نهضت امام خمینی
پیامدهای اجرای شتابزده اصلاحات ارضی
زهرا رنجبر کرمانی
22 آبان 1400
منبع تصویر: آرشیو دفتر انقلاب اسلامی
هدف از اصلاحات ارضی علاوه بر ایجاد شرایط قابل تحمل در کشورهای عقب‌مانده به عنوان مانعی بر سر راه کمونیسم، دگرگونی روابط ارضی به منظور سلب قدرت یا عقب‌نشینی مالکان به سود نیروی قدرتمند صنعتی تحت فشار سرمایه‌داری جهانی بود.[1] حسن ارسنجانی - وزیر کشاورزی وقت - اجرای برنامه تقسیم اراضی را از اوایل تابستان 1340 شروع کرد. وی در این راه چنان سرعت و جسارتی به خرج داد که نه تنها مالکان بلکه نخست‌وزیر و دیگر نخبگان حاکم و مخالفان دولت را شگفت زده و روشنفکران ساده‌اندیش را که از ضربه‌خوردن مالکان بزرگ دلخوش بودند شاد نمود. ارسنجانی در این خصوص می‌گوید: «من می‌دانستم که کار را باید با شتاب و قدرت شروع کنیم زیرا انقلاب اجتماعی که زیربنای اصلاحات است در ایران وجود نداشت، حتی قانون اساسی ایران فئودالیسم را تأیید کرده بود. پهلوی‌ها خود بزرگترین فئودال کشور بودند... هیئت حاکمه ایران با همه وجودش مخالف اصلاحات ارضی به معنای واقعی بود. اگر می‌خواستیم برای مطالعه و بررسی درباره چگونگی اجرای برنامه معطل شویم و طرح تقسیم اراضی را با احتیاط طی چند سال پیاده کنیم ماهیت برنامه دگرگون می‌شد... اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا و محمدرضا شاه همگی مخالف اصلاحات ارضی بطور اساسی و بنیادی بودند زیرا هیچ‌کدام از انقلاب اصیل در ایران که موجب تحول بنیادی شود پشتیبانی نمی‌کردند. شوروی‌ها نیز در تماس‌های خود توصیه می‌نمودند که اشتراکی کردن تنها راه اصلاحات ارضی است. آمریکایی‌ها بارها از من خواستند روند اجرای برنامه اصلاحات ارضی بدون شتاب و با احتیاط صورت گیرد.»[2]
اعمال «شتاب و قدرت» و به کارگیری قوه قهریه در اجرای این برنامه اما تبعاتی در پی داشت که بعضاً غیرقابل پیش‌بینی بودند. در همین رابطه روزنامه اطلاعات در شماره روز 22 آبان 1341 در خبری می‌نویسد:
«امروز خبرنگار اطلاعات در شیراز اطلاع داد که یک مهندس کشاورزی که رئیس اصلاحات ارضی منطقه فیروزآباد فارس بوده به قتل رسیده است.»[3]
[1]. زهیری، علیرضا، عصر پهلوی به روایت اسناد، دفتر نشر و پخش معارف نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، 1379، ص 197.
[2]. نجاتی، غلامرضا، تاریخ سیاسی بیست‌وپنج ساله ایران، ج 1، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1371، ص 185.
[3]. اطلاعات، س 37، سه شنبه 22 آبان 1341، ش 10948.
تعداد بازدید: 1157
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
