نهضت امام خمینی
امواج نهضت به مشهد می‌رسد...
08 شهريور 1401
ساواک در گزارشی به تاریخ 8 شهریور 1341 می‌نویسد:
«آقایان ناصر مکارم و حجتی کرمانی که از گردانندگان مجله مکتب تشیع[i] در قم می‌باشند و از لحاظ طرز تفکر پیرو عقاید آقای طالقانی می‌باشند، چند روز پیش جهت دیدار دوستان و زیارت به مشهد آمده‌اند. در ملاقاتی که در مدرسه نواب از ایشان به عمل آمد، آقای مؤمنی دانشجوی معقول[و] منقول از ایشان درخواست نمود تا اینکه یک سخنرانی همگانی در کانون نشر حقایق اسلامی[ii] به عمل آورد و مورد قبول ایشان قرار گرفت لکن چون آقای شریعتی در مسافرت مزینان می‌باشند و سایر اعضا کانون نیز معتقد بودند که جلساتی که به نام انجمن دانشجویان تشکیل می‌شود نباید در کانون باشد و به دنبال این مخالفت‌ها، سر و صداهای دیگری از طرف اعضای جبهه ملی به پا شد و با وساطت آقای احمدزاده[iii] قرار شد که یک عده خصوصی به منزل ایشان بروند و آقای مکارم در سخنرانی خود که در حدود یک ساعت و نیم طول کشید راجع به لزوم اتحاد و نتایجی که تاکنون از تفرقه‌های متوالی در ایران دامنگیر ملیون شده است صحبت کردند و قدری از طرز کار خود در قم و فعالیت روحانیون و سازمان امنیت و دستگاه‌های دولتی با طرز کار و انتشارات مجله مکتب تشیع بیان داشتند.»[iv]
گفتنی است در سال 1340 حوزه علمیه مشهد بیشتر درگیر مباحث علمی و اخلاقی بود و به مسائل سیاسی و اجتماعی توجهی نداشت. اما وضع به این منوال باقی نماند، امواج نهضت امام خمینی به مشهد هم رسیده، علمای غیر سیاسی را نیز تحتِ تأثیر قرار داد. حوادث سال‌های 41 و 42 سبب شد تا طلاب حوزه مشهد تحت تأثیر علمایی چون آیات میلانی و قمی، درس کسانی را که مخالف مبارزه بودند به تعطیلی کشاندند. به این ترتیب هنگامی که آیت‌الله خامنه‌ای در سال 1343 از قم به مشهد بازمی‌گردد، فضای حاکم بر شهر را متفاوت می‌یابد:
«اوایل 43 که من آمدم به مشهد یعنی از قم برگشتم... مشهد یک شهری بود که آدم به هر جایش نگاه می‌کرد یک نشانه‌ای از مبارزه می‌دید... وقتی سال 43 وارد مشهد شدم، یک مقداری معاشرت کردم، افراد را دیدم، نظرهای مربوط به مبارزه را از آنها شنیدم، در مجامعشان شرکت کردم، آن شور و هیجان و احساسی که بر غالب قشرهای مردم حاکم بود را دیدم...».[v]
پی‌نوشت‌ها:
[i]. نشریه «مکتب تشیع» یکی از اولین نشریات متعلق به حوزه بود که به صورت سالنامه و فصلنامه منتشر می‌شد، نخستین شماره این نشریه در اردیبهشت 1338 به چاپ رسید. «مکتب تشیع» در کنار نشریات «مکتب اسلام»، سالنامه «معارف جعفری» و نشریه «مسجد اعظم»، چهار حرکت جدی برای نشر معارف اسلامی و نشانگر تحول در حوزه علمیه قم در ابتدای دهه 40 بود. انتشار این مجله به دنبال وقایع خرداد 42 و دستگیری برخی از عوامل تهیه آن در سال 1343 توسط ساواک متوقف شد. (جعفریان، رسول، 1382، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران، تهران مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، ص 184 – 187؛ جعفریان، رسول، 1390، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران، تهران، نشر علمی، ص 428).
[ii]. «کانون نشر حقایق اسلامی» از مهمترین مؤسسات مذهبی – فرهنگی مشهد در دهه‌های 20 و 30 ، محمدتقی شریعتی چهره اصلی و نشر حقایق اسلامی و مبارزه با عقاید انحرافی و الحادی سرلوحه فعالیت‌های آن بود، کانون در نهضت ملی‌شدن نفت و نهضت روحانیت به رهبری امام خمینی نیز ایفاگر نقش بود. در غائله مصوبه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال 1341 کانون با واسطه آیت‌الله میلانی که در آن زمان رهبری مخالفان در مشهد را به عهده داشت مراتب عدم رضایت خود را به این مصوبه اعلام کرده، خواستار لغو آن شد. (جعفریان، رسول، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی - سیاسی ایران، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1382، ص 55 - 56 کلاهدوزها، پرستو و محسن بهشتی‌سرشت، «استاد محمدتقی شریعتی و جایگاه وی در جریان روشن فکری دینی»، سخن تاریخ، تابستان 1391، ش 17، ص 79 - 116).
[iii]. طاهر احمدزاده.
[iv]. آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک، ج 1، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1396، ص 7.
[v]. شمس‌آبادی، حسن، «نهضت امام خمینی و تحولات حوزه علمیه مشهد»، 15 خرداد، دوره سوم، س 5، ش 19، بهار 1388، ص 383 – 419.
تعداد بازدید: 934
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
