روحانیت، آنچنان که بود...

در 9 بهمن 1342 شهربانی آبادان در گزارشی به ساواک استان خوزستان با موضوع «سخنرانی آقای ناصر مکارم شیرازی» نوشت: «نامبرده بالا در تاریخ 7 /11 /42 در مسجد سنابادی به منبر رفته ضمن سخنرانی مذهبی اظهار داشت (آقایان روحانیون از همه راه به مردم خدمت می‌کنند، مثلاً این نیمکت و میزها را آقای سنابادی درست کرده و بچه‌های مسلمان را درس می‌دهد. مگر این خدمت نیست که به ما روحانیون می‌گویند ارتجاع سیاه؟[1] بشکند قلم آن کسی که به ما می‌گوید ارتجاع سیاه و مجدداً در...

بازتاب روابط ایران و اسرائیل بر مسائل داخلی کشور در سال‌های 27 تا 57

در شکل‌گیری وقایعی چون تحولات منجر به قیام نیمه خرداد و حوادث متعاقب آن، موضوع روابط ایران با اسرائیل همراه با مسئله نوع روابط با آمریکا و اعتراض به برخی مسائل داخلی، سه ضلع مثلث مجموعه اعتراضات آیت‌الله خمینی و هواداران ایشان را شکل می‌داد. روابط و مناسبات ایران و اسرائیل گرچه از منظر زمان و زمینه‌ها محدودتر از روابط ایران و بسیاری از کشورها بود، اما با بیشترین بازتاب‌ها و واکنش‌ها در داخل کشور روبه‌رو شد و به عبارت دیگر شاید بتوان گفت تنها موردی در عرصه سیاست خارجی ایران بود که به موضوعی داخلی بدل گشت.

مطیع همچون هویدا...

در 8 بهمن 1343 ساواک در گزارشی با موضوع «افکار عمومی» می‌نویسد: «انتصاب آقای امیرعباس هویدا به سمت نخست‌وزیر در محافل سیاسی و بین مردم جلب‌ِتوجه کامل نموده و در همه محافل گفته می‌شود شاهنشاه با آن انتصاب به گروه مخالفان انقلاب ششم بهمن و عمال طرفداران سیاست انگلیس که خواهان متلاشی شدن حزب ایران نوین بعد از فوت منصور[1] بودند فهماندند که سیاست کلی کشور با مرگ افرادی نظیر منصور تغییر پیدا نمی‌کند و حکومت به دست افرادی که با هدف‌های انقلاب ششم...

انقلابِ شاه، بدونِ مردم!

در ششم بهمن 1341 برنامه انقلاب شاه و مردم یا انقلاب سفید که شامل 6 اصل: اصلاحات ارضی (که مرحله اول آن در دوره امینی آغاز شده بود)، ملی‌شدن جنگل‌ها، اصلاح قانون انتخابات، عرضه سهام کارخانجات دولتی به مردم برای تأمین منابع مالی اصلاحات ارضی، سهیم شدن کارگران در سود کارخانه‌ها و ایجاد سپاه دانش بود به رفراندوم گذارده شد. همان‌طور که انتظار می‌رفت 90 درصد تمامی واجدین شرایط رأی دادن (من‌جمله آنها که در رفراندوم شرکت نکرده بودند!) به اصول شش‌گانه آری گفتند....

پذیرایی با طعم گوجه فرنگی!

ساواک در گزارشی به تاریخ 4 اسفند 1342 می‌نویسد: «ساعت 19:30 روز پنجشنبه 1 /12 /42 شیخ حسین لنکرانی[1] در منزل خودش در حضور شیخ عزیزاللّه حسنی اردکانی ـ ناصری و سه نفر دیگر اظهار داشت جریان شعار دادن دانشجویان ایرانی علیه شاه در خارج درست است و آنها شدیداً با گوجه فرنگی به اتومبیل شاه حمله کرده‌اند و اضافه نمود قرار بوده است که زود برگردد معلوم نیست زیر پرده چه خبر است که مراجعت نکرده است و اصلاً اسمی هم از شاه نیست زیرا همیشه روزنامه‌ها مرتب جریان مسافرت...

کین هنوز از نتایج سحر است

در 4 بهمن 1341 «نهضت آزادی ایران» در اعتراض به اعلام رفراندوم لوایح شش‌گانه و سرکوبِ مخالفانِ آن بیانیه‌ای به شرح زیر صادر کرد: «ملت شرافتمند، کارگران، کشاورزان عزیز ایرانی بسمه تعالی دولت و شاه به نام شما و ظاهراً به خاطر شما می‌خواهند رفراندوم بنمایند. رفراندوم یعنی مراجعه به آراء عمومی ملت. یعنی اخذ نظر ملت درباره امر معینی. برای چه رفراندوم می‌کنند؟ برای تأیید اصول شش‌گانه که هریک خود قانونی است و مواد مختلف دارد. آیا برای شش لایحه و...

وقتی دیپلمات‌های آمریکایی منجی رهبر نهضت ضد آمریکایی می‌شوند!

ساواک در گزارشی به تاریخ 3 اسفند 1342 می‌نویسد: «در چند روزه اخیر شایعاتی درباره آزادی آیت‌الله خمینی در بعضی از محافل مختلف بخصوص در بین بعضی از بازرگانان متنفذ بازار انتشار یافته و جسته و گریخته از بعضی مطلعین به امور شنیده می‌شود که چون دیپلمات‌های آمریکایی در ایران متوجه شده‌اند در حال حاضر اختلافاتی بین دولت و مردم موجود است، لذا برای اینکه به این اختلافات خاتمه داده و جلوی عدم رضایت‌ها را تا اندازه‌ای می‌گیرند، لذا به وسائل مختلف از...

مَتاعبِ زینت‌بخش

در پی انتشار اعلامیه تحریم رفراندوم لوایح شش‌گانه از سوی امام خمینی در دوم بهمن‌ تظاهراتی در حمایت از امام، مخالفت با رفراندوم و با پیشگامی بازار تهران و شرکت آیات خوانساری و بهبهانی برگزار و در آن، اعلامیه مشترک آیات مذکور در تحریم رفراندوم خوانده شد. این تظاهرات با یورش نیروی نظامی و پلیس به خشونت کشیده، آیات خوانساری و بهبهانی مورد هتک حرمت قرار گرفتند.[1] در سوم بهمن آیت‌الله العظمی گلپایگانی در واکنش به این رخداد‌نامه‌هایی به شرح زیر به آیات...

روایتی از حرکت مردم در 15 خرداد

مسجد جامع شیراز که بخش عمده‌ای از حوادث پانزده خرداد در آن اتفاق افتاد ماجرایی دارد که قبل از پرداختن به خاطرات پانزده خرداد سال 1342 علاقمندم اشاره‌ای به آن داشته باشم. در سال 1323 رئیس اداره معارف وقت که قصد مرمت مسجد را داشت تعمیر آن را شروع کرد. اما وقتی خرابی مسجد را محاسبه کرد دریافت که بهتر است مسجد را کاملاً خراب کنند و آجرهای آن را به کازرون ببرند و آنجا مدرسه بسازند. آیت‌الله دستغیب در آن زمان در «مسجد طالبیون» نماز می‌خواند. ایشان برای...

اعلامیه آیات خوانساری و بهبهانی درباره برگزاری رفراندوم شاهانه!

«قضایای اخیر و حوادث غیرمنتظره که پیش آمده و در نظر است منتهی به جلب نظر عمومی شود، از جهات مختلف موجب نگرانی شدید روحانیون و عامه مسلمین شده است. عموم علماء و مراجع محترم طبق وظیفه شرعی به فکر چاره‌جویی افتاده و به زبان نصیحت مذاکرات لازمه را نموده‌اند و منتظرند هرچه زودتر اولیاء امور به نظریات خیرخواهانه آقایان توجه کنند. البته مردم را از جریان ماوقع مطلع می‌کنند و اطمینان داشته باشند که مقامات روحانی به وظیفه شرعی خود عمل خواهند کرد.»[1] &...