نهضت امام خمینی
قیلم 15 خرداد و راه بی‌بازگشت دولت پهلوی!
زهرا رنجبر کرمانی
20 خرداد 1402
در 20 خرداد 1342 ساواک در گزارش ویژه‌ای به بررسی حوادث منتهی به قیام 15 خرداد پرداخته، می‌نویسد:
«... علماء و روحانیون مخالف که به تدریج رهبری آنها به عهده آیت‌الله روح‌الله خمینی محول می‌شد تقریباً از 3 ماه پیش به این طرف در انتظار رسیدن ایام سوگواری ماه محرم بودند تا آنجا که آیت‌الله خمینی که عید نوروز سال جاری را عزا اعلام نموده بود به کرات اظهار داشته بود عید شیعیان در سال جاری در محرم برگزار خواهد شد. حوادثی نظیر واقعه مدرسه فیضیه قم و جریانات تبریز در روز دوم فروردین سال جاری به تشدید اوضاع کمک کرد تا این که ماه محرم فرا رسید. علماء و روحانیون به‌ویژه آیت‌الله خمینی که عده زیادی از وعاظ و طلاب را به منظور اجرای یک طرح و نقشه تبلیغاتی دامنه دار علیه دولت به شهرستان‌های مختلف اعزام داشته بودند در تهران ـ مشهد ـ قم و سایر شهرها به شدت مشغول فعالیت شده و دولت را به اتهام پایمال کردن موازین اسلامی ـ ایجاد روابط با اسرائیل ـ تقویت و ایجاد تسهیلاتی جهت فرقه بهائی و برخی اقدامات دیگر مورد حمله قرار داده و مخصوصاً در نظر داشتند در روزهای تاسوعا و عاشورا از کثرت فوق‌العاده دستجات عزادار استفاده و حتی‌الامکان تصادماتی بین مأمورین انتظامی و مردم به‌وجود آورده و از آن بهره‌برداری بنمایند[!] ولی طرح عاقلانه[!] عدم مداخله قوای انتظامی در امور دستجات عزاداری در روزهای سوگواری این فرصت را به آن نداد و مراسم سوگواری تاسوعا و عاشورا در سراسر کشور با نظم و آرامش برگزار شد.
در تهران بامداد روز عاشورا[1] طبق دعوت و اعلام قبلی، گروهی در حدود 3 هزار نفر... که همگی آنها ضمن داشتن پاره‌ای اختلافات با یکدیگر در تأیید و پشتیبانی از نظریات آیت‌الله خمینی وحدت نظر دارند در مسجد حاج ابوالفتح واقع در میدان شاه جمع و به صورت دمونستراسیون[2]... به گردش درآمده و به دادن شعارهایی له [آیت‌الله]خمینی و بعضاً دکتر مصدق و علیه دولت و مقامات عالیه کشور پرداخته و در خاتمه در حالی که از تعداد آنها تا حدودی کاسته شده بود به مسجد سلطانی وارد و در آنجا به آنان اعلام شد که بعد از ظهر روز مذکور در مسجد هدایت گرد آیند. ...
ضمناً بعد از ظهر روز عاشورا آیت‌الله خمینی در مدرسه فیضیه به منبر رفته و سخنرانی بالنسبه شدیداللحنی علیه دولت و مقامات عالیه کشور ایراد نمود و حملات وعاظ در مساجد و منابر تهران و شهرستان‌ها در روز دوشنبه (یازدهم محرم) همچنان ادامه یافت. به دنبال این جریانات تصمیم گرفته شد آیت‌الله خمینی و جمعی دیگر از روحانیون و وعاظ ناراحت در تهران و شهرستان‌ها بازداشت و به همین ترتیب نیز عمل و سه‌شنبه شب (14 /3 /42) [آیت‌الله]خمینی در قم و در حدود 20 نفر از روحانیون و وعاظ در تهران دستگیر گردیدند. خبر مربوط به دستگیری [آیت‌الله]خمینی و فلسفی واعظ و سایر روحانیون بامداد روز چهارشنبه (15 /3 /1342) سریعاً در بازار و محافل مذهبی و سایر طبقات مردم تهران منتشر و متعاقب آن زمزمه ابراز عکس‌العمل و تعطیل دکاکین... شد و جمعی از طرفداران [آیت‌الله]خمینی و سایر روحانیون در این مورد به کوشش و فعالیت پرداختند.... توضیح این که چون بامداد روز چهارشنبه نیز برگزاری مجالس روضه‌خوانی و اجتماع مردم در مساجد به مناسبت ایام سوگواری همچنان ادامه داشت لذا این امر را نمی‌بایستی در مطلع شدن هر چه بیشتر مردم از خبر بازداشت [آیت‌الله]خمینی و سایر روحانیون و پیوستن به صفوف مجتمعین بی‌تأثیر دانست... این دستجات و طبقات که در اجتماع مسجد حاج ابوالفتح و سپس دمونستراسیون خیابان‌ها در روز عاشورا شرکت داشتند، همان طوری که فوقاً ذکر شد گرچه ممکن است با یکدیگر دارای تضادهای فکری و اختلاف‌نظرهایی بوده باشند، ولی در این اواخر کلیه دستجات فوق جداً از آیت‌الله خمینی طرفداری و پیروی می‌نمودند... آنچه مسلم است برای دولت که اکنون دست به بازداشت آیت‌الله خمینی و برخی دیگر از علماء و وعاظ ناراحت زده و به دنبال آن حوادثی به این صورت که ملاحظه شد روی داده راه برگشت و عقب‌نشینی وجود ندارد، زیرا دادن کوچکترین امتیاز به روحانیون بر تجری آنان افزوده و دولت را با بزرگترین شکست مواجه خواهد ساخت...»[3]
[1]. 13 خرداد.
[2]. تظاهرات.
[3]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج 9 تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1387، ص 3.
تعداد بازدید: 576
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
