نهضت امام خمینی
لرزش پایه‌های تخت شاهی در جشن تولد شاه!
04 آبان 1401
لایحه کاپیتولاسیون - مصونیت مستشاران نظامی آمریکایی و وابستگانشان از قوانین قضایی ایران - در 13 مهر 1342 در کابینه اسدالله علم تهیه شده، در مرداد 1343 در مجلس سنا و در 21 مهر 1343 در مجلس شورای ملی در سکوت خبری[1] به تصویب رسید. با اینکه نمایندگان مجلس بیست‌ویکم برآمده از کنگره نهضت آزاد زنان و آزاد مردان! و به عبارتی همه مطیع و به نوعی منتخب حکومت بودند، درجه زشتی این لایحه چنان بود که در مقابل 74 رأی موافق، 63 نفر به آن رأی مخالف دادند.
در 4 آبان 1343 یک روز پس از تصویب لایحه وام دویست میلیون دلاری - که از سوی محافل سیاسی ایران نشانه پاداش آمریکا به دولت ایران به خاطر تصویب قرارداد کاپیتولاسیون تلقی شد - و سالگرد چهل‌و‌پنج سالگی محمدرضا شاه، امام خمینی در اجتماع بزرگی از مردم در قم نطقی افشاگرانه همراه با خشم و تأثر فراوان– که با انالله و انا الیه راجعون آغاز شد - در مخالفت با این قرارداد ایراد کرد. در این سخنرانی تاریخی که آثار و نتایج فراوانی – من‌جمله تبعید امام به ترکیه - را در پی داشت، امام به شدت به شاه حمله کرده، دولت و مجلس را فاسد و دست‌نشانده آمریکا و اسرائیل و دشمن مردم ایران و اسلام خواند.
واکنش مردم ایران به تصویب قرارداد کاپیتولاسیون وسیع و شدید بوده، اعلامیه‌هایی در اعتراض به آن از سوی اقشار مختلف جامعه بویژه دانشگاهیان و مراجع مذهبی منتشر شد. در خارج از ایران نیز ناظران سیاسی و صاحبنظران نتایج تصویب این قرارداد را در دراز مدت نگران‌کننده توصیف کردند. کویلر یونگ - استاد دانشگاه پرینستون آمریکا - که شاهد نارضایتی عمیق مردم ایران از قرارداد کاپیتولاسیون بود، مدتی بعد در مقاله‌ای در این خصوص نوشت:
«برای درک عمق نارضایتی ایرانیان باید چند هفته پس از آن (تصویب قرارداد) از ایران دیدن می‌کردید.»[2]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. یکی از نمایندگان مخالف حتی نتوانست سخنانی را که در مجلس ایراد کرده بود در روزنامه‌ای که خودش صاحب آن بود بنویسد! این در حالی بود که به تصریح اصل 13 قانون اساسی مذاکرات مجلس باید منتشر می‌شد «تا هیچ امری از امور در پرده و بر هیچ‌کس مستور نماند». سؤال اینجاست نماینده‌ای که خود را این‌چنین محدود و مجلس را آن‌چنان مطیع حکومت می‌دید، در مجلس چه می‌کرد؟! (مدنی، سیدجلال‌الدین، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1378، ص 97).
[2]. نجاتی، غلامرضا، تاریخ سیاسی بیست‌وپنج ساله ایران، ج 2، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1371، صص 304 – 305.
تعداد بازدید: 809
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
