نهضت امام خمینی
مطبوعات در خدمت تبلیغ انقلاب سفید
زهرا رنجبر کرمانی
05 بهمن 1400
از منظر حکومت پهلوی انقلاب سفید و اصول آن از مهمترین عناصر مدرن‌سازی جامعه و انتقال آن از یک جامعه قرون وسطایی به یک جامعه پیشرفته و متجدد بود. انقلاب سفید در نظر داشت طی مدت کمتر از یک نسل به چنان پیشرفت‌های سریع و اساسی دست یابد که جامعه ایران را به آستانه «تمدن بزرگ»! برساند. برای ترویج این ایده روزنامه‌های وابسته دست به کار شده، سرمقاله‌ها و یادداشت‌هایی در ستایش انقلاب سفید نگاشتند. آنان با پیوند انقلاب سفید به انقلاب مشروطیت تنها مسیر رشد و تعالی ایران را در گذر از انقلاب سفید و اصول آن دانسته، تمجید و ستایش از آن را - به تبعیت از گفته‌های شاه - به جایی رساندند که در سال‌های پایانی حکومت پهلوی، مدعی شدند انقلاب سفید برای همه مردم جهان سودبخش بوده است! از آنجا که انقلاب سفید با هدف تسهیل زندگی کارگران و دهقانان و ممانعت از انقلاب کمونیستی صورت گرفت، بیشترین تأکید مطبوعات حکومتی در میان اقشار مختلف مردم بر کارگران و دهقانان متمرکز بود. حتی در صفحه اخبار شهرستان‌ها و حوادث نیز اخبار این دو قشر بیش از همه به چشم می‌خورد. این قبیل روزنامه‌ها به تبعیت از حکومت که همواره مخالفین را با برچسب مرتجعین، مخالفینِ تجدد و همدست ملاکانِ ستمگر تحقیر می‌کرد، به دنبال ایجاد دوگانه مرتجعین و زمینداران از یک‌سو و سایر مردم به ویژه طبقات ذی‌نفع در انقلاب سفید (زارعین، کارگران و زنان) از سوی دیگر بودند.[1]
در همین رابطه روزنامه کیهان در شماره روز پنجم بهمن 1342 در آستانه اولین سالگرد انقلاب سفید می‌نویسد:
«فردا روز 6 بهمن و روز سالگرد انقلاب شاهنشاه و روز تصویب ملی می‌باشد. در فاصله بین 19 دی ماه و 6 بهمن سال 1341 انقلاب بزرگی در ایران آغاز گردید که در تاریخ کشور نظیر نداشت.[!] وقایع مهم تاریخ همیشه زاییده واقعیات قبلی است. مقدمات انقلاب تاریخی اخیر ایران متجاوز از ده سال پیش تدارک شده بود و پیش‌بینی حدوث آن از سال 1327 پیش‌تر بود و آن روزی بود که شاهنشاه به نمایندگان پارلمان و اعیان مملکت خاطرنشان فرمودند که باید تحولی در کشور و در زندگی مردم بوجود آید و این تحول باید از بالا شروع شود.... رفاه و بهبود زندگی توده‌های بزرگ زحمتکشان ایران که اکثریت آنها را دهقان و برزگر و سکنه روستاهای ایران تشکیل می‌دهند از جمله هدف‌های غائی شاهنشاه بوده. برای نجات مردم فقیر و تیره روز و زحمتکش چه راهی جز راهی که شاهنشاه برگزیدند وجود داشت؟[!]»[2]
گفتنی است در سال‌های ابتدایی دهه 40 که نهضت امام خمینی روندی رو به گسترش داشت، مطبوعات داخلی فقط مطالبی که ساواک در اختیار آنان قرار می‌داد درباره حوادث و رخدادهایی نظیر لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، اصلاحات موسوم به انقلاب سفید، فاجعه فیضیه قم و قیام 15 خرداد به چاپ رسانده، هیچگاه امکان نیافتند درباره دلایل و ریشه‌های شکل‌گیری نهضت امام و نتایج آن مطالبی مستند و معتبر به چاپ رسانند.[3]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. حضرتی، حسن و حسینعلی قربانی، «تأثیر ایدئولوژی پهلوی بر رشد اسلام سیاسی (مطالعه نقش مطبوعات کیهان و اطلاعات 1340-1357)»، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، بهار 1396، ش 20، ص 61 – 81.
[2]. کیهان، شنبه 5 بهمن 1342، ش 6154.
[3]. شاهدی، مظفر، «سانسور مطبوعات در دوره پهلوی دوم: یک گزارش اجمالی»، تاریخ معاصر ایران، زمستان 1390، ص 61 – 86.
تعداد بازدید: 643
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
