گفتگو در مورد تصویب لایحه کاپیتولاسیون در کلیه محافل پارلمانی ایران 14/7/1343

گيرنده : مقامات ساواك بترتيب سلسله مراتب تاريخ : 23 /7 /431 فرستنده : 322 (اداره دوم عمليات) گزارش موضوع : لايحه اجازه مستشاران نظامى امريكا در ايران از مصونيتها و معافيتهاى قرارداد وين. محترما با توجه باوامر صادره درباره موضوع گزارش فوق‏الذكر بشرح ضميمه باستحضار ميرساند : روز سه شنبه گذشته در منزل سناتور مسعودى واقع در قلهك (تيغستان) يك مجلس ضيافت با شركت عده‏اى در حدود 150 نفر از رجال و شخصيتهاى خارجى و داخلى بافتخار مدير مجله عكس تركيه ترتيب داده شده بود. در اين جلسه مهندس رياضى2 رئيس مجلس شورايملى بطور خصوصى به يكى از نمايندگان مجلس حاضر در مجلس مزبور اظهار داشته كه چندى قبل اعليحضرت همايون شاهنشاه او و مهندس شريف امامى رئيس مجلس سنا را نزد خود پذيرفته و فرموده‏اند اين لايحه (اشاره به موضوع بالا) چيست كه اينقدر سر و صدا بلند كرده و مهندس شريف امامى در پاسخ بشرفعرض رسانيده كه موضوع چندان مهم نيست و ليكن پاسخ معاون وزارت خارجه بسئوال نمايندگان سنا در اينمورد قدرى مبهم بوده و سوء تفاهماتى را بوجود آورده است. مهندس رياضى اضافه نموده مجددا پس از چند روز ديگر شاهنشاه بوى فرموده‏اند بعيد بنظر ميرسد كه لايحه مزبور مانند قراردادهاى كاپيتالاسيون باشد و عمل شود. پيرو بدست آمدن خبر فوق اطلاعيه واصله حاكيست كه روز پنجشنبه گذشته (16 /7 /43) موضوع لايحه مذكور بين كليه محافل پارلمانى مجلس شورا مورد بحث و گفتگو بوده و عموما عقيده داشته‏اند تصويب اين لايحه بصلاح مملكت نيست. پس از خاتمه جلسه علنى مهندس رياضى، هلاكورامبد، خواجه نورى، دكتر جواد3 سعيد، رحيم زهتابفرد4، فولادوند5، صادق احمدى6 و دو نفر ديگر از نمايندگان را دعوت كرده و با حضور دكتر يگانه7 وزير مشاور يك جلسه خصوصى ترتيب داده و پيرامون حل اين مسئله با نامبردگان تبادل نظر و مشورت بعمل آورده است. در اين جلسه رئيس مجلس مجددا نظر حضار را به توجه شاهنشاه روى اين لايحه جلب نموده و زهتاب‏فرد اظهار داشته اين مسأله در خارج از مجلس نيز افكار عمومى را متوجه خود ساخته و افكار عمومى تصويب آن را مغاير با مصلحت كشور ميداند و لذا دولت نبايد براى تصويب آن اصرار نمايد و رامبد گفته زيان تصويب اين لايحه از قراردادهاى كاپيتالاسيون هم بيشتر است و من و دوستانم در مجلس مدت سه ساعت وقت در نظر گرفته‏ايم كه موقع طرح لايحه پيرامون مضار آن صحبت كنيم و زهتابفرد افزوده من قصد داشتم در سه شماره گذشته روزنامه اراده آذربايجان8 پيرامون اين موضوع مطلبى بنويسم و ليكن بدستور دولت از آن جلوگيرى شده و دكتر يگانه پاسخ داده انعكاس اين مطلب در روزنامه خوب نيست و ميرفندرسكى9 معاون وزارت خارجه نتوانسته در مجلس سنا خوب از لايحه دفاع نمايد و زهتابفرد علاوه بهتر است كه آقاى نخست وزير يك مصاحبه مطبوعاتى تشكيل داده و توضيحات لازم را در اختيار عموم قرار دهد. بالاخره در جلسه مورد بحث پس از مذاكرات زياد قرار شده دولت فعلاً براى آوردن لايحه مزبور بمجلس عجله نكند و بلكه قبلاً درخواست كند جلسه خصوصى تشكيل و توضيحات لازم را به نمايندگان بدهد و نيز موضوع را در حزب ايران نوين با افراد حزبى در ميان گذارده و سپس در مجلس مطرح سازد و چنانچه لازم بنظر ميرسد كه لايحه بتصويب برسد در مجلس با آمادگى زمينه قبلى عمل شود. نظريه : چنانچه دولت آقاى منصور درباره تصويب لايحه فوق‏الذكر اصرار ورزد و فشار بنمايندگان وارد سازد اگرچه لايحه بتصويب خواهد رسيد ولى عده زيادى از طرفداران دولت در مجلس با دولت مخالف خواهند شد. ضمنا چنانچه در مجلس شورا با اين لايحه مخالفت بعمل آيد و رد شود براى نمايندگان بين مردم وجهه‏اى كسب خواهد شد و در صورت عملى شدن اين موضوع چنانچه دولت هم در مجلس حاضر شده و بگويد دولت مطيع مجلس و نمايندگان ملت است و مصلحت ملت مقدم بر هر امر ديگرى ميباشد دولت نيز وجهه‏اى بدست خواهد آورد. (توضيح آنكه لايحه در دستور قرار گرفته و هر آن ممكن است به رأى گذارده شود). بخش 322 : رشيدىرئيس اداره دوم عمليات : نثرىمديركل اداره سوم.

قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک جلد ششم تبعید
 
تعداد بازدید: 1934

آرشیو اسناد