تحلیل خبرگزاری آسوشیتدپرس از تظاهرات مردمی پانزدهم خرداد 18/3/1342

تهران. آسوشيتدپرس هشتم ژوئن اخيرا دسته‏هاى كوچكى از افرادى كه توسط روحانيون تحريك شده بودند به قصد انجام تظاهرات ضددولتى در خيابانهاى تهران به راه افتادند ولى نيروهاى مسلح ايران به تيراندازى هوايى پرداختند تا آنها را متفرق سازند. پليس تهران اطلاع مى‏دهد كه طبق مداركى كه به دست آمده اين عده قصد داشته‏اند با انجام تظاهرات پراكنده واحدهاى نظامى را سرگرم خود سازند و بدين وسيله فرصتى پديد آورند تا دسته‏هاى بزرگترى در خيابانها به حركت درآيند. دانشگاه تهران كه در ابتداى كار اغتشاشات روز 4شنبه تعطيل شده بود امروز براى مدت كوتاهى باز شد ولى بار ديگر بر اثر تظاهرات تعطيل گرديد. سربازان ارتش محوطه دانشگاه را محاصره كرده‏اند. شهربانى تهران گزارش مى‏دهد كه رهبران روحانى در قم و ساير شهرها بيانيه‏هايى منتشر مى‏سازند و به هواداران خود قول مى‏دهند كه آنها به بهشت خواهند رفت. سپهبد نصيرى شب گذشته اعلام كرد كه نظم در پايتخت برقرار شده است و قسم خورد كه براى جلوگيرى از تجديد حوادث دستور تيراندازى به قصد كشت را صادر خواهد كرد. بسيارى از روحانيون با شاهنشاه مخالفت مى‏نمايند زيرا برنامه اصلاحات ارضى را به مرحله اجرا درمى‏آورند و به زنان ايران حقوق سياسى مى‏دهند. قاطبه دهقانان ايران از رژيم سلطنت ايران جانبدارى مى‏نمايند. ترجمه از روزنامه نيويورك هرالدتريبون 8 ـ 9 ژوئن 1963 اغتشاشات اخير ايران در نتيجه جلوگيرى از شعائر مذهبى پيش‏آمد. در اين هفته هنگامى كه مردم و ملاها مشغول عزادارى بودند اغتشاش و انقلاب برعليه شاه را آغاز نمودند. هرچند تانك‏ها و نيروهاى مسلح دولت اغتشاشيون را در بازار تهران درهم شكست و همچنين در شهرهاى مقدس قم و مشهد هم آنها را تارومار كرد و در مكه فرهنگى ايران يعنى كاشان و شيراز هم توطئه‏كنندگان و اغتشاشيون پراكنده شدند و در نتيجه چندين كشته و زخمى به جا گذاشتند اما هنوز ظلم درهم شكسته نشده. هفته عزادارى ماه محرم كه معمولاً ماه عزادارى شيعيان ايران محسوب مى‏گردد و شيعيان تقريبا اكثريت مردم ايران را تشكيل مى‏دهند و عزادارى اينها براى شهادت امام حسين در سال هشتصدوشش ميلادى است هر موقع پيراهن‏هاى سياه و پرچم‏هاى سياه عزادارى كه شهرها و دهات محزون ايران را در اين ماه در برمى‏گيرد از نظرها ناپديد گردد معلوم مى‏شود عزادارى خاتمه يافته و زندگى عادى دوباره جريان خود را از سرگرفته است. تكيه‏ها و خيمه‏هايى كه در آنها شيعيان جمع مى‏شوند و قتل امام حسين را به وسيله قبايل مسلمان اهل تسنن بازگو مى‏نمايند در آخر ماه محرم جمع و برچيده مى‏شوند و تا سال ديگر خبرى از آنها نيست. وقتى كه ماه محرم تمام مى‏شود ديگر دسته‏هاى سينه‏زن كه تا كمر خود را لخت مى‏كنند و به سينه و سرخود مى‏زنند كه خود را بدينوسيله در مصائب امام حسين شريك سازند (در تهران سينه‏زنها ديگر كمتر خود را مى‏زنند) ـ به دستجات بزرگ چندين صد نفرى ديده نخواهد شد و در اين موقع است كه خارجى‏ها جرأت بيرون آمدن در خيابانها را مى‏كنند. حرارت همچنان باقى مى‏ماند اما حرارت مذهبى كه اين هفته ملاها و آخوندها برعليه قانون اصلاحات ارضى و قانون حق بانوان كه شاه ايران آن را به تصويب مردم رسانيد ايجاد كردند به اين آسانى و به اين زودى سرد نخواهد شد. دولت ايران با بازداشت يك عده از سران مهم مذهبى كه از دشمنان سرسخت اين اصلاحات به شمار مى‏روند كار را بدتر و پيچيده‏تر كرد. رهبر فرقه شيعه آيت‏اللّه‏ روح‏اله خمينى اكنون در زندان است. اول رهبران مذهبى تظاهرات مذهبى و عزادارى امسال را بدل به تظاهرات سياسى نمودند و بعد بازداشت رهبران مذهبى تظاهرات سياسى را مبدل به اغتشاش نمود و سربازان بر روى اغتشاشيون آتش‏باز نمودند. زدوخورد در خيابانها باعث شد كه مردم طبقه متوسط تهران كه در رستورانها و كافه‏ها به نوشيدن مشروب كه در داخل قورى و به اسم چاى استتار شده بود ناچارا در خانه‏هاى خود باقى بمانند (در ماه محرم افرادى كه شراب و آبجو مى‏نوشند از ترس ملاها مشروب را در قورى و سماور به اسم چاى ريخته و با اين استتار كار خود را مى‏كنند) غير از زدوخورد مختصرى در دانشگاه و بلافاصله بعد از بسته شدن آن ديگر از دانشجويان جناح چپ دانشگاه كه مخالف شاه مى‏باشند فعاليتى براى اتحاد و ائتلاف و همكارى با آخوندها از آنها مشاهده نشد. تصور نمى‏رود كه طبقه علما و پيروان آنها با كمونيست‏ها برعليه شاه ائتلاف نمايند و همچنين تصور و احتمال آن نمى‏رود كه آخوندها با جبهه ملى كه در دانشگاه و بازار و صاحبان حرفه‏هاى مختلف بسيار قوى است متحد و مؤتلف شوند. هرگاه چنين ائتلافى انجام مى‏شد به هر حال يك نيروى مخالف و بسيار مقتدر و قوى تشكيل مى‏داد و بدون شك شاه را وادار مى‏كرد كه در برنامه اصلاحاتى خود تجديدنظر نمايد و شايد او را وادار مى‏كردند كه برنامه اصلاحات ارضى به صورت فعلى را به كلى كنار بگذارد. يكى از مشخصات و عوامل مهم اغتشاشات اين هفته ايران آن بود كه اين اغتشاشات فقط در شهرها اتفاق افتاد و در چنين شهرها ائتلاف و اتحاد احتمالى علما و جبهه ملى ـ بازارى‏هاى متعصب و كسبه فناتيك و طبقه نسبتا تحصيل‏كرده متوسط آزاديخواه كه پيرو علما و آخوندها مى‏باشند با افراد جبهه ملى مقتدرترين و قويترين نيرو را ايجاد مى‏نمود زيرا در بين همين‏ها رهبران مهم سياسى كشور ايران را مى‏توان يافت فعلاً به هر حال شاه كه قبلاً به علت آنكه با زمان به سرعت پيش نمى‏رود مورد انتقاد قرار مى‏گرفت مورد تهديد شديد مخالفت محافظه‏كاران قرار گرفته است. اكثر ملاها و آخوندها با فئودالها و مالكين بزرگ و سران عشاير كه مخالف اصلاحات شاه مى‏باشند ائتلاف كرده‏اند در استانها مخصوصا در استان فارس در جنوب ايران به طور دائم نيروهاى بين مسلح ايران و عشاير زدوخورد ادامه دارد و اين تصادمات مسلحانه به خوبى اتكاء شاه را به وفادارى نيروهاى مسلح ايران نشان داده است. اين‏طور به نظر مى‏رسد كه ارتش محافظه‏كارى كه در سال 1930 به وسيله رضاشاه1 تجديد سازمان يافت و به وسيله پسرش و با كمك آمريكا توسعه يافت همچنان شاه را در مقابل علما و آخوندها و سران عشاير حمايت و پشتيبانى خواهد كرد. شاه براى اجراى برنامه اصلاحاتى خود همچنين به كمك و پشتيبانى دهاقين و كشاورزان ايران كه هفتادوپنج درصد جمعيت ايران را تشكيل مى‏دهند احتياج دارد. در اوايل سال جارى بود كه شاه خطاب به دهقانان و كشاورزان ايران گفت كه قصد دارد كه اصلاحات ارضى را توسعه دهد. املاك بزرگ اشخاص را بين دهقانان تقسيم نمايد و كواويرايتوهاى دهقانى تشكيل دهد و در تمام قسمت‏هاى كشور اين كار را عملى سازد. در عين حال معلوم نيست كه دولت ايران تا چه حد توانسته است مسئله فنى و مالى مربوط به قانون اصلاحات ارضى را حل‏وفصل نموده باشد آخوندها و ملاها به علل مختلف مخالف برنامه اصلاحات ارضى مى‏باشند اول آنكه اين قانون مالك را از حق مالكيت زمين خود مرحوم خواهد ساخت. دوم آنكه اجراى اين قانون يك منبع عايدى و درآمد مستمر را براى ملاها و آخوندهايى كه مالك بودند و يا ملك براى مالك اداره مى‏نمودند قطع خواهد كرد و نابود خواهد ساخت. سوم اجراى اين قانون خواه‏ناخواه شامل اوقاف هم خواهد شد. چهارم آنكه با اجراى اين قانون و بخصوص با اجراى شوراى شهرها و تفويض اختيارات به استانها و ولايات و شهرها احتمالاً به طور مستقيم براى ملاها و آخوندها مضر خواهد بود زيرا نفوذ آنها را بر زندگى روزمره شهرها و دهات دور افتاده ايران از بين خواهد برد. حقوق زنان نبرد برعليه حقوق زنان بيشتر به وسيله خود زنان دامن زده مى‏شود در شهر تهران كه عملاً كليه زنان مرفه و طبقه متوسط ايران زندگى مى‏كنند به قدرى در تجدد و مدپرستى جلو هستند كه درست مثل غريبها مى‏باشند. چندين سازمان زنان كه كار آنها تشويق و كمك در تعليم و تربيت اجتماعى ـ فرهنگى ـ و امور خيريه است در تهران جود دارد. در استانها وضع كاملاً فرق دارد ولى در اينجاها هم تغييراتى به چشم مى‏خورد. در اوايل سال جارى طبق گزارشات واصله در يكى از استانهاى شمالى ايران يك زن و يك آخوند در اغتشاشات و زدوخوردهايى كه زنها براى پشتيبانى از حقوق اجتماعى خود نمودند كشته شدند در اين زدوخوردها زنها تعداد زيادى عمامه آخوندها را پاره كردند و آنها را مجروح ساختند (با لنگه كفش) متلكى است در شوخى‏هاى مجموعه انگليسى كه از لطيفه‏هاى ايرانى جمع‏آورى شده و در آن آخوند را با لباس دراز و عبا و عمامه تشبيه به يك بز نموده است. اما اغتشاشات اين هفته نشان داد كه ملاى پير هنوز هم آخرين خنده‏اش باقى مانده است. بررسى شد در پرونده تظاهرات 15 خرداد بايگانى شود. شهابى 26 /3

قيـام پـانـزده خـرداد بـه روايـت اسنـاد سـاواك جلد هفتم؛ بازتـاب‏ها- استان‏ها و خارج از كشور
 
تعداد بازدید: 1329

آرشیو اسناد