کتاب و نشریه
«طلوع فجر»، یادواره‌ای برای قیام 15 خرداد
الهام صالح
02 دي 1396
آنچه پیش از هر موضوع دیگری در کتاب «طلوع فجر»[1] به چشم می‌خورد این است که در ابتدای کتاب، از فهرست خبری نیست. باید برای جست‌وجوی عناوینِ فصل‌های کتاب، آن را ورق زد.
«پیشگفتار»، «زمینه‌های قیام»، «رهبری امام»، «فیضیه، قلب تپنده قیام»، «چهلم فیضیه و ماه محرم»، «عاشورا در تهران»، «عاشورا در قم»، «تجاوز به حریم رهبری»، «انقلاب، ادامه انقلاب»، «آغاز درس»، «احیای کاپیتولاسیون و تبعید رهبر» و «نهضت ادامه دارد»، عناوین فصل‌های مختلف کتاب را تشکیل می‌دهند. هر فصل با صفحه‌ای که عنوانی با خط نستعلیق در ابتدای آن نوشته شده، آغاز می‌شود.
مطالب این کتاب را که به مناسبت نوزدهمین سالگرد قیام خونین 15 خرداد منتشر شده، از نظر مضمون می‌توان به سه بخش تقسیم کرد؛ متن، تصاویر و سخنانی کوتاه از بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران.
متن
متن کتاب مانند سایر بخش‌ها به قیام 15 خرداد 1342 اختصاص دارد. در این مطالب نخست به زمینه‌های قیام اشاره می‌شود. با روی کار آمدن «کندی» در انتخابات ریاست جمهوری، آمریکا سیاست جدیدی را در پیش گرفت تا کشورهای جهان سوم را غارت کند. طرح اصلاحات ارضی در همین زمینه در این کشورها به اجرا درآمد که ایران یکی از همین کشورها بود. لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی نیز یکی دیگر از اقدامات حکومت پهلوی بود که خشم روحانیون را برانگیخت. امام خمینی(ره) در یکی از نطق‌های خود درباره این لایحه چنین گفتند: «ما با ترقی زن‌ها مخالف نیستیم، ما با فحشاء مخالفیم. با این کارهای غلط مخالفیم. مگر مردها در این مملکت آزادی دارند که زن‌ها داشته باشند؟! مگر آزاد زن و آزاد مرد با لفظ درست می‌شود؟!»
امام خمینی(ره) بر همین اساس، رفراندوم لوایح شش گانه را تحریم کردند و بازاریان تهران در بامداد 2 بهمن 1341 دست به اعتصاب زدند. در قم نیز بعدازظهر همان روز بازار تعطیل شد. مردم شعار می‌دادند: «ما تابع قرآنیم، رفراندوم نمی‌خواهیم.»
اعلامیه تاریخی امام خمینی(ره) علیه کاپیتولاسیون، تبعید ایشان در تاریخ 13 آبان 1343 و تظاهرات مردم در مواجهه با این اتفاق، برخی دیگر از موضوع‌های مطالب این کتاب‌اند. در بخشی از کتاب «طلوع فجر» به واکنش بانوان درباره دستگیری امام خمینی(ره) نیز پرداخته می‌شود: «دقایقی بعد صدها زن زینب‌گونه و انقلابی شهر قم با فریاد «خمینی، خمینی» به خیابان‌ها ریختند. این زنان که بعضی از آنها کودکان خود را به پشت بسته و چادرها را به کمر گره زده بودند به پشتیبانی از قائد بزرگ اسلام آماده جانبازی بودند. ورود زنان به صحنه انقلاب، مردان را بیش از پیش به خروش انداخت و به‌دنبال آن توده‌های ستم کشیده عصیانگر از صحن مطهر [حرم حضرت معصومه(س)] بیرون ریخته و به تظاهرات خیابانی پرداختند. هنوز تظاهرکنندگان بیش از 200 متر از صحن مطهر فاصله نگرفته بودند که رگبار مسلسل بر روی آنها گشوده شد...»
تصویر
تصاویر، بخش اعظم کتاب «طلوع فجر» را تشکیل می‌دهند. این تصاویر که در اندازه بزرگ منتشر شده‌اند، به پرتره‌هایی از امام خمینی(ره)، سخنرانی‌های ایشان در مراسم مختلف، شرکت امام در مراسم عزاداری، ورود ایشان به مسجد اعظم قم و قرائت فاتحه بر مقبره آیت‌الله‌العظمی بروجردی، شرکت امام در مراسم جشن و سروری که به مناسبت بازگشت ایشان تدارک دیده شده، عزیمت امام خمینی(ره) به روستاها در پاسخ به احساس پاک روستائیان، نمایی از قم در سال 1340 و تظاهرات مردمی، اختصاص دارد.
سخنان امام خمینی(ره)
سخنانی از بنیانگذار انقلاب و جمهوری اسلامی ایران بین صفحات کتاب «طلوع فجر» منتشر شده. ویژگی سخنانی که برای این کتاب انتخاب شده، کوتاه بودن آنها است. این جملات در صفحاتی که عکس‌ها تقریباً همه فضای آن را به خود اختصاص داده‌اند، به چشم می‌خورند. برخی از سخنان امام خمینی(ره) خطاب به مردم است: «ای مردم عالم بدانید! ملت ما با پیمان با اسرائیل مخالف است.... دین ما اقتضا می‌کند که با دشمن اسلام موافقت نکنیم. قرآن ما اقتضا می‌کند که در مقابل مسلمین با دشمن اسلام پیوند نکنیم.»
برخی از سخنان ایشان هم خطاب به حکومت پهلوی است: «شما که دسته جمعی مردم را حبس می‌کنید، تبعید می‌کنید، سلول‌های شما پر است از بی‌گناهان... شما مرتجع نیستید؟»
در بین جملات به کار رفته از امام خمینی(ره)، جملاتی نیز خطاب به محمدرضا پهلوی دیده می‌شوند: «نصیحت مرا بشنو، از روحانیت بشنو، از علمای اسلام بشنو، اینها صلاح ملت را می‌خواهند، از اسرائیل نشنو، اسرائیل به درد تو نمی‌خورد، بدبخت، بیچاره، چهل‌و پنج سال از عمرت میره یک کمی تأمل کن، یک کمی تدبر کن، یک‌قدری عواقب امور را ملاحظه کن، کمی عبرت بگیر، عبرت از پدرت بگیر.»
[1] طلوع فجر: یادواره نوزدهمین سالگرد قیام خونین 15 خرداد، خرداد 1361، وزارت ارشاد اسلامی
تعداد بازدید: 3100
آرشیو کتاب و نشریه
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
