پیشنهاد همکاری با ساواک به دانشجوی شیرازی

روز 12 محرم که مصادف با 15 خرداد شد، بعد از دستگیری حاج آقا (حضرت امام خمینی)،‌ من [حسین نیرومند] که تا عصر از این ماجرا اطلاعی نداشتم به دانشکده ادبیات رفتم (امتحان ادبیات عرب داشتم)، خواستم امتحان بدهم، دیدم وضع یک جور دیگر است،‌ دانشکده در محاصره‌ پلیس است و تمام منازل مشرف به دانشکده را سنگربندی کرده‌اند. از چند نفر سؤال کردم که متوجه دستگیری امام شدم. همان شب، ما منزل آقای ناصر فضیلت جلسه داشتیم.

کسی را یارای سخن گفتن نیست

ساواک در گزارشی به تاریخ 13 شهریور 1342 می‌نویسد: «طبق اطلاع واصله. صبح روز 13 ماه جاری اعلامیه تحت عنوان (حضور محترم حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج سیدمحمدهادی میلانی دام ظله ‌العالی) به‌طور مخفیانه به تعداد خیلی معدود در بعضی از نقاط شهر پخش شده است.»[1] متن اعلامیه یاد شده - بنا به گزارش ساواک مورخ 16 شهریور - به شرح زیر است: «سؤال [خطاب به آیت‌الله میلانی] ـ به‌طوری که ملاحظه فرموده‌اند دولت در شرایطی غیر آزاد اعلام شروع انتخابات نموده است....

ساز و کار کنترل روحانیت!

ساواک در گزارشی به تاریخ 12 شهریور 1342 می‌نویسد: «چون موضوع روحانیت در ایران از لحاظ ارشاد مردم به خداپرستی، شاهدوستی[!]، عشق و علاقه به میهن و سرزمین اباء و اجدادی و تولید ایمان بویژه تا روزی که تعداد بی‌سوادان کاهش یابد قابل توجه و تعمق و در قسمتی از موارد ضروری بوده و هستند افراد متعصبی که روی منافع شخصی یا پایبندی به اصول دیانت مجری منویات و دستورات پاره‌ای از این قبیل روحانیون می‌باشند و در گذشته هم دیده شده که یک عده از همین روحانی نماها[!] روی منافع شخصی یا نادانی و جهالت و تعصب بی‌جا درد سر و مزاحمت‌هایی برای اولیای امور و ...

«اطلاعیه پوشالی»!

ساواک در گزارشی به تاریخ 9 شهریور 1342 می‌نویسد: «آقای شهاب‌الدین نجفی مرعشی که از علماء طراز اول قم هستند در پاسخ اطلاعیه‌ای که سازمان امنیت در مورد آزادی آقای خمینی و تعهد ایشان مبنی بر عدم مداخله در امور سیاست دادند اطلاعیه‌ای منتشر و در آن شدیداً به تشکیلات ساواک و اهانت ایشان به مقام روحانیت تاخته است. این اطلاعیه سوءظن و تردیدی که در بسیاری از مؤمنین در مورد آقای خمینی ایجاد کرده بود برطرف ساخت. پخش این اعلامیه در جنوب شهر و مغازه‌ها و بازار ادامه دارد.»[1]

روشنی چراغ نهضت با جلسات هفتگی

ساواک در گزارشی به تاریخ 7 شهریور 1343 می‌نویسد: «طبق اطلاع روز 31 /5 /1343 آیت‌الله خمینی و نجفی به منزل آیت‌الله شریعتمداری رفته و در ساعت 12:30 به منازل خود مراجعت نموده‌اند.»[1] آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی[2] در خاطرات خود از آن ایام در خصوص این دیدارها می‌گوید: «از جمله اقدامات مهمی که امام در دوران بازگشت به قم پس از رفع حصر فرمودند اینکه جلسه‌ای در شب‌های یکشنبه با مراجع حوزه برقرار نمودند که در این نشست مراجع و بعضی از علمای بزرگ حوزه حول مسائل جاری اسلام گفتگو داشته باشند و برای مشکلات چاره‌ای بیندیشند.[3]

اعتصاب و تظاهرات به دنبال تحریم رفراندوم

به دنبال تحریم رفراندوم توسط امام و سایر مراجع، موج اعتصاب و تظاهرات شهرهای بزرگ ایران بخصوص تهران را فراگرفت. کسبه بازار و خیابان‌ها مغازه‌های خود را بستند و به صفوف تظاهرکنندگان پیوستند. آن روز سوم بهمن 1341 بود. کلاس‌های حوزه آقای مجتهدی را تعطیل کردیم و همراه جمعیت به طرف خانه علماء و مراجع حرکت نمودیم. راهپیمایان شعار می‌دادند. «نصر من‌الله و فتح قریب»، «ما تابع قرآنیم، رفراندوم نمی‌خواهیم»، «رفراندوم قلابی مخالف اسلام است».

«جامعه روحانیت ایران شرکت در انتخابات فرمایشی را جایز نمی‌داند»

ساواک در گزارشی مورخ 5 شهریور 1342 می‌نویسد: «دو برگ اعلامیه به مضمون «جامعه روحانیت ایران شرکت در انتخابات فرمایشی[1] را جایز نمی‌داند...» که به پیوست تقدیم می‌گردد، روز 5 /6 /42 توسط آقای سیدجعفر سیدان در جلوی مدرسه نواب توزیع می‌گردید و ایشان اظهار می‌داشتند که این اعلامیه‌ها را از طلبه دیگری از همان مدرسه [به]نام افتخارزاده که مدتی هم بازداشت بوده است، گرفته‌اند. ...»[2]

«پیروزی از آنِ ما است»

ساواک در گزارشی به تاریخ 3 شهریور 1342 می‌نویسد: «طبق اطلاع، شخصی به نام شیخ علینقی قادری از طلبه‌های مدرسه فیضیه قم اظهار داشته که طلبه‌هایی که [بعد] از مدت‌ها تفرقه خبر آزاد شدن آقای خمینی را شنیدند از شهرستان‌ها و اطراف در قم گرد هم جمع شده و فعالیت خود را به پشتیبانی از علماء اعلام [آغاز کردند] و مصمم شدند که تقاضایی از دولت بکنند که ناگهان خبر محصور بودن آقایان خمینی و شریعتمداری و میلانی به قم می‌رسد.[1] سپس [نزد]آقای گلپایگانی رفتند که در این‌باره مشورت کنند.

جشنی برای مشروطیت

پس از حدود چهل روز، امام از زندان آزاد شدند و مردم برای دیدن ایشان به تهران هجوم آوردند که پس از دو روز مجدداً امام ممنوع‌الملاقات شدند و این مسأله با جشن سالگرد مشروطیت مواجه شده بود که طلاب قزوین در مدرسه «التفاتیه» به این بهانه تصمیم گرفتند آزادی امام را جشن بگیرند. خود رژیم هم در آن سال اهمیت زیادی به جشن مشروطیت داده بود و این طور جلوه می‌داد که سلطنت پهلوی در ادامه مشروطیت و آزادیخواهی ناشی از آن است. ما نیز هماهنگ کردیم که در صورت دستگیری، همه بگویند که برای مشروطیت جشن گرفته‌ایم.

نقش شهید مهدی عراقی در قیام 15 خرداد 1342

مهدی عراقی از جمله شخصیت‌های اثرگذار در تاریخ انقلاب اسلامی است. او که قبل از آغاز نهضت امام خمینی در گروه فدائیان اسلام مبارزه می‌کرد، از نخستین روزهای نهضت بدان پیوست و تا پیروزی انقلاب اسلامی به مبارزه ادامه داد. محمدمهدی ابراهیم‌عراقی فرزند غلامعلی؛ اول فروردین 1309 در محله پاجنار تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه حافظ و بخشی از تحصیلات متوسطه را در دبیرستان مروی و دارالفنون گذراند، اما به‌ علت مشکلات مالی ترک ‌تحصیل کرد و برای کار وارد بازار تهران شد. [1]