «ساعت ۱۶۰۰ روز 9 /11 /43 حسین تحویلدار [از اعضای جامعه سوسیالیست‌ها (نیروی سوم)] ضمن مذاکراتی اظهار نموده است: تبریک می‌گویم... برای اینکه بالاخره منصور نتوانست جان سالم به در ببرد.... به‌طوری که تشکیلات در آخرین نظریه خود اعلام داشته به این نتیجه رسیده‌اند که ترور، کاملاً انگلیسی بوده[!] ولی دستگاه می‌خواهد به موضوع جنبه تعصب بدهد و خواهی نخواهی به گردن روحانیون بیاندازد... یکی از فوائد تنگدستی مردم و تهی...

دیکتاتوری مطلق

روزنامه «دیپلمات» در 17 بهمن 1341 مقاله‌ای درباره یکی از کشورهای همسایه ایران نوشت. نهضت آزادی ایران این مقاله را «مطابق وضع ایران» دانسته، نام کشور مذکور را حذف و مقاله را در نشریه داخلی خود منتشر کرد.[1] مقاله یاد شده به شرح زیر است: «مطابق اخباری که از کشور رسیده و منتشر شده در سراسر خاک مملکت یک حکومت دیکتاتوری شدید برقرار گردیده که اختناق کامل را چه از حیث اجتماعات و نطق و بیان و چه از لحاظ مطبوعات جاری و ساری نموده‎اند. دستگاه سازمان...

فقط شعبان بی‌مخ گریه می‌کند!

ساواک در گزارشی به تاریخ 15 بهمن 1343 می‌نویسد: «در صفحه چهارم مجله شماره 591 مورخه هشتم بهمن ماه 43 روشنفکر جزو اخبار مربوط به ترور شادروان[!] حسنعلی منصور، در زیر عکسی که چاپ نموده نوشته شده «بعد از شنیدن خبر سوءقصد عده‌ای در جلو بیمارستان می‌گریستند» در این عکس شعبان جعفری[1] (معروف به شعبان بی‌مخ) نشان داده شده که در حال گریه است (هیچ یک از سایر افراد که در عکس هستند به جز شخص فوق در حال گریه نمی‌باشند). باتوجه به این که نشریات مضره‌ای که در خارج...

ابلاغ فرمان شش ماده‌ای شاه به دولت

روزنامه اطلاعات در 14 بهمن 1341 نوشت: «مقارن ظهر امروز معینیان معاون نخست‌وزیر در اداره انتشارات و رادیو طی مصاحبه‌ای فرمان شش ماده اعلیحضرت همایونی[!] را که به دولت ابلاغ شده بود در اختیار مطبوعات گذارد. معاون نخست‌وزیر اظهار داشت: امروز یک فرمان تاریخی دایر به اجرای شش لایحه‌ای که از تصویب ملی گذشت از طرف شاهنشاه صادر شد و به دولت ابلاغ گردید. این فرمان متضمن اجرای شش قانونی است که می‌توان آن را از قاطع‌ترین[!] قوانینی دانست که از صدر مشروطیت تا...

سرفرازی در امتحان الهی

در 12 بهمن 1342 ساواک نامه امام خمینی خطاب به فرزندش مصطفی خمینی را به شرح زیر گزارش می‌دهد: «بسم اللّه الرحمن الرحیم. جناب نورچشمی به قراری که مطلع شدم وضع فقرای قم بسیار بد است. این معنی اینجانب را کاملاً ناراحت کرده است، مع‌الوصف با وضع حاضر[1] آن طوری که باید و شاید نمی‌توانم به بندگان محترم خدای تعالی خدمت کنم. شما از قول من پس از اظهار تشکر از اشخاصی که کمک کردند به اهالی محترم و ثروتمندان معزز تذکر دهید که خدای تعالی این روزها را برای امتحان پیش...

ترور منصور از منظر نخبگان سیاسی

ساواک در گزارشی به تاریخ 10 بهمن 1343 می‌نویسد: «در ساعت 18:00 روز 6 /11 /43 جلسه‌ای در منزل دکتر مظفر بقایی[1] تشکیل گردید. در این جلسه آقای رحیمیان، مهندس نورایی و قاسملو شرکت داشتند. تمام بحث درباره ترور آقای نخست‌وزیر دور می‌زد. ابتدا دکتر بقایی از قاسملو سئوال نمودند در بازار چه خبر، قاسملو جواباً اظهار می‌کند: در بازار دو نظر وجود دارد: 1- عده‌ای ترور نخست‌وزیر را وابسته به سیاست‌های خارجی می‌دانند. 2- عده‌ای ترور را اثر نارضایتی فردی می‌دانند. سپس...

روحانیت، آنچنان که بود...

در 9 بهمن 1342 شهربانی آبادان در گزارشی به ساواک استان خوزستان با موضوع «سخنرانی آقای ناصر مکارم شیرازی» نوشت: «نامبرده بالا در تاریخ 7 /11 /42 در مسجد سنابادی به منبر رفته ضمن سخنرانی مذهبی اظهار داشت (آقایان روحانیون از همه راه به مردم خدمت می‌کنند، مثلاً این نیمکت و میزها را آقای سنابادی درست کرده و بچه‌های مسلمان را درس می‌دهد. مگر این خدمت نیست که به ما روحانیون می‌گویند ارتجاع سیاه؟[1] بشکند قلم آن کسی که به ما می‌گوید ارتجاع سیاه و مجدداً در...

مطیع همچون هویدا...

در 8 بهمن 1343 ساواک در گزارشی با موضوع «افکار عمومی» می‌نویسد: «انتصاب آقای امیرعباس هویدا به سمت نخست‌وزیر در محافل سیاسی و بین مردم جلب‌ِتوجه کامل نموده و در همه محافل گفته می‌شود شاهنشاه با آن انتصاب به گروه مخالفان انقلاب ششم بهمن و عمال طرفداران سیاست انگلیس که خواهان متلاشی شدن حزب ایران نوین بعد از فوت منصور[1] بودند فهماندند که سیاست کلی کشور با مرگ افرادی نظیر منصور تغییر پیدا نمی‌کند و حکومت به دست افرادی که با هدف‌های انقلاب ششم...