زهرا رنجبر کرمانی
24 خرداد 1402
ساواک مشهد در گزارشی به تاریخ 24 خرداد 1342 مینویسد:
«امروز قبل از ظهر در منزل آیتالله میلانی کما فیالسابق مجلس روضهای منعقد بود و در ضمن جزوه قرآن گذاشته بودند که مردم بخوانند جهت کشتهشدگان تهران و جاهای دیگر[1] پسرش سیدمحمدعلی میلانی منبر رفته در ضمن سخنرانی مذهبی چنین اظهار داشت: آقایانی که در تهران زندانی هستند آقا هم در اینجا در زندان میباشد. آقایم میگویند اگر آنها را مرخص نکنند من هم حرکت میکنم میروم و در اینجا نمیمانم بدانید.»[2]
گفتنی است آیتالله محمدهادی میلانی در 16 خرداد با هدف آزادی امام خمینی و سایر علمای بازداشتی درصدد مهاجرت به تهران برآمد ولی در بین راه هواپیمای حامل وی بازگردانده شد. میلانی اما به فعالیتهای خود ادامه داده، در 20 خرداد تلگرافی به آیات خمینی، قمی و محلاتی در زندان ارسال و ضمن آن خاطر نشان نمود: «با این پیشامد، عظمت دین جلوهگر شد و مردم دنیا فهمیدند آزادی در این مملکت نیست.» وی همچنین از عموم مردم خواست با ارسال تلگراف به مقامات کشور برای آزادی علماء تلاش کنند. سرانجام آیتالله میلانی بنا به شرایط و فضای حاکم بر افکار عمومی مشهد مبنی بر اقدام عاجل وی، در 9 تیر به تهران آمده، مورد استقبال پرشور بازاریان مقلدش قرار گرفت و در منزل یکی از تجار معروف اسکان داده شد. همزمان دهها تن از علمای برجسته سراسر کشور با هدف آزادی دستگیرشدگان به تهران آمدند.[3]
آیتالله میلانی در این میان هدایت و برنامهریزی امور را بر عهده گرفته، به عنوان سخنگو انتخاب شد. دیدار و مراوده وی با بسیاری از شخصیتهای مذهبی و سیاسی و مخالفان اعم از جبهه ملی، نهضت آزادی و سایر روشنفکران و صدور اعلامیههای مستدل بهویژه تحریم انتخابات دوره 21 مجلس شورای ملی و دیدگاههای نوگرایانه، زمینه تعاملات وی با دیگر گروههای مخالف را ایجاد کرد.[4] سرانجام حکومت پهلوی که علمای مهاجر را برای بازگشت به شهرهای خود تحتِ فشار قرار داده بود، اقامتگاه آیتالله میلانی را محاصره و از خروج وی جلوگیری کرده، به اجبار و بهطور ناگهانی و غافلگیرانه میلانی را در 15 مهر به مشهد بازگرداند.[5]
پینوشتها:
[1]. منظور شهدای قیام 15 خرداد است.
[2]. آیتالله العظمی سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، ج 1، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1380، ص 115.
[3]. روحبخش اللهآباد، رحیم، آیتالله العظمی سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد، تهران، مؤسسه فرهنگی - هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1391، ص 115 - 119.
[4]. همان، ص 120 – 122.
[5]. همان، ص 138.
تعداد بازدید: 617