دایره المعارف انقلاب اسلامی (ویژه نوجوانان و جوانان)

مهرنوش کاظمی

کتاب "دایرة المعارف انقلاب اسلامی" ویژه نوجوانان و جوانان توسط دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری و زیر نظر "شورای عالی دایرة المعارف انقلاب اسلامی" تدوین گردیده است.

کتاب حاضر، جلد اول از مجموعه سه جلدی دایرة المعارف انقلاب اسلامی است که شامل حرف«آ» تا حرف «ث» و دربردارنده 260 مدخل است. این مجلد در سال 1384ش به صورت مصور و با 284 صفحه منتشر گردید.

تدوین دایرة المعارف انقلاب اسلامی در سال 1379ش با هدف آشنا کردن گروههای سنی مورد نظر با مفاهیم انقلاب، گروههای مبارز، شخصیتها، رویدادها ومکانها و زمانهایی که به نحوی با این پدیده مرتبط بودند به تصویب رسیده و پس از نشست های متعدد، 870 مدخل برای نگارش کتاب برگزیده شد که حوزه زمانی این مدخل ها از ابتدای دهه 40 یعنی سالهای آغازین شکل گیری انقلاب تا پیروزی آن در 1357ش است. در این بین دفاع هشت ساله مردم ایران (1359-1367ش)، برخی از مفاخر ادب، حوادث مهم تاریخی و موضوعهایی از جهان اسلام، به ویژه تاریخ تشیع در شمار مداخل دایرة المعارف درآمدند تا مخاطبان، غیر از آشنایی با مختصات انقلاب، با برخی از حوادث تاریخی و شخصیتهای بزرگ نیز مأنوس شوند. از جمله مداخل این مجلد که می توان به آن اشاره نمود مدخل اصلاحات ارضی، امام خمینی، علی امینی، انجمن های ایالتی و ولایتی، انقلاب سفید، آیت الله بروجردی، پانزده خرداد1342و پیشوای ورامین هستند.

تصویب و اجرای لایحه هایی چون اصلاحات ارضی، انجمن های ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید در دهه چهل -که در کتاب بطور کامل بدانها پرداخته شده- به تدریج مخالفت و نارضایتی مردم را فراهم آورد.ضمن آنکه رفته رفته خود بستری برای شکل گیری و پیدایی نهضت عظیم 15 خرداد شد. این نهضت خودجوش مردمی با حمایت و روشنگری روحانیون آغاز شد که در رأس آنها آیت الله بروجردی بود که با طرح و اجرای اصلاحات ارضی شاه مخالفت نمود و پس از درگذشت وی امام خمینی (ره) با جدیت بیشتری به مسائل پرداخت و توانست بسیاری از طلبه های حوزه علمیه را با خود همراه سازد. روشنگریهای امام خمینی در جریان تشکیل انجمنهای ایالتی و ولایتی، رفراندوم مورد نظر شاه در انقلاب سفید و در نهایت قانونی کردن کاپیتولاسیون در ایران، زمینه سازهایی بودند که حوادث سیاسی-اجتماعی بزرگی نظیر قیام پانزده خرداد 1342 را به دنبال داشت.

دو روز پس ازبرگزاری مراسم عاشورا، نیروهای امنیتی و مأموران مسلح، خانه امام خمینی را در قم محاصره، سپس ایشان را دستگیر و به تهران بردند و چند روز بعد در چهارم تیر ماه به پادگان عشرت آبادمنتقل کردند. امام خمینی دو روز پیش از آن در مراسم عاشورای حسینی که در مدرسه فیضیه قم برگزار شده بود،درجمع زیادی از مردم عزادار سخنرانی کرده، با حمله به سیاستهای شاه به ویژه حمایتهایش از اسرائیل، او را به عبرت گرفتن از سرنوشت پدرش فراخوانده بود. ساواک در آن روز در اطلاعیه ای، خبر دستگیری امام خمینی را اعلام کرد. مردم نیز با شنیدن خبر دستگیری امام، در حرم و اطراف مدرسه فیضیه گرد آمدند وبه سخنان حاج سید مصطفی خمینی و چند نفر از علما گوش سپردند خبر دستگیری امام خمینی دهان به دهان در شهر پخش شد و مردم با تعطیل کردن مغازه ها در بازار گرد هم آمدند. دانشگاهیان نیز با تعطیل کلاسهای درس خود، با اجتماع در خیابانهای اطراف دانشگاه تهران به سمت میدان 24 اسفند (انقلاب) راه افتادند که مأموران ژاندارمری مانع از حرکت آنان شدند. درگیری در بازار تهران به اوج خود رسید و کشتار مردم به دست سربازان آغاز شد. سرلشگر اویسی وقوایش به تظاهر کنندگان در سبزه میدان و بازار حمله برده و آنان را به مسلسل بستند. مردم ورامین نیز با شنیدن خبر دستگیری امام، کفن پوشان به طرف تهران حرکت کردند و در نزدیکی پل باقرآباد، مأموران نظامی به سوی آنان آتش گشودند و شمار زیادی از آنان را به خاک و خون کشیدند. مشابه همین اتفاقات در تبریز و شیراز و برخی دیگر از شهرهای کشور رخ داد. دولت اگر چه شمار کشته شدگان حوادث روز پانزده خرداد را تنها در تهران و قم 86 نفر اعلام کرد، اما گفته شده است که در روز 15 خرداد 1342، صدها تن در سراسر کشور به شهادت رسیده اند و اجساد اغلب آنان را مخفیانه در گورهای جمعی دفن کرده اند. مراجع تقلید قم، مشهد و نجف اشرف نیز با صدور اطلاعیه هایی اقدامات رژیم را محکوم کرده خواستار آزادی سریع امام خمینی و دیگر علما شدند.

صفحات پایانی کتاب نیز به فهرست مداخل(مرجع، کتاب ها)، منابع خارجی(کتابها، نشریات)، نشریات فارسی و فهرست مداخل جلدهای بعدی دایره المعارف انقلاب اسلامی اختصاص داده شده است.

 
تعداد بازدید: 4572