نهضت امام خمینی
جبهه ملی دوم، در سراشیبی انحلال
19 بهمن 1401
ساواک در گزارشی به تاریخ 19 بهمن 1342 می‌نویسد:
«در اواخر دی‌ماه 42 جلسه شورای مرکزی جبهه ملی تشکیل می‌گردد. اللهیار صالح[1] شروع به سخنرانی نموده و اظهار می‌نماید چون در شرایط فعلی سیاست خارجی طرفداری از شاه را می‌نماید علیهذا شرایط ایجاب می‌کند که جبهه ملی سکوت نماید تا بتوانیم سیاست خارجی را با خود همراه نموده و سپس مبارزه را شروع نماییم. در این موقع شاهپور بختیار علیه اللهیار صالح مطالبی اظهار می‌نماید... [و] جلسه را ترک می‌کند. بعد از آن حجازی به طرفداری از تز اللهیار صالح شروع به سخنرانی می‌کند... در این موقع فروهر برخاسته و شروع به سخنرانی نموده و به حجازی حمله کرده و از شاهپور بختیار حمایت می‌کند و جلسه را ترک می‌کند و بعد از وی دکتر صدیقی هم با حمله به حجازی و صالح جلسه را ترک می‌نماید... در نتیجه جلسه از اکثریت می‌افتد و جلسه به بعد به 20 /11 /42 موکول می‌شود فعلاً طرفداران صالح می‌کوشند تا همه اعضای شورا را در جلسه 20 بهمن حاضر کنند و آماده پشتیبانی از نظریات صالح بنمایند...»[2]
کشمکش درون سازمانی - نظیر آنچه در گزارش فوق آمده - تا اردیبهشت 1343 که شورای عالی جبهه ملی در پاسخ به نامه دکتر مصدق انحلال خود را اعلام کرد ادامه یافت. جبهه ملی دوم در تصمیم‌گیری‌های اساسی خود پیوسته دچار تشتت آرا و اختلاف‌نظرهای شخصی بود. رهبران جبهه در سال 1342 پس از چند روز بحث و مذاکره و مشاجره نتوانستند بر سر تنظیم و صدور اعلامیه‌ای مبنی بر محکومیت کشتار 15 خرداد به توافق برسند. این مقدمه فروپاشی جبهه بود.
جبهه ملی دوم خصوصیات و شرایط لازم برای رهبری توده‌ها را که چشم امید به آن دوخته بودند نداشت. برنامه و خط‌مشی روشنی ارائه نکرده، رهبری آن از ابتدا حرکت انقلابی از خود نشان نداده بود.[3] نهضت امام خمینی اما واجد تمام این خصوصیات بود و به این ترتیب جریان اسلام‌گرا سکان کشتی انقلاب را به دست گرفت.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. اللهیار صالح (1276-1360) سیاستمدار، وزیر، نماینده مجلس، سفیر و از رهبران جبهه ملی بود. وی در سال 1341 نزدیک 8 ماه در زندان به سر برده، در سال 1343 از امور اجرایی جبهه ملی کناره‌گیری کرد. (قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج 1، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1378، ص 281 - 282).
[2]. شاپور بختیار به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1390، ص 264.
[3]. نجاتی، غلامرضا، تاریخ سیاسی بیست‌وپنج ساله ایران، ج 1، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1371، ص 245 – 247.
تعداد بازدید: 783
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
