تهدید روحانیون توسط شاه

شاه در 23 اسفند 1341 در نطقی که در پایگاه وحدتی دزفول ایراد کرد به اعلامیه علمای قم - که به «اعلامیه 9 امضایی» مشهور شد- چنین پاسخ گفت: «انقلاب بزرگ ملی ما[1]... بدون خونریزی... با کمال سرعت پیشروی می‌کند... این عناصر فرومایه با همفکران ارتجاعی خودشان اگر از خواب غفلت بیدار نشوند چنان مثل صاعقه مشت عدالت در هر لباسی که باشند بر سر آنها کوفته خواهد شد که شاید به آن زندگی ننگین و کثافتشان خاتمه داده شود.»! گفتنی است «اعلامیه 9 امضایی» که بوسیله امام...

سخنرانی علیه اسرائیل در عراق

پس از گذشت حدود دو سال از ورود آقای [آیت‌الله]خمینی به نجف، جریان حمله‌ اسرائیل و جنگ شش روزه پیش آمد. خواستیم در مقابل اسرائیل و در رابطه با دولت‌های عربی مانند سوریه، اردن، مصر و عراق سخنرانی‌هایی جهانی انجام دهیم اما کمک نداشتیم. هیچ مرجعی از مراجع همکاری نداشت. آقای [آیت‌الله]خمینی نیز در آن زمان هنوز نقش وسیعی نداشتند. جمعیت درس من، هر دو بُعد سیاسی ضد شاهنشاهی و علمی - قرآنی را پذیرفته و با اینکه معمولاً در نجف اشرف بیشتر از قم تا کسی پول به طلاب...

اعلام عزای عمومی در عید نوروز 1342

تشدید سرکوب و خفقان، جنگ تبلیغاتی علیه روحانیون و همچنین اظهارات صریح کارگزاران پهلوی مبنی بر ضرورت انجام اصلاحات آمریکایی اعلام شده، روحانیون را در مخالفت با حکومت شاه راسخ‌تر کرد. عید نوروز فرصت مناسبی برای مقابله با جنگ روانی - تبلیغاتی حکومت بود، از این‌رو امام خمینی موضوع تحریم عید را «به مناسبت اقدامات دستگاه حاکمه ایران و تجاوزات آن به احکام مسلم اسلام» در حضور جمع کثیری از علما مطرح کردند. این پیشنهاد مورد قبول و تأیید آنها قرار گرفته،...

محمدجواد باهنر، مبارزه با سلاح اندیشه

محمدجواد باهنر در سال 1312ش. در کرمان متولد شد. پس از فراگیری مقدمات علوم دینی برای ادامه تحصیل به قم رفت. وی در کنار تحصیلات حوزوی تحصیلات رسمی را نیز ادامه داد و سپس در تهران فوق لیسانس امور تربیتی و دکتری الهیات گرفت. باهنر در قم ضمن تحصیل به کمک چند تن از دوستانش نشریه مکتب تشیع را تأسیس کرد و عمده مسئولیت‌های فرهنگی و بررسی مقالات رسیده بر عهده او بود. مقالات این نشریه با محوریت مسائل روز و برای شناساندن ابعاد مختلف معارف اسلامی با سبکی تازه تهیه...

آیت‌الله واعظ طبسی و نهضت امام خمینی

آیت‌الله شیخ عباس واعظ طبسی خطیب و از ارکان مبارزان علیه حکومت پهلوی در مشهد بود. وی فعالیت سیاسی علیه پهلوی را پیش از آغاز نهضت امام خمینی آغاز کرده، در سال 1340 به مدت 7 ماه ممنوع‌المنبر بود. وی با آغاز نهضت همراه با دوستانش آیت‌الله خامنه‌ای و شهید هاشمی‌نژاد به میدان مبارزه آمده، چند بار دستگیر و زندانی شد که آخرین آن از تیر 1354 تا خرداد 1356 بود.[1] گزارش ساواک به تاریخ 20 اسفند 1341 در باره اقدامات او به شرح زیر است: «روز گذشته به علت حساسیت اوضاع کمیته...

آزادی بیان، از حرف تا عمل

روزنامه اطلاعات در 19 اسفند 1343 از قول شاه که در یک کنفرانس مطبوعاتی در لندن حضور یافته بود می‌نویسد: «شاید شما اینجا و آنجا در مقاله‌ای خوانده باشید که کسی به علت انتقاد در ایران به زندان افتاده است. این حرف‌ها واقعیت ندارد. در کشور ما کسی را صرفاً به خاطر انتقاد کردن زندانی نمی‌کنند، ولی همین‌طور که شما در کشور خود دارای قوانینی هستید ما هم قوانینی داریم. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که به کشور و جامعه ما خیانت شود، چنان‌که شما هم همین کار را...

معرفی کابینه حسنعلی منصور

حسنعلی منصور کابینه خود را در 18 اسفند 1342 یک روز پس از انتصاب به نخست‌وزیری، به مجلس شورای ملی معرفی و اساس برنامه‌های دولت خود را «اجرای هدف‌های شاهنشاه در انقلاب سفید»» عنوان کرد. وی همچنین سیاست خارجی دولت خود را «بر اساس مصالح ملی مبتنی بر حفظ استقلال کامل سیاسی و اقتصادی و بسط دوستی با توجه به اصول منشور ملل متحد و احترام متقابل» دانست،[1] با وجود این یکی از ننگین‌ترین صفحات تاریخ پهلوی در حوزه روابط بین‌الملل یعنی احیای قانون...

دو حادثه در دوم فروردین 1342 (مدرسه فیضیه و مدرسه طالبیه)

بخش دوم
فاجعه اول: تهاجم و فاجعه حکوت پهلوی از تحریم عید نوروز و مخالفت‌‌های مراجع تقلید با سیاست‌‌های ضد دینی و استقبال مردم از مواضع مراجع، به شدت عصبانی شده بود. این امر روشن بود که شاه برای سرکوب روحانیت و نشان دادن قدرت خویش، دست به تحریک‌‌های نظامی خواهد برد. بر این اساس روز دوم فروردین، مطابق با جمعه 25 شوال، روز شهادت امام جعفرصادق(ع) مجالس عزاداری در مساجد، مدارس و بیت‌‌ها، از سوی علما برپا می‌گردد. نیروهای مذهبی نیز بنا داشتند با تشکیل مجالس...

استعفای دولت اسدالله علم

اسدالله علم در 28 تیر 1341 به فرمان شاه به صدارت رسیده، جایگزین علی امینی شد. علم مالک سرشناس و متنفذ، فرد مورد اعتماد، مطیع و دلخواه شاه بود. نخبگان قدیمی، افراد گمنام و بدون سابقه در سیاست، مظنونین به همکاری با سازمان جاسوسی ام.آی.سیکس بریتانیا، اعضای ساواک و نیز مردانی با سابقه عضویت در حزب توده در کابینه او حضور داشته، برخی از آنها نیز در کودتای 28 مرداد 1332 با انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها همکاری کرده بودند.[1] علم طی دوران صدارت در نقش طراح و مجری طرح...

ترویج شعار جدایی دین از سیاست

شاه که در سفر به قم در 4 بهمن 1341 با بی‌اعتنایی مردم و روحانیون قم مواجه شده، خشمگینانه روحانیونِ مخالفِ اصلاحات آمریکایی را «ارتجاع سیاه» و «صد برابر خائن‌تر از حزب توده»! خوانده بود، اکنون در صدد جلب روحانیون ملایم و آرام کردن اوضاع بود. به همین مناسبت چندی پس از پایان رفراندوم به مسجد سپهسالار رفته، به اصطلاح با طلاب به گفت‌وگو پرداخت و از طرفی تبلیغات علیه روحانیت مبارز را افزایش داد. وی در کنفرانس اقتصادی 8 اسفند 1341 خود را در پناه قانون...