معرفی فعالیتهای دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در زمینه 15 خرداد

رضا امیری

دفتر ادبيات انقلاب اسلامي درسال 1372 در کنار دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری پایه گذاری شد و خیلی زود واحدهایی در آن تشکیل شدند که همگی پژوهشهایی در زمینه های مرتبط با تاریخ انقلاب اسلامی انجام می دادند. در ابتدای کار، تولیدات این دفتر در دو شاخه ادبی و تاریخی منتشر می شدند. اما کم کم تمامی آثار به سمت شاخه تاریخ تغییر جهت دادند. این اتفاق اولا به علت کمبود سازمانهای پژوهشی مرتبط با تاریخ انقلاب در آن دوره به وقوع پیوست و ثانیا به این دلیل که دیگر واحدهای حوزه هنری از جمله کارگاه قصه و رمان، در حال تولید آثاری در شاخه ادبیات بودند که دقیقا همسو و به موازات آثار دفتر ادبیات انقلاب اسلامی بود. علی رقم این تغییر جهت، توليدات دفتر ادبیات انقلاب اسلامی در حوزه ادبيات داستاني تا سال 1378ش ادامه يافت و 45 عنوان داستان كوتاه، داستان بلند و رمان منتشر شد. واپسين رمان انتشار يافته «سه ديدار» نوشته نادر ابراهيمي بود. گرچه پس از واگذاری شاخه ادبیات انقلاب به واحدهای دیگر حوزه هنری، تولیدات این شاخه با افت شدیدی مواجه گشتند.

فعالیت اصلی این دفتر همانا تولید آثار علمی بر بنیاد یافته‌ها و گردآوری‌های دو دهه جست و جو و تلاش میدانی است که به خلق آثاری انجامیده است. ثمره این فعالیت‌ها اولاً توانسته تا حدودی جای خالی سازمان‌های پژوهشی را پر کند. ثانیاً منشأ و سپس الگوی تولید در حیطه تاریخ‌پژوهی‌های وطنی قرار گیرد. هم‌اکنون دفتر ادبیات انقلاب اسلامی از جایگاهی قابل قبول در عرصه پژوهش‌های تاریخ انقلاب اسلامی برخوردار است به‌گونه‌ای که عضو مجمع هماهنگی تاریخ‌پژوهی، اسنادی و بانک‌های اطلاعاتی (مهتاب) است. هم‌چنین در کنار مراکزی چون کتابخانه ملی ایران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، مرکز اسناد وزارت امورخارجه، مرکز اسناد انقلاب اسلامی و بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی نقش فعالی در توسعه تاریخ‌نگاری مرتبط با انقلاب و تاریخ معاصر ایران دارد.

تاريخ‌نگاري انقلاب اسلامی، در دفتر ادبیات انقلاب اسلامی به سه شکل انجام می گیرد.

1- نگارش روزشمار

2- تاريخ شفاهي

3- دايره‌المعارف نويسي

اما آنچه که نگاه ما را در این برهه بر روی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی متمرکز کرده است، توجه به آثاری است که در زمینه 15 خرداد 1342 و سالهای آغازین نهضت انقلاب اسلامی از سوی این دفتر منتشر گردیده اند که غالبا نتیجه فعالیتهای واحد تدوین تاریخ انقلاب اسلامی این دفتر هستند. این واحد قدمتی بیش از خود دفتر ادبیات دارد و تاسیس آن باز می گردد به اوایل سال 1371، در یکی از اتاقهای ساختمان مرکزی حوزه هنری. اما در سال 1373 و یک سال پس از شکل گیری دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، با عنوان «واحد تدوین تاریخ انقلاب اسلامی» در زیر مجموعه این دفتر قرار گرفت.

اکنون، بخش های اصلی زیر، در واحد تدوین تاریخ انقلاب اسلامی مشغول به فعالیت هستند:

- گروه شناسایی، فیش برداری و کدگذاری منابع

- گروه نگارش روزشمار 15 خرداد (1340-1343)

- گروه نگارش روزشمار انقلاب اسلامی

- گروه نگارش دایره المعارف انقلاب اسلامی (ویژه جوانان و نوجوانان)

- گروه بانک اطلاعاتی رایانه ای (تشکیل بانک اطلاعاتی رایانه ای در دوره های تاریخی 1340 تا 1343 و 1356 تا 1357)

- گروه آرشیو فیش های تدوین تاریخ انقلاب اسلامی و دایره المعارف انقلاب اسلامی

فعالیتهای این واحد را می توان به صورت آماری زیر ارائه کرد:

1-  شناسایی حدود 3000 کتاب و 500 عنوان نشریه مرتبط با فعالیتهای واحد مذکور

2- گزینش 200 عنوان کتاب خارجی (انگلیسی، فرانسه، آلمانی، روسی و عربی) و ترجمه کامل 20 عنوان از این کتابها و بخشهایی از 170 کتاب دیگر.

3-  ترجمه گزینشی 3700 عنوان مقاله، گزارش و خبر از 200 عنوان نشریه

4- تهیه 420 هزار فیش تحقیقاتی ازمنابع یاد شده.

5- تشکیل بانک اطلاعات رایانه ای با قابلیت جست و جو کلید واژه ها. در حال حاضر حدود 360 هزار فیش از 420 هزار فیش تهیه شده در این واحد، وارد بانک اطلاعاتی شده اند.

6- تهیه آرشیو موضوعی عکس از شخصیتها، حوادث و اماکن مرتبط که حدودا 12 هزار قطعه عکس را شامل می گردد.

7- انتشار 1 جلد کتابشناسی انقلاب اسلامی

8- انتشار 3 جلد «روزشمار 15 خرداد» به ترتیب زیر

الف. روزشمار جلد یک (بهار 1340 )

ب. روزشمار جلد دوم (تابستان 1340)

ج. روزشمار جلد سوم (پاییز 1340)

سایر مجلدات که هرکدام تقریبا یک فصل را در بر می گیرند، یا در حال نگارش هستند و یا در مراحل مختلف چاپ و نشر به سر می برند. این روزشمار در نهایت در 20 جلد منتشر خواهد شد که 10 جلد آن در مرحله آماده سازی هستند و 7 مجلد دیگر در حال نگارش هستند.

9- انتشار 11 جلد روزشمار انقلاب اسلامی. این روزشمار در نهایت در 17 جلد تکمیل خواهد شد که مجلدات دوازدهم تا پانزدهم در حال آماده سازی برای چاپ و باقی در حال نگارش هستند.

10- انتشار دو جلد «دایره المعارف انقلاب اسلامی» حروف آ –ث و ج-ش، جهت گروه سنی نوجوانان و جوانان.

از دیگر سوابق فعالیت این واحد دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، می توان به برگزاری همایش 15 خرداد سال 1342 اشاره کرد که در سال 1387 و همزمان با چهل و چهارمین سالروز قیام 15 خرداد 1342 برگزار گردید. در این همایش مقاله های منتخب دانشجویان، اساتید دانشگاهها و پژوهشگران در زمینه علل و ریشه های قیام 15 خرداد 1342 ارائه شدند و در نهایت، مجموعه دو جلدی مقالات منتخب این همایش، در سال 1388، از سوی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی متشر شد.

علاوه بر فعالیتهای مذکور، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، از سال 1387، پایگاه اطلاع رسانی 15 خرداد 42 را راه اندازی نمود که آدرس اینترنتی آن www.15khordad42.ir است. هم اکنون پس از 5 سال فعالیت در زمینه انتشار اخبار، اسناد، مقالات، خاطرات و... در زمینه تاریخ سالهای آغازین نهضت انقلاب اسلامی، دست به انتشار فصلنامه اینترنتی 15 خرداد 42 زده است.

از آخرین فعالیتهای دفتر ادبیات انقلاب اسلامی می توان به پایه ریزی طرح «دایره المعارف 15 خرداد» اشاره نمود. این طرح در مراحل اولیه انتخاب مداخل قرار دارد و در آینده ای نزدیک، کار نگارش مقالات آن آغاز خواهد شد.

پایگاه اطلاع رسانی 15 خرداد 42
 
تعداد بازدید: 5339