نهضت امام خمینی
آغاز محاکمه سران «نهضت آزادی ایران»
30 مهر 1401
در سوم بهمن 1341 شورای مرکزی نهضت آزادی ایران اعلامیه‌ای با عنوان «ایران در آستانه یک انقلاب بزرگ! و برگرداندن تاریخ خود» منتشر و رفراندوم انقلاب سفید شاه را محکوم کرد.[1] در 4 بهمن سران نهضت- آیت‌الله طالقانی و سپس مهندس بازرگان و دکتر یدالله سحابی - و به تدریج سایر رهبران و فعالین نهضت دستگیر شدند. در اوایل خرداد 1342 آیت‌الله طالقانی برای چند روزی آزاد و چندی بعد از قیام 15 خرداد دوباره بازداشت شد. در 30 مهر 1342 سرانجام حکومت، محاکمه سران و فعالان نهضت آزادی را به اتهام اقدام برضد امنیت کشور[2] در دادگاه نظامی «ویژه» آغاز کرد. دادگاه‌های نظامیِ بدوی و همچنین دادگاه نظامی تجدید نظر این پرونده، هر دو دادگاه‌های «ویژه» و تمام اعضای آن از میان افسران گارد شاهنشاهی انتخاب شده بودند. حکومت شاه حتی به ارتش خود نیز اعتماد کافی نداشته، محاکمه سران نهضت آزادی را به افراد گارد شاهنشاهی که همه دست‌چین شده دربار، رکن 2 ستاد ارتش و ساواک بودند سپرده بود. این افراد عموماً بی‌سواد و فاقد تجربه یا آموزش قضایی و تنها طبق نظر شاه موظف به محاکمه و محکومیت سران نهضت بودند. دادگاه ویژه بدوی پس از سی‌ویک جلسه در 16 دی 1342 با صدور محکومیت سران نهضت آزادی ایران به کار خود پایان داد.[3]
پس از اعلام آغاز محاکمه سران نهضت، نهضت آزادی اعلامیه‌ای به شرح زیر منتشر کرد:
«مردم شرافتمند و وطن‌دوست ایران
اکنون استبداد و فساد، فضیلت و تقوی را به محاکمه کشیده است. رژیم پلیسی شریفترین فرزندان وطن را به جرم مبارزه با ظلم و خفقان محاکمه می‌نماید. آیت‌الله طالقانی و مهندس بازرگان و دکتر سحابی و عده دیگری از جوانان مبارز نهضت آزادی ایران در دادگاه نظامی محاکمه می‌شوند و به قرار ادعای دادرسی ارتش این محاکمه به‌طور علنی انجام می‌گیرد. ما به نام انسانیت و حفظ فضایل اخلاقی از عموم هموطنان عزیز تقاضا داریم در این محاکمه که از ساعت 2:30 روز سه شنبه 30 /7 در پادگان عشرت‌آباد شروع شده حضور یابند و از نزدیک بر جریان این محاکمه تاریخی نظارت فرمایند.»[4]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. در حالی‌که امام خمینی در پاسخ به استفتای جمعی از متدینین تهران در دوم بهمن مخالفت خود را با رفراندوم اعلام کرده بود و با وجود نقش برجسته ایشان در نهضت دوماهه روحانیون برای الغای لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، در این اعلامیه نامی از ایشان برده نشد.
[2]. مرکز بررسی اسناد تاریخی، آیت‌الله سیدمحمود طالقانی به روایت اسناد ساواک، ج 1، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1381، ص 449.
[3]. صفحاتی از تاریخ معاصر ایران، اسناد نهضت آزادی ایران، جریان محاکمه سران و فعالین، ج 3، تهران، نهضت آزادی ایران، 1363، ص 9 - 11
[4]. صفحاتی از تاریخ معاصر ایران، اسناد نهضت آزادی ایران، ج 1، تهران، نهضت آزادی ایران، 1361، ص 318.
تعداد بازدید: 837
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
