سفیر هفت هزار روزه

رضا سامانی

 کتاب سفیر هفت هزار روزه، از آخرین آثار منتشره از سوی انتشارات سوره است که به مرور زندگی و مبارزات مرحوم حجت الاسلام سید تقی موسوی درچه ای می پردازد. این کتاب  708 صفحه دارد. تدوین آن به عهده حسین روحانی صدر بوده و با همکاری دفتر ادبیات انقلاب اسلامی ‌و دفتر مطالعات و ادبیات پایداری اصفهان به مرحله چاپ رسیده است. آنطور که شواهد و مقدمه کتاب نشان می دهند کتاب قرار بود خیلی زودتر از این تاریخ به چاپ برسد ولی سرانجام پس از وقفه سه ساله در سال 1390 راهی بازار نشر شد. 

سید تقی موسوی درچه ای یکی از مبارزین پر سابقه در نهضت امام خمینی بود که نزدیک به هفت هزار روز از عمر خود را در مبارزه و کشمکش علیه رژیم پهلوی گذراند. حجت الاسلام درچه ای در سال 1317 شمسی در پانزده کیلومتری جنوب غربی اصفهان، در روستایی به نام درچه در خانوادهای نسبتاً پرجمعیت و البته مذهبی و قابل احترام در میان مردم منطقه چشم به جهان گشود. ایشان در زمانی تحصیل خود را آغاز کرد که هر روز در مدرسه سر صف صبحگاه برای شاه و خاندان پهلوی دعا خوانده می شد. اما با این اوصاف تحصیل در مدارس علمیه معتبر اصفهان همچون نیم آور، ذوالفقار و جده کوچک و بزرگ باعث بازشدن هرچه بیشتر دیدگان او به مسائل سیاسی روز شد. او در سال 1334 برای ادامه تحصیل به مدرسه ای در قم عزیمت کرد و به عنوان یکی از شاگردان امام خمینی(ره) و مقلد ایشان به تحصیل پرداخت.

درچه ای از دوران نوجوانی با مبارزات آیت الله کاشانی و حضور وی در صحنه‌های دفاع از آیت الله کاشانی و ملی شدن صنعت نفت آشنا شد. برگزاری مجلس ترحیم آیت الله سید شرف‌الدین جبل عاملی از طرف او و طلبه جوان دیگری به نام شیخ علی محصل در اصفهان، یکی از قدمهای اساسی و اولیه او در جهت شکستن جو روزگار خود بود. در نهایت حضور در قم وهمراهی با علمای مبارز آغازی بود بر فعالیت‌های جدی وی در راه انقلاب. سفارت هفت روزه آقای درچه ای با فوت آیت الله بروجردی در سال 1340 آغاز شد و تا سال 1357 ادامه یافت. سفیر هفت هزار روزه تا آخرین لحظات حکومت شاه جزو مغضوبین ساواک و شهربانی بود.

مطالب کتاب عمدتا در بر گیرنده زندگی حجت الاسلام موسوی درچه ای تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی‌هستند و درباره زندگی پس انقلاب ایشان فقط دو مطلب درباره حضور در جبهه و نحوه عضویت در مجمع روحانیون مبارز نگاشته شده است. نگاشته های کتاب منتج از 90 جلسه مصاحبه هستند که در حوزه هنری آرشیو شده بودند. البته خود تدوین گر کتاب هم حدود سی جلسه مصاحبه تکمیلی جهت برطرف کردن نواقص و شبهات، با آقای درچه ای انجام داد.

کتاب در دو بخش تدوین شده است و هر بخش به دو فصل تقسیم شده است. بخش اول با عنوان تکوین شخصیت به مرور زندگی حجت الاسلام درچه ای از زمان تولد تا ورود ایشان به قم می‌پردازد. بخش دوم هفت هزار روز مبارزه نام دارد که از محتوای آن آگاهیم و از جریانات فوت آیت الله بروجردی آغاز می‌شود. در همین دوران است که حجت الاسلام درچه ای در اعتراضات علیه لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی شرکت می‌کند و در نیمه شعبان 1341 برای اولین بار دستگیر می‌شود. با اعلام انقلاب سفید شاه و سفر شاه به قم برای بار دوم دستگیر می‌شود. پس از واقعه فیضیه هم دستگیر می‌شود. پس از پانزدهم خرداد هم به سراغش می‌آیند و دستگیرش می‌کنند. حجت الاسلام درچه ای از تمامی‌حوادث سال‌های 1340 تا 1343 خاطره حضور مستقیم دارد. این خاطرات می توانند منبع خوبی برای محققین 15 خرداد 1342 باشند که همگی در فصل اول بخش دوم (صفحات 91 تا 170) به قلم کشیده شده اند.
جریان سفر شاه به قم پس از اعلام انقلاب سفید، محاصره نظامی قم پس از واقعه فیضیه، جریانات مربوط به سخنرانی امام در روز عاشورا و واقعه 15 خرداد، هجرت علما به قم، اعدام طیب و حاج اسماعیل رضایی، جریانات مربوط به دارالتبلیغ اسلامی، تصویب کاپیتولاسیون و دستگیری و تبعید امام خمینی، همه و همه در این فصل از زبان خاطرات توضیح داده شده اند.

فصل دوم با عنوان « انتقال رهبری نهضت از ایران به خارج»، وظیفه بررسی خاطرات حجت الاسلام درچه ای در زمان تبعید امام خمینی را بر عهده دارد. ایشان در این دوران علاوه بر روشن نگاه داشتن مشعل مبارزات در حوزه علمیه، به عنوان یک سفیر از سوی حوزه به شهرستانهای مختلفی همچون یزد، مشهد، مهریز، کرمان، طبس سفر می نمود. اگر خاطرات ایشان و آنچه مربوط به بازداشت های وی است را  مرور کنیم می بینیم که شهرستان های متعددی بوده که ایشان دستگیر و زندانی شدند که علت آن همان مراجعاتی بود  که به عنوان یک پیک در این حوزه فعالیت می کردند. خاطراتی که آقای درچه ای از زندانهای پهلوی، شکنجه ها، جو زندانها، بحث با کمونیست ها و هم نشینی با علما و مبارزین برجسته انقلاب در زندان دارند نیز به جای خود خواندنی و ارزشمند هستند.

در انتهای کتاب بخشی با عنوان عکس و سند طراحی شده است و به تصاویر و اسناد مربوط به حجت الاسلام درچه ای اختصاص داده شده است. این بخش با متن پیام تسلیت مقام معظم رهبری پس از درگذشت حجت الاسلام درچه ای آغاز می‌شود. نمایه‌های کتاب هم مربوط به فهرست اشخاص و فهرست اماکن و وقایع می‌شوند.

 
تعداد بازدید: 4349