نهضت امام خمینی
محمدجواد باهنر، مبارزه با سلاح اندیشه
زهرا رنجبر کرمانی
21 اسفند 1400
محمدجواد باهنر در سال 1312ش. در کرمان متولد شد. پس از فراگیری مقدمات علوم دینی برای ادامه تحصیل به قم رفت. وی در کنار تحصیلات حوزوی تحصیلات رسمی را نیز ادامه داد و سپس در تهران فوق لیسانس امور تربیتی و دکتری الهیات گرفت. باهنر در قم ضمن تحصیل به کمک چند تن از دوستانش نشریه مکتب تشیع را تأسیس کرد و عمده مسئولیت‌های فرهنگی و بررسی مقالات رسیده بر عهده او بود. مقالات این نشریه با محوریت مسائل روز و برای شناساندن ابعاد مختلف معارف اسلامی با سبکی تازه تهیه می‌شد. باهنر با سخنرانی‌ها و منبرهایش به افشای چهره حکومت شاه می‌پرداخت.
در سال 1341 باهنر به عنوان نماینده حوزه علمیه قم برای سفر تبلیغی به ژاپن انتخاب شد و به تهران آمد تا زبان انگلیسی یاد گیرد، اما حکومت برای سفر وی مشکلاتی پیش آورد و سفرش به تأخیر افتاد. با آغاز نهضت امام خمینی باهنر در متن مبارزات قرار گرفت. وی در محرم 1342 ش. به همراه گروهی از روحانیون به شهرهای مختلف کشور اعزام شد. باهنر که به همدان رفته بود در روز هفتم محرم دستگیر و با فشار افکار عمومی آزاد شد. پایان اسفند 1342 و در سالگرد قمری حمله به مدرسه فیضیه در مسجد جامع بازار تهران سه شب متوالی سخنرانی کرد. وی به سبب «اظهارات ناروا» دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل شده، به مدت 4 ماه در زندان به سر برد.[1] گزارش ساواک با موضوع «دستگیر[ی] شیخ محمدجواد باهنر» مورخ 21 اسفند 1342 در همین رابطه و به شرح زیر است:
«شیخ محمدجواد باهنر در شب‌های 18 و 19 اسفند در شبستان مسجد جامع بالای منبر مطالب تحریک‌آمیز ایراد و قضیه مدرسه فیضیه در سال گذشته را به میان کشیده و اظهارات ناروایی نموده بود، لذا ساعت 21 روز 19 اسفند در موقع خروج از مسجد [به] وسیله مأمورین ویژه دستگیر و با پرونده مقدماتی جهت تعقیب قانونی به ساواک اعزام و تحویل گردید.»[2]
باهنر فعالیت‌های سیاسی خود را در قالب سخنرانی‌های افشاگرانه تا سال 1350 در مساجد هدایت، الجواد و حسینیه ارشاد ادامه داد و در سال‌های 1356 و 1357 سه مرتبه دستگیر شد. وی در تهران با هیئت مؤتلفه آشنا شد و به همکاری با آنان پرداخت؛ همچنین یک تشکیلات نیمه علنی و در پوشش خدمات اجتماعی - رفاهی تأسیس کرد که در ظاهر هدفش تشکیل صندوق‌های قرض‌الحسنه و مدرسه و در باطن مبارزه با پهلوی بود. با اوج‌گیری انقلاب، باهنر از سوی امام خمینی به عضویت شورای انقلاب منصوب شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مسئولیت‌های حساس دیگری بر عهده گرفت. وی که یکی از بنیانگذاران و مؤسسین حزب جمهوری اسلامی بود، در زمان شهادت در 8 شهریور 1360 علاوه بر نخست‌وزیری سمت دبیرکلی این حزب را نیز بر عهده داشت.[3]
بیشتر تلاش باهنر در دوره پهلوی متوجه تألیف کتابهای جدید بینش اسلامی بود. باهنر از سال 1350 ممنوع‌المنبر بود، اما در بخش برنامه‌ریزی کتاب درس دینی برای دانش‌آموزان فعالیت می‌کرد. در این کتاب‌ها رد پای مبارزه با استکبار و استبداد و آیات فراوانی درباره جهاد و لزوم مبارزه علیه ستم و بی‌عدالتی دیده می‌شود.[4]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. گلی زواره، غلامرضا، «خردمند به خون خفته؛ فرازهایی از زندگی و اندیشه‌های متفکر شهید دکتر محمدجواد باهنر»، پاسدار اسلام، شهریور 1377، ش 201، ص 39 – 45.
[2]. پایگاه‌های انقلاب اسلامی، مسجد جامع بازار تهران به روایت اسناد ساواک، ج 1، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1393، ص 120.
[3]. گلی زواره، همان، ص 41.
[4]. همان، ص 43.
تعداد بازدید: 1228
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
