زهرا رنجبر کرمانی
15 شهريور 1400
روزنامه اطلاعات در سرمقاله شماره روز 15 شهریور 1341 خود در مطلبی با اذعان به وضع اسفبار روستاییان ایران، آن را نه به سبب توسعه نامتوازن و مرکزگرای حکومت بلکه نتیجه نظام ارباب و رعیتی دانسته مینویسد:
«سال گذشته وقتی سیل در تهران ضایعاتی به بار آورد ما نوشتیم این خانههایی که میگویند سیل خراب کرده خانه نبوده، بلکه لانه بوده است زیرا سیل تهران سیل خانه خراب کنی نبود ولی البته لانههای خشتی و گلی را خراب کرد و شست و برد. گرچه زلزله اخیر1 زلزله مهیب و مخربی بود، اما قطعاً اگر خانه مردم از خشت و گل نبود به این سادگی روی هم نمیریخت و این همه ضایعه به بار نمیآورد. این خانههای روستایی که در همه نقاط ایران، مسکن روستائیان زحمتکش و شریف این مملکت است به واقع در چنین قرنی ننگ است، چه فرقی بین این خانهها و خانه بومیان عقبافتادهترین مناطق دنیا میتوان قائل شد و حال آنکه ما ملت بدوی نیستیم، ما حتى ملت فقیری هم نیستیم. چیزی که هست نظام ظالمانه ارباب رعیتی چنین ایجاب کرده است از هزار سال و دو هزار سال پیش تغییری در سیستم خانه و زندگی روستایی ایرانی پیدا نشود .درست است که امیدواری بسیار به نتایج رفورم ارضی هست ولی به هیچوجه نمیباید به انتظار آن نشست که چه وقت وضع زارع براثر استقرار سیستم جدید بهتر میشود و خانه مناسب زندگی و عصر امروز بنا میکند. دولت باید طبق نقشه سریع وصحیح ابتدا در همین مناطق زلزلهزده به ساختمان خانههای ساده روستایی که در همه جای دنیای راقیه معمول است اقدام کند و بعد از آنکه انشاءالله این عده از هم وطنان بلا کشیده ما سروسامان گرفتند و خانه و خانمانی پیدا کردند همین اقدام را متوجه سایر نقاط نماید.»2
گفتنی است اصلاحات ارضی نهتنها سبب بهبود زندگی روستاییان نشد بلکه از سال 1342 تا 1357 مهاجرت از روستاهای دور و نزدیک به تهران شتاب گرفت. فقدان بازدهی زمینهای تکه شده بر اثر تقسیم اراضیِ وسیع، غیراقتصادی بودن فعالیت در زمینهایی که برای بازدهی نیازمند تشکیل تعاونیهای زراعی بودند و بدهیهای کشاورزان به بانک کشاورزی، سبب میشد زارع زمین خود را بفروشد و برای کارگری راهی تهران شود. مهاجران اغلب به حاشیه شهر یا کثیفترین نقاط آن رانده شده، در کپرها، زاغهها، حلبیآبادها و گودها زندگی میکردند.3
پینوشتها:
1. منظور زلزله رخ داده در 10 شهریور 1341 در توابع قزوین است که خسارات و تلفات کمسابقهای به دنبال داشت. (اطلاعات، س 37، یکشنبه 11 شهریور 1341، ش 10886).
2. اطلاعات، س 37، پنجشنبه 15 شهریور ماه 1341، ش 10890.
3. آبادیان، حسین، «اصلاحات ارضی و تبعات اجتماعی مهاجرت روستاییان به شهرها»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، پاییز و زمستان 1397، س 8، ش 2، ص 1 - 18، ص 2 - 9.
تعداد بازدید: 827