مواضع امام خمینی در برابر نظام سیاسی پهلوی و نهادهای آن

مهرنوش کاظمی

"مواضع امام خمینی در برابر نظام سیاسی پهلوی و نهادهای آن" عنوان کتابی است به قلم جعفر قلی پور، که در سال 1382ش با 236 صفحه به تحریر درامده است و توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است. 

جعفر قلی پور در این کتاب تلاش نموده است تا با بررسی مواضع و عملکرد امام خمینی در طول حیات سیاسی ایشان در برابر رژیم طاغوتی پهلوی چهره ممتاز امام خمینی را در ابعاد گوناگون اجتماعی و سیاسی آشکار سازد.

حرکت امام خمینی (ره) از اصلاح و ارشاد زمامداران وقت و مقابله با جریان های ضد شیعی آغاز شد و با قدرت ادامه یافت؛ اما در پی آشکار شدن ماهیت اصلاح ناپذیر حکومت پهلوی و نهادهای شکل دهنده آن،  به تدریج از حالت مبارزه ی آرام خارج گردید و آشکارا در مقابل نطام سیاسی وقت قرار گرفت. امام خمینی (ره) به تدریج با تدوین و تحکیم پایه های نظری نظام سیاسی مبتنی بر دین و تمهید مقدمات عملی آن و گسترش دادن اسلام سیاسی و بسیج کردن مردم مسلمان ایران، رژیم پهلوی را از پای درآوردو نظام جمهوری اسلامی را جایگزین آن ساخت.

در آغاز دهه ی چهل و پس از رحلت آیت الله بروجردی،شاه تحت عنوان نوسازی کشور، تلاش جدی و تمام عیاری را در جنگ با مبانی وارزش های ملی و اسلامی جامعه به کار بست. همه ظواهر نیز نشان می داد که دیگر هیچ نوع مقاومت و مخالفتی با یکه تازی رژیم پهلوی وجود ندارد.

این بار لازم بود نیروی جدیدی بر اساس شناخت موقعیت حساس و تعیین کننده جغرافیای سیاسی ایران، استعداد انباشته  انسانی و الهی و آرمان ها و اهداف بزرگ مبتنی بر آن، پا به میدان بگذارد و با آگاهی از تاریخ محنت بار صد و پنجاه ساله اخیر ایران، سلطه بیگانگان و غارتگران بر آن، خیانت، فساد و خودکامگی خاندان پهلوی و هزار فامیل وابسته به آن، فقر و عقب ماندگی علمی، صنعتی و اخلاقی تحمیل شده بر ملت بزرگ و ریشه دار ایران، مبارزه ای جدید را شروع کند و نهضتی را برای مقابله با رژیم پهلوی پی ریزی نماید.

این نیرو، نیروی مذهبی ودینی بود. امام خمینی (ره) در چنین فضایی رهبری نهضت عظیم مردم ایران را به دست گرفت. ایشان که بیش از چهل سال متوالی با تیزبینی و آینده نگری، مسائل سیاسی و اعتقادی جامعه ایران را تعقیب می نمود، در حالی که کوله باری از تجربه های مبارزات علمای پیشین و حوادث سیاسی را بر دوش می کشید، در یکی از حساس ترین اوضاع تاریخی ایران و جهان اسلام، پا به عرصه مبارزات سیاسی در ایران گذاشت.

نویسنده برای تبیین موضوع، کتاب خود را در سه بخش سازماندهی کرده است.

در فصل اول از بخش اول با عنوان ماهیت نظام سیاسی پهلوی کوشش بر این است تا تصویری گذرا از ساخت سیاسی وابسته و عملکرد ضد دینی نظام سیاسی پهلوی بررسی شود. این فصل به همراه فصل بعد مقدمه ای برای بخش دوم تلقی می شود که در آن به بررسی مواضع امام خمینی در برابر نهادهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی رژیم پهلوی و عملکردآنها پرداخته است.در قسمت هایی از این بخش با بررسی دیدگاههای امام خمینی در خصوص مقوله سلطنت و نظام سلطنتی به این اذعان رسیده است که ایشان با نفس مقوله سلطنت و نظام سلطنتی مخالف بوده و امام معتقد بود که سلطنت نه تنها هیچ مبنای دینی وشرعی ندارد بلکه دین اسلام در اصل برای مبارزه با آن آمده است. در ادامه همین بخش به بررسی وقایع دهه 40 پرداخته و مواضع امام را در خصوص وقایع مهمی همچون وابستگی نیروهای نظامی و امنیتی کشور به اجانب و قدرتهای استعماری، اقدامات ساواک در کشور، احزاب دولتی و نظام تک حزبی رژیم پهلوی، خیانتهای مسئولین و مدیران دولتی، مسائل فرهنگی و سیاستهای اقتصادی رژیم، غارت اموال و ثروت های ملی در کشور را بیان می نماید. 

و سرانجام در بخش سوم تلاش شده است ضمن تقسیم بندی مواضع امام (ره) به ترتیب تاریخی از زمان آغاز مبارزه و نهضت اسلامی تا پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه 1357، با توجه به مراحل تحول و تطور مواضع امام (ره) و ویژگی های هر مرحله، تصویری از مواضع ایشان ارائه گردد.

این بخش به آغاز حرکت های علمی امام خمینی در رویارویی باسیاستها و برنامه های محمدرضا پهلوی اختصاص یافته که با واکنش امام در برابر لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی آغاز و تا تبعید ایشان ادامه داشت. و در ادامه مواضع امام را درخصوص مسائل سیاسی مهم  دهه چهل از جمله رفراندوم، قیام 15 خرداد 1342، کاپیتولاسیون، جشن های 2500 ساله، تغییر تاریخ هجری به تاریخ شاهنشاهی و دوران براندازی حکومت پهلوی از دی ماه 1356 تا بهمن 1357 می پردازد از مواضع بسیار مهم و اثرگذار امام خمینی که در پیروزی انقلاب نقش بسزایی داشت مواضع ایشان نسبت به قیام 15 خرداد 42 بود با فرارسیدن ماه محرم در خرداد ماه 1342 ه.ش، امام (ره) سعی نمود از این ماه و به خصوص روز عاشورا برای پیشبرد مبارزات اسلامی استفاده کند، ار این رو پیشنهاد کردتا در ایام محرم، تعدادی از روحانیون و مبلغان دینی سراسر  کشور برای مردم درباره  اقدامات خلاف دینی و ملی رژیم پهلوی سخنرانی نمایند که با استقبال روبه رو شد. شخص امام (ره) هم تصمیم گرفت در عصر عاشورا در فیضیه سخنرانی نماید.

بالاخره بعدازظهر عاشورا مصادف با 13 خرداد 1342، ه.ش، امام (ره) برای جمع کثیری از حضار و عزاداران حاضر در مدرسه ی فیضیه سخنرانی کردند.

امام (ره) در این سخنرانی با حمله به اقدام ماموران دولتی در هتک حرمت مدرسه ی فیضیه و روحانیان،این واقعه را با واقعه ی کربلا مقایسه کرده، رژیم پهلوی را دست نشانده و تحت نفوذ و دخالت یهودیان واسرائیلی ها در امور کشور، شخص شاه را خطاب قرار دادند و ضمن برحذر داشتن او از اقدام علیه مقدسات اسلامی و روحانیان، وی را به اخراج از ایران تهدید کردند.

این موضع گیری قاطع امام (ره)، موجب گردید تا رژیم، اقدام به دستگیری حضرت امام در نیمه شب 15خرداد بنماید. بعد از پخش خبر دستگیری امام (ره) در تهران و قم، تظاهرات خیابانی وسیعی به راه افتاد و قیام 15 خرداد شکل گرفت که با حمله ی نیروهای نظامی و انتطامی رژیم پهلوی، این تظاهرات به خاک و خون کشیده شد. با سرکوبی قیام 15 خرداد، رژیم شاه، امام خمینی (ره) را به مدت 10 ماه در زندان نگه داشت، تا این که امام (ره) در پانزدهم فروردین ماه 1342 ه.ش آزاد گردید.

در آخر نیز فهرست منابع و فهرست اعلام صفحات پایانی کتاب را شامل می شوند.

 
تعداد بازدید: 4541