«ماهی از سَر گنده گردد، نِی زِ دُم.»!

22 مرداد 1403

روزنامه اطلاعات در گزارشی از «سومین جلسه دادرسی متهمین پرونده انتخابات تابستانی» مورخ 22 مرداد 1341 از قول احمد طباطبایی قمی[1] وکیل 5 نفر از متهمین می‌نویسد:

«در این محکمه هر که هست معاون است، پس مجرم اصلی کجاست؟ اگر زورشان به مجرمین اصلی پرونده انتخابات نمی‌رسد، پس این عده را هم آزاد بکنند.... این آقایان عده‌ای کارمند دولت هستند و عده‌ای مشاغل آزاد دارند و مسبب اصلی اینها نبوده‌اند. ...

رئیس دادگاه بر سر دو راهی است ولی من می‌گویم دستگاه دادگستری بر سر دو راهی است . از مشروطیت اثری نیست، مجلس سنا تعطیل است، مجلس شورا یادش بخیر، احزاب که چه عرض کنم. از مشروطه فقط یادش مانده است. تنها جایی که مظلومین می‌توانند عرض خود را به مقامات صالح برسانند دادگستری است. بنده عقیده دارم با این مانور و صحنه‌سازی که به نام انتخابات طرح شده است تیشه به ریشه دادگستری خواهد خورد. اطمینان دارم این پرونده مردم را از دادگستری بیزار خواهد کرد، همچنان که روح مردم از نام پارلمان بیزار است. هیچوقت مردم این کشور از آزادی به معنای واقعی استفاده نکرده‌اند. انتخابات از دوره پنجم به بعد، بهاره، تابستانی، چهار فصل همیشه و همیشه بر پایه تزویر و تقلب بوده است. تمام نخست‌وزیران موقع شروع انتخابات یک مصاحبه و یک اعلان و یک وعده آزادی انتخابات می‌دادند، درحالی که بلافاصله دروغ بودن آن مسلم می‌شد و دستور وزیر کشور وقت نشان می‌داد تقلب از صدر است «ماهی از سر گنده گردد نی زدم».»[2]

در تابستان 1339 و در دوره نخست‌وزیری منوچهر اقبال، انتخابات مجلس شورای ملی دوره بیستم برگزار شد. شاه مثل همیشه قول داد که انتخاباتی آزاد! برگزار شود، دولت اقبال اما اکثریت کرسی‌های نمایندگی را به حزب خود[3] اختصاص داده، دخالت در انتخابات را به تهدید، اعمال فشار، جعل و تقلب علنی کشاند. پلیس، ارتش و عوامل دولت در انتخابات دخالت کرده، در مناطقی هم به برخورد و درگیری انجامید. شدت خشم مردم در برخی نقاط به تعطیلی بازار و مراکز آموزشی منجر و اقبال مجبور به استعفا شد. شاه تحت‌تأثیر طغیان افکار عمومی و جو ناشی از حمایت دولت جدید آمریکا – کندی از حزب دموکرات - از به اصطلاح حقوق بشر و آزادی، از نمایندگان منتخب – که البته ارتباطی به انتخاب مردم نداشته، منصوب اقبال و عَلَم بودند - خواست تا با استعفای دسته‌جمعی راه را برای برگزاری مجدد انتخابات باز گذارند.[4] با استعفای اقبال، شریف امامی بر سر کار آمد. وظیفه اصلی دولتِ وی فیصله دادن به امر انتخابات بود که در زمستان همان سال برگزار شد. طبعاً این انتخابات نیز بنا بر مشی حکومت نمی‌توانست آزاد باشد و در مناطقی با برخوردها و موانعی همراه بود. بیشتر منتخبین از نامزدهای دولتی بوده، انتخابات به جای فرونشاندن بحران بر هیجانات عمومی و مخالفت‌ها افزود. در سال 1340 هنگامی که فساد مالی و اداری حکومت را به ورطه سقوط کشانده، وضع اقتصادی دولت به حد ورشکستگی رسیده بود، علی امینی وارد میدان شد. وی برای انجام آزادانه اصلاحات از یکسو و جلب رضایت مردم از سوی دیگر فرمان انحلال مجلس را از شاه گرفته، آن را منحل کرد.[5]

پی‌نوشت‌ها:

 
تعداد بازدید: 149