آیت‌الله حکیم و جدال میان روحانیت و حکومت ایران

ساواک در گزارشی با موضوع «مجلس روضه مسجد ارک» به تاریخ 9 اردیبهشت 1342 می‌نویسد: «روز 7 /2 /42 در مسجد ارک... حسین مجاهد که از کاسب‌های بازار است می‌گفت آیت‌الله حکیم در مسجد کوفه نطق مهمی درباره وضع ایران کرده و اثرات این نطق به جایی رسیده که... سفارتخانه ایران را آتش زدند و رادیو بغداد مدت یک هفته در اختیار آیت‌الله حکیم قرار گرفته است. بیشتر بازاری‌ها تصمیم دارند که بعد از انعکاس نطق آیت‌الله حکیم متن نطق را به چاپ برسانند و در اختیار مردم ایران...

مقابله پهلوی با توطئه ناصر علیه ایران!

در اردیبهشت 1343 حکومت به منظور انحراف اذهان مردم از خطر اسرائیل و عمال آن در کشور - که به دفعات توسط امام خمینی مطرح شده بود - ادعاهای برخی اعراب در خصوص خوزستان و خلیج فارس را دستاویز قرار داده، به تحریک احساسات ناسیونالیستی ملت ایران پرداخت.[1] به این ترتیب روزنامه‌های کیهان و اطلاعات مفصلاً به طرح و بحث درباره خطر اعراب برای تمامیت ارضی کشور پرداختند![2] در همین رابطه دستورالعملی با عنوان «طرح وزارت اطلاعات مربوط به بسیج نیروهای ملی جهت مبارزه با...

توسعه دیوان‌سالاری با هدف تقویت سلطنت

شاه پس از کودتای 28 مرداد 1332 با سرعت به تقویت و توسعه سه ستون نگه‌دارنده حکومت خود پرداخت: ارتش، دیوان‌سالاری و دربار.[1] توسعه و گسترش دیوان سالاری چشم‌گیر بود. شمار وزارتخانه‌ها از 12 به 20 وزارت شامل وزارتخانه‌های جدید انرژی، کار، رفاه اجتماعی، امور روستایی، آموزش عالی، هنر و فرهنگ، توریسم و مسکن و شهرسازی و شمار کارکنان دولت در سال 1354 به بیش از 304 هزار نفر افزایش یافت. دفتر نخست‌وزیری با سازمان‌های تحت نظر یعنی سازمان برنامه و بودجه و همچنین...

«دولت شریف امامی» (شهریور 1329 ـ اریبهشت 1340)

بخش اول
قیام پانزدهم خرداد 1342 نقطه عطفی در تاریخ کشور ما به شمار می‌رود. یکی از عوامل مهم برای شناخت بهتر این واقعه تاریخی، ریشه‌یابی و بررسی عوامل منجر به وقوع آن است. در این مقاله به بررسی دولت شریف امامی پرداخته شده است. روی کار آمدن این دولت معلول عوامل داخلی و خارجی است، به همین علت وقایع سیاسی و اجتماعی بعد از کودتای 28 مرداد 1332 نقش مهمی در انتخاب شریف‌امامی به عنوان نخست‌وزیر داشت. محمدرضا پهلوی برای تعدیل فشارهای داخلی و خارجی به پیشنهاد انگلستان،...

حکومت پهلوی و روحانیت پس از آزادی امام خمینی

ساواک در گزارشی با موضوع «گفتگوى [آیت‌الله]خمینى با طلاب قم» به تاریخ 6 اردیبشهت 1343 می‌نویسد: «عده‌اى از دوستان حاج مروارید رفتند منزل آقاى خمینى و شریعتمدارى براى استخلاص مروارید[1]، از قرارى که پیش [آیت‌الله]خمینى رفتند به ایشان گفت: چند روز نگه مى‌دارند، بعد بیرون مى‌کنند. غیر از کشتن چیز دیگر نیست. بالاتر از کشتن چیزى نیست. یک ماه بمانند یا یک سال بمانند براى دستگاه نتیجه بخش نیست، ولى مظلومیت روحانیت ثابت خواهد شد که مملکت ما هر کس...

شاه و جنون نظامی‌گری

روزنامه اطلاعات در شماره مورخ 5 اردیبهشت 1342 نوشت: «ساعت 21 دیشب به وقت تهران، ژنرال ماکسول تایلور، رئیس ستاد مشترک نیروهای آمریکا، با هواپیما وارد تهران شد... مذاکرات ژنرال تایلور، که بزرگ‌ترین شخصیت نظامی آمریکاست، با مقامات ایران حائز اهمیت خواهد بود. وی درباره تجهیز ارتش ایران و ادامه کمک نظامی و موقعیت نظامی منطقه خاورمیانه گفت‌وگو خواهد کرد.»[1] گفتنی است از مجموع سه ستون نگهدارنده حکومت پهلوی _ ارتش، دیوانسالاری و دربار _ ارتش در موقعیت...

سخنرانی شب عاشورا در مسجد شیخ عبدالحسین

در آن شب جمعیت به‌قدری زیاد بود که من نتوانستم از میان مردم و از اول بازار به مسجد بیایم. لذا از طریق پشت‌بام بازار به طرف مسجد رفتم و از روی بام مسجد به پائین آمدم.[1] این مبالغه نیست، اگر بگویم مردم آن‌قدر با فشار نشسته بودند که در حین عبور به ناچار پا روی زانوهای مردم می‌گذاشتم. بندگان خدا با کمال علاقه و اشتیاق می‌گفتند: «آقا پا بگذارید روی زانوی ما!» و استقبال می‌کردند که من از این زانو به آن زانو، و از آن زانو به این زانو بروم تا به منبر برسم....

کاخ اختصاصیِ ولیعهد سه ساله!

«تهران‌مصور» در شماره روز 4 اردیبهشت 1343 نوشت: «... طبق یک آمار فقط در فروردین‌ ماه امسال یازده مجله اروپایی و سه مجله آمریکایی عکس‌ها و رپرتاژهایی از ولیعهد ایران در میلیون‌ها نسخه منتشر کرده‌اند از جمله مطالبی که در این مجلات به چشم می‌خورد این است که والاحضرت رضا، ولیعهد ایران، اغلب روزها به اتفاق پدر تاجدار خود از کاخ اختصاصی به کاخ مرمر می‌روند و در باغ کاخ به گردش و بازی می‌پردازند و پس از یکی دو ساعت توقف به کاخ اختصاصی باز می‌گردند و...

حزب زحمتکشان و دوراهی جنگ یا صلح!

ساواک در گزارشی با موضوع «حزب زحمتکشان»[1] به تاریخ 2 اردیبهشت 1342 می‌نویسد: «ساعت 20:15 روز 1 /2 /42 جلسه‌ای در حزب زحمتکشان با حضور 50 نفر... تشکیل گردید.... دانشجو حسن آیت[2] اظهار داشت پیشنهاد علی‌اصغر قوامی را در مورد شکستن سکوت حزب و شرکتش در مبارزات و مخالفت علنی با دولت به اطلاع تمام افراد حزب و کمیته مرکزی و کمیته شهرستان و حوزه گویندگان رسید ولی به اتفاق به سکوت حزب در حال حاضر رأی دادند، افزود در این موقع که تمام روحانیون و مردم با روش دولت مخالف...

ژنرال دوگل و ستایش مدیریت ملوکانه!

روزنامه اطلاعات در خبری به تاریخ اول اردیبهشت 1342 نوشت: «امیرخسرو افشار، سفیر کبیر جدید ایران در پاریس، طی مراسمی در کاخ الیزه استوارنامه خود را به ژنرال دوگل، رئیس‌جمهور فرانسه، تسلیم کرد. ژنرال دوگل در این دیدار پس از اظهار مسرت از سفر آینده خود به تهران تأکید کرد فرانسه علاقه زیادی به ایران دارد و آرزومند است بیش از پیش در کوشش‌های این کشور در راه توسعه اقتصادی سهیم شود.»[1] گفتنی است گرچه اساس سیاست خارجی شاه در دهه 40 را -که نام «سیاست...