14 دي 1401
با تبعید امام خمینی به ترکیه در پی سخنرانی افشاگرانه ایشان در اعتراض به تصویب لایحه اعطای مصونیت قضایی به مستشاران نظامی آمریکایی، آیتالله سیداحمد خوانساری که ذخیره و اهرم اصلی حوزه علمیه قم در تهران بود، با اعلامیهها و سخنان خود رژیم را در فشار قرار داده، علمای تهران نیز غالباً نامههای اعتراضی خود را به وی اظهار میکردند. خوانساری در اولین اقدام پس از تبعید امام، در 21 آبان 1343 جلسهای تشکیل داده، به ارزیابی اوضاع و اقدامات ضروری پرداخت. جلسه با حضور علمای طراز اول تهران و وزیر دربار برگزار شده، نتیجه آن اعزام سیدفضلالله خوانساری (داماد آیتالله خوانساری) به ترکیه برای دیدار با امام خمینی بود. وی در 29 آذر امام را ملاقات و نامههایی را که با خود به همراه داشت تسلیم وی کرد[1]. فضلالله خوانساری در 14 دیماه 1343 در نامهای خطاب به نصرالله خلخالی[2] مینویسد:
«... بر طبق توافقی که بهعمل آمد اینجانب روز نیمه شعبان به نمایندگی از طرف حضرت آیتالله خوانساری مدظله العالی و علمای تهران برای ملاقات و استعلام از حال و وضع آیتالله خمینی به اسلامبول وارد شدم و اکنون روز پنجم است که در شهر اسلامبول هستم. محل اقامت آقای خمینی شهر بورسا هست ولی ملاقات ما با هم در اسلامبول بهعمل آمد و از روز دوشنبه تا امروز که پنجشنبه است غالباً با هم بودیم. حال روحی و مزاجی معظمًله بحمدلله خوب است و رفتار دولت ترکیه با ایشان بسیار شرافتمندانه است. مأمورین دولت ایران هم با ایشان خوش رفتارند. امروز بعدازظهر معظمًله به محل خود، بورسا مراجعت نمودند و اینجانب هم انشاءالله روز شنبه 21 شعبان از راه بیروت با هواپیمای پان امریکن به تهران مراجعت میکنم و امیدوارم بعد از مراجعت، فعالیت همه متمرکز شود در جهت استخلاص ایشان و از علمای عراق هم بدین منظور کمک خواسته شود. نتیجه این مسافرت از نظر رفع نگرانی همه بسیار عالی است و موجب مسرت عموم خواهد شد. اماکن تاریخی اسلامبول و مساجد معروف آن را هم با ایشان دیدن کردیم. ...»[3]
در نتیجه تلاشهای آیتالله خوانساری، شاه در پیامی شفاهی به وی در تاریخ 17 مهر 1344 - که بهواسطه شریف امامی ابلاغ شد - گفت: [آیتالله]خمینی را به عراق میفرستم یا به ایران برمیگردانم. با انتقال امام به نجف، خوانساری در تلگرامی به ایشان اظهار داشت: «بشارت تشرف حضرتعالی به عراق موجب مسرت؛ دوام تأییدات در ظل مبارک ولیعصر(عج) از خدا مسألت و ملتمس دعا هستم.»[4]
پینوشتها:
[1]. عابدی میانجی، محمد، «ستارگان حرم: آیتالله سیداحمد خوانساری، تندیس پارسایی»، فرهنگ کوثر، آذر 1376، ش 9، ص 44 – 55.
[2]. شیخ نصرالله خلخالی در نجف اشرف متولد شد، تحصیلات علوم دینی را در همان شهر به پایان رسانده، در حوزه علمیه نجف به تدریس و تبلیغ مشغول شد. وی همچون پدر - حاج حسن - مورد اعتماد و وثوق علمای ایران و نجف و مسئول رسانیدن وجوهات شرعی برخی از آیات عظام ایران به حوزه نجف بود. خلخالی بعدها وکیل امام خمینی در امور مالی شده، وجوهات رسیده از ایران با سرپرستی وی به مصارف آموزشی و عمرانی میرسید. وی در سال 1356 در سوریه درگذشت. (قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج 6، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1382، ص 384).
[3]. اسناد انقلاب اسلامی، ج 2، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1374، ص 130.
[4]. عابدی، همان.
تعداد بازدید: 704