کتاب و نشریه
مبارزات مردم لرستان در نخستین سال‌های دهه 1340
الهام صالح
08 مرداد 1396
انقلاب اسلامی، اتفاقی بود که از شهرهای بزرگ آغاز شد، اما خیلی سریع در همه نقاط ایران جریان یافت. مرکز اسناد انقلاب اسلامی با توجه به اهمیت این موضوع، کتاب‌هایی را با موضوع «طرح تدوین تاریخ انقلاب اسلامی» منتشر کرده که این رخداد را در شهرهای مختلف ایران مورد بررسی قرار می‌دهد. «انقلاب اسلامی در لرستان»*، یکی از همین کتاب‌ها است که در 2 جلد انقلاب اسلامی در لرستان و مبارزات مردم این استان را تشریح می‌کند.
«نخستین گام‌ها»، «دوره روشنگری» و «در آستانه پیروزی» عناوین فصل دوم از جلد دوم این کتاب را تشکیل می‌دهد. «نیروهای مذهبی خرم‌آباد و لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی»، «قیام 15 خرداد 42 و مهاجرت علمای لرستان» و «رحلت آیت‌الله کمالوند و سرنوشت حوزه کمالیه»، برخی از موضوعات فصل دوم است که بین سال‌های 1340 تا 1343 رخ داده. در این فصل همچنین مبارزان استان لرستان نیز در مطلبی با عنوان «مبارزه» به مخاطب معرفی می‌شوند.
مطرح کردن لوایح شش‌گانه و به‌ویژه لایحه قانون اصلاحات ارضی توسط حکومت پهلوی در سراسر کشور با واکنش‌های علما و مردم مواجه شد. در لرستان هم این لوایح تنش‌هایی را به وجود آورد که در بخشی از کتاب درباره آن چنین نوشته شده است: «در حالی که نیروهای مذهبی خرم‌آباد به برنامه‌ریزی برای برپایی اعتصاب سرگرم بودند، در تهران و قم درگیری‌های خونینی میان مردم و پلیس روی داد. خبر آنها ظهر روز 3 بهمن[1341] به خرم‌آباد رسید و در تماس تلفنی آیت‌الله طاهری[خرم‌آبادی] با امام خمینی(ره)، ایشان چنین فرمودند: آقای خرم‌آبادی به آقایان بگویید طلبه‌ها را زدند، دکان‌ها را شکستند و غارت کردند، اما مردم هنوز به اعتصاب و تعطیلی مغازه‌ها ادامه داده‌اند. شما هم به وظیفه شرعی خود عمل کنید.»
در ادامه همین مطلب به این موضوع اشاره می‌شود که آنچه نیروهای مذهبی برنامه‌ریزی کرده بودند، در خرم‌آباد امکان اجرا نیافت: «با این همه در خرم‌آباد آنچه برنامه‌ریزی شده بود، اجرا نشد، زیرا مقامات امنیتی نیز با استفاده از نفوذ کدخدایان و نیروهای بانفوذ محلی وابسته به دولت، کشاورزان و کارگران روستاها را در شهرها گرد کرده بودند و بر آن بودند تا در صورت واکنش نیروهای مذهبی و تعطیلی بازار، به غارت مغازه‌ها وادارند. از این‌رو در نتیجه هشداری که فرماندار خرم‌آباد به علمای شهر داد، آنان تعطیل کردن بازار و اجرای برنامه‌های پیش‌بینی شده را صلاح ندانستند و تنها به پخش اعلامیه‌ها اکتفا کردند.»
در کنار حوادثی که در سال 1343 در سراسر ایران رخ داد، رحلت آیت‌الله کمالوند در 16 اردیبهشت 1343 در خرم‌آباد یکی از اتفاقات مهم در لرستان به‌شمار می‌رفت که بر اوضاع سیاسی این استان تاثیرگذار بود. در بخشی از فصل دوم از جلد دوم کتاب ضمن اشاره به این‌که رحلت این روحانی، آغازی بر پیوند نزدیک مردم لرستان و امام خمینی(ره) بوده، درباره نقش آیت‌الله کمالوند در تعادل سیاسی خرم‌آباد چنین نوشته شده است: «با درگذشت ایشان تعادل سیاسی خرم‌آباد به هم خورد و حتی در میان مراجع و روحانیون بزرگ تهران و قم تحرکاتی آغاز گردید. آیت‌الله کمالوند در شهر خرم‌آباد نقطه برخورد دولت، هواداران مراجع سنتی و مراجع پیشرو، همچنین نسل دوم و سوم روحانیت لرستان بود و همواره به عنوان نیروی بازدارنده و تعدیل‌کننده در میان ایشان عمل می‌کرد. رحلت ایشان وضع موجود را در هم ریخت؛ از این‌رو فعالیت برای تثبیت یک وضعیت سیاسی نوین در خرم‌آباد امری طبیعی و اجتناب‌ناپذیر بود.»
مطالب جلد دوم کتاب «انقلاب اسلامی در لرستان» که از اتفاقات سال‌های اول دهه 1340 آغاز شده، در بخش‌های بعدی به «دوره روشنگری» می‌رسد. موضوع «دوره روشنگری» درباره رویدادهای سال‌های 1344 تا 1356 هجری شمسی است که مواردی مانند سفرهای تبلیغی مبارزان به خرم‌آباد، عملکرد آیت‌الله مدنی در خرم‌آباد و قیام 19 دی 1356 را شامل می‌شود.
اتفاقات و جریانات سال 1357 نیز در این مجلد مورد بررسی قرار گرفته که مطلب «در آستانه پیروزی»، به این موضوع اختصاص یافته است.
بخش چهارم کتاب «انقلاب اسلامی در لرستان» نیز رخدادهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی را مورد بررسی قرار می‌دهد تا جریانی را که از سال 1340 آغاز شده، تا پیروزی انقلاب اسلامی دنبال کند.
در جلد دوم این کتاب نیز مانند بسیاری از مجموعه‌ها، جای خالی مقدمه احساس می‌شود. فهرست مطالب کتاب نیز از فصل دوم آغاز می‌شود که در پانوشت به این موضوع اشاره شده که این فصل، دومین فصل از بخش سوم با عنوان «روزگار مبارزه» است. بهتر بود در این مجلد نیز با ارائه مقدمه‌ای به هدف انتشار کتاب اشاره می‌شد و همچنین فهرست مطالب مجموعه «انقلاب اسلامی در لرستان» به صورت کامل انتشار می‌یافت.
این مجلد دارای بخش «اسناد و تصاویر» است که به درستی فهرست تفصیلی اسناد در ابتدای این بخش در اختیار مخاطب قرار گرفته. این فهرست، شامل عنوان و شماره سند است. «احزاب لرستان»، «رابطه مردم و کارگزاران دولت»، «ناامنی در لرستان»، «قحطی سال‌های 1320-1321 خرم‌آباد»، «بازگشت تبعیدیان و بروز اختلافات ملکی»، «قیام 15 خرداد لرستان» و «رویدادهای 1357 در لرستان»، موضوعات این اسناد را تشکیل می‌دهد.
تصاویر این بخش هم با تصویری از آیت‌الله کمالوند آغاز می‌شود و با تصویری از سردار شهید نعمت‌الله سعیدی به پایان می‌رسد. در پایان بخش اسناد و تصاویر، فهرستی از اسامی شهدای ارتش و ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران وجود دارد که هیچ توضیحی درباره چرایی انتخاب این افراد ارائه نشده است.
«فهرست اعلام» و «فهرست منابع» نیز از دیگر بخش‌های این کتاب است که در فهرست منابع، «کتاب‌ها و مقاله‌ها» و «مواد غیر کتابی» (شامل مطبوعات، گفت‌وگوهای شنیداری و مراکز اسنادی) به عنوان منابع مورد استفاده برای تدوین کتاب معرفی شده‌اند.
همان‌طور که در نخستین صفحات این کتاب اشاره شده، فعالیت سیاسی و مذهبی روحانیان سرشناس و چهره‌های مذهبی خرم‌آباد، در پایان دهه 20 و آغاز دهه 30 شمسی شکل منسجم‌تری یافت و در قالب سازمانی هدف‌دار به نام «حوزه علمیه» نمود پیدا کرد. کتاب «انقلاب اسلامی در لرستان» تلاش دارد تا فعالیت‌های مبارزان این استان را اعم از مردم عادی، چهره‌های مذهبی و روحانیان سرشناس به مخاطب خود معرفی کند.
*انقلاب اسلامی در لرستان، حمیدرضا دالوند، چاپ اول، بهار 1385، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی
تعداد بازدید: 3165
آرشیو کتاب و نشریه
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
