15 ارديبهشت 1401
روزنامه اطلاعات در شماره روز 15 اردیبهشت 1343 از قول امامعلی حبیبی - نماینده بابل – مینویسد:
«70 درصد جمعیت ایران، یعنی دهقانان و کشاورزان، از زندگی اولیه محروم هستند. باید به درد دل واقعی دهقان رسید. بنده از دولت آقای منصور خواهش میکنم... از ایشان میخواهم که تکلیف خردهمالکین و دهقانان را روشن کند...»[1]
گفتنی است در تاریخی که نماینده بابل به محرومیت دهقانان ایران از زندگی اولیه اذعان میکند، حدود دو سال از آغاز اجرای برنامه اصلاحات ارضی که قرار بود دهقان ایرانی را به رفاه و خوشبختی برساند! میگذشت، ملت ایران اما هیچگاه باور نکرد که اصلاحات ارضی و الغای رژیم ارباب – رعیتی در صلاحیت و ظرفیت حکومت پهلوی باشد. شعار اصلاحات ارضی برای اولین بار توسط بخشی از بدنه نهضت جنگل در اواخر حکومت قاجاریه مطرح شد،[2] شاه اما که با فشار آمریکائیان و برای حفظ تاج و تخت خود ناگزیر به اصلاحات شده بود آن را به نام خود تمام کرد. اصلاحات ارضی که در سال 1341 با هیاهو و تبلیغات بسیار آغاز شد[3]، نه در طول دوسال و نه حتی در سالیان بعد نتوانست به بهبود وضع رقتبار کشاورزان ایران کمکی کند. این برنامه که با هدف تقسیم زمین میان زارعان طرح شده بود، در نهایت به سوی ایجاد شرکتهای زراعی و کشت و صنعت تغییر جهت داد. این امر اعتبارات و سرمایههای دولتی و غیر دولتی را به سوی این شرکتها سوق داد که به رشد فزاینده تقاضا برای مواد غذایی و سایر محصولات کشاورزی و بازدهی صفر درصدی کشاورزی - که بطور عمده ناشی از بخش کشاورزی مدرن بود - انجامید. پیامد چنین رکودی در کشاورزی، فقر و ناامنی دهقانان و مهاجرت سیلآسای ایشان به شهرها بود.[4]
پینوشتها:
[1] اطلاعات، س 38، سه شنبه 15 اردیبهشت 1343، ش 11378.
[2] «اصلاحات ارضی، بزک کردن چهره استبداد و انقلاب مهارشده آمریکایی»، پانزده خرداد، بهار و تابستان 1394، ش 43 - 44، ص 247 – 300.
[3] نمونههایی از وعدههای هرگز تحقق نیافته مقامات کشوری و تبلیغات درباره اصلاحات ارضی در آن ایام به قرار زیر است:
- اسدالله علم نخستوزیر وقت: «اگر آقایان زندگی در دهات ایران را دیدهاید بنده بیشتر از شما دیده بودم حتی شاید بیشتر از اغلب آقایانی که در ده زندگی میکنند، این زندگی قابل تحمل نبود چون زندگی را چند چیز تشکیل میدهد یا امید، یا آسایش و یا یک نوع منافع که هیچکدام آنها برای زارع ایران موجود نبود و با کمال تأسف باید بگویم جز اعلیحضرت همایونی هیچکس در ایران به این مطلب توجه نداشت، خوشبختانه این امر عظیم انجام گرفت و بنده در اینجا باید به آقای دکتر ارسنجانی تبریک بگویم که با سرعت این کار را جامه عمل پوشانید،»! (اطلاعات، س 37، یکشنبه 30 دی 1341، ش 11004).
- تایمز لندن: «هماکنون اثر شگرف روانی اصلاحات ارضی در قیافه نمایندگان دهقانان که تا یک سال قبل عملاً عدهای برده محروم بودند و امروز خرده مالک مستقل میباشند کاملاً مشهود بود، هرگز دهقان ایرانی چنین دورنما و افق روشنی را به خود ندیده بود،«! (اطلاعات، س 37، شنبه 29 دی 1341، ش 11003).
- ارسنجانی وزیر کشاورزی و مجری اصلاحات ارضی: «ملاحظه بکنید چه افتخاری است که ما بتوانیم بگوییم در زمره ملل مترقی و مرفه تمام دنیا قرار گرفتهایم در کجا؟ در این نقطه جغرافیایی، هر جایی که این قاره را شاید یک قاره غیر مترقی بشمار آورند یا بگویند که عقبافتاده است ولی با همت همه مردم این مملکت تا چند سال دیگر ما نمونهای از ترقی وعدالت و عدالت اجتماعی و پیشرفت نشان بدهیم که مورد غبطه شاید ۹۰ درصد از ملل و ممالک دنیا قرار بگیریم،»! (اطلاعات، س 37، پنجشنبه 27 دی 1341، ش 11001).
- شاه خطاب به جمعی از دهقانان: «به شما و عموم دهقانان ایران از صمیم قلب تبریک میگویم و امیدوارم که شما این بشارت را به همه بدهید که این تازه مقدمه کار است، شما جزو افراد آزاد و سربلند مملکت قرار گرفتید، از این پس انشاءالله جزو مردمان مرفه و خوشبخت مملکت خواهید بود، زندگیتان باید زندگی شرافتمندانه و آبرومندانهای باشد، درآمد شما باید اندازهای باشد که خودتان و خانوادهتان سیر باشید، لباس مرتب داشته باشید، خانه خوب داشته باشید،»! (اطلاعات، س 37، چهارشنبه 26 دی 1341، ش 11000).
[4] کاتوزیان، محمدعلی همایون، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز، 1374، ص 357 – 358.
تعداد بازدید: 621