یادی از حماسه‏آفرینی‏های‏ مردم کاشان و آران‏ در 15 خرداد

اکنون نزدیک پنجاه سال از قیام خونین و تاریخی ملت ایران در 15 خرداد 42 که در راه دفاع و پشتیبانی از اسلام و امام پدید آمد،می‏گذرد،و با آنکه در این مدت پیرامون این‏ قیام مقدس،کتابها و مقاله‏ها نوشته و سخنها گفته شده است،می‏توان گفت بسیاری از رویدادها و جریانهائی که در این روز،در برخی از شهرها و روستاها اتفاق افتاده است،هنوز ناگفته و پوشیده مانده و بازگو نگردیده است.

خفقان دوران ستم‏شاهی تا آن پایه شدید و نفس‏گیر بود که رخصت دست‏یابی به‏ بسیاری از حوادثی را که در گوشه و کنار این کشور روی می‏داد،به کلی از مردم سلب‏ کرده بود.

در پی پیروزی انقلاب اسلامی نیز آن‏گونه‏که انتظار میرفت،برای به‏دست آوردن‏ رویدادهای تاریخی قیام 15 خرداد 42 و مانند آن در ایران تلاش و کوشش گسترده‏ای به‏ عمل نیامد.ملت ایران پیرامون قیام خونین قم،تهران،شیراز،ورامین،کن و جمکران‏ در روز 15 خرداد گزارشهائی خوانده و شنیده و کم‏وبیش اطلاعاتی دارد لیکن از جانفشانیها و حماسه‏آفرینی‏های مردم در برخی دیگر از شهرها و روستاها،به کلی‏ بی‏خبر و یا گزارشی ناقص و دست و پا شکسته دریافت کرده است.

قیام دلاورانه مردم کاشان و آران،در روز 15 خرداد 42 از رویدادهائی است که پیرامون‏ آن تاکنون گزارش درستی به‏دست نیامده است و آنچه بر اهالی مظلوم آن دیار رفته هنوز پوشیده و ناگفته مانده است.

مردم مسلمان و قهرمان‏پرور کاشان و آران در روز 15 خرداد 42 آنگاه‏که خبر دستگیری‏ امام را شنیدند، همانند دیگر مردم به‏پا خاسته ایران،با همه نیرو به صحنه آمدند و فریاد مرگ بر شاه سردادند و با دژخیمان تا دندان مسلح شاه معدوم درگیر شدند و در راه پشتیبانی‏ از امام فداکاریها کردند و شهیدانی تقدیم داشتند که گوشه‏هائی از آن ایثارگریها و حماسه‏آفرینی‏ها در گزارشهای ماموران رژیم سرنگون شده شاه بازگو گریده است.

هنگ ژاندارمری قم(رکن 2)در گزارش شماره 5637-مورخهء 8 /4 /42 به ناحیه‏ مرکز آورده است که:

«...در ساعت 30 /19 روز 15 خرداد آقای آذرگون کفیل فرمانداری کاشان وسیله تلفن‏ اطلاع می‏دهند که وضع شهرستان کاشان متشنج و عده‏ای از اهالی شهر روی شایعه‏ دستگیری آقای خمینی قصد به‏هم زدن نظم و ایجاد اغتشاش و ناامنی را دارند و تقاضا می‏نماید که تعدادی ژاندارم به شهربانی اعزام گردد...در همین اثنا اطلاع حاصل‏ می‏شود که جمعیت کثیری پس از حرکت در خیابانها،در میدان فیض کاشان تجمع و کار بانک ملی و کارخانجات ریسندگی را تعطیل و کارگران را وادار می‏نمایند که با جمعیت‏ ائتلاف نمایند سپس با سلاح سرد از قبیل سنگ و چوب مبادرت به شکستن شیشه‏های‏ عمارت دادگستری، به طرف شهربانی هجوم می‏آورند در جلو شهربانی افراد مستقر شده ژاندارم در مقابل حمله عناصر نامبرده به دفاع می‏پردازند و در نتیجه گروهبان سوم‏ فرامرز طاهری مجروح با جیپ ژاندارمری به بیمارستان اعزام می‏گردد و گروهبان سوم رضائی در معیت مجروح با جیپ عازم بیمارستان می‏شود.در پیچ باغ ملی‏ یک دستگاه جیپ شماره شخصی از سمت چپ به قصد واژگون نمودن جیپ حامل‏ گروهبان مجروح حرکت و به‏وسیله سپر جلو به بغل جیپ ژاندارمری تصادف،سمت‏ راست فرورفتگی پیدا می‏کند و جای گالن نیز شکسته می‏شود،گروهبان یکم رضائی‏ در اثر این ضربه شدید از داخل جیپ به بیرون پرتاب و مجروح می‏گردد،تفنگ کارابین‏ شماره 956624 متعلق به وی از قسمت چوبی،بدنه می‏کند،..

در اثر به‏وجود آمدن جریان 15 خرداد در شهرستان کاشان و مدافعات مأمورین‏ ژاندارمری از شهربانی،پای سرجوخه خدایاری به‏وسیله سنگ مجروح می‏گردد و 11 نفر از مهاجمین مجروح و علی قدیری 28 ساله کارگر ریسندگی در اثر اصابت گلوله‏ برنو فوت می‏نماید.

برای استقرار نظم و اعادهء آرامش جمعا مأمورین 215 تیر فشنگ کاربین و 5 تیر فشنگ‏ تامسون تیراندازی می‏نمایند که صورت جلسات مصرف فشنگ متعاقبا تقدیم خواهد شد و مأمورین جمعا 13 نفر از متهمین دستگیر شده را که در زندان شهربانی‏ زندانی بوده‏اند طبق نامه دادسرا به دادرسی ارتش بدرقه می‏نمایند...»

در دنباله گزارش هنگ ژاندامری قم به ناحیهء مرکز آمده است:

«...در ساعت 1 صبح روز 15 خرداد 42 به گروهان کاشان اطلاع می‏رسد که عده‏ای‏ از اهالی آران اجتماع و به قصد برهم زدن نظم عازم شهر می‏باشند گروهان چند نفر ژاندارم به سرپرستی گروهبان یکم عباس صمیمیت جهت بازگردانیدن جمعیت به آران‏ اعزام مأمورین در بین راه به جمعیتی در حدود 500 نفر که از آران و بیدگل عازم کاشان‏ بوده‏اند برخورد می‏نمایند که عده‏ای از مهاجمین با پرچم و تعدادی ازآنها قرآن همراه‏ دارند که به محض برخورد با مأمورین قرآن را روی دست گرفته و اظهار می‏دارند،ما آیة اللّه خمینی را می‏خواهیم.

سردسته مهاجمین...شناخته می‏شود و یک دستگاه جیپ نیز برای جمعیت آب‏ حمل می‏نموده مأمورین ضمن اخطار به اینکه جمعیت بایستی به ده مسکونی خود مراجعت نمایند مراقبت داشته‏اند که زدوخوردی واقع نشود که ناگهان عده‏ای از وسط جمعیت دستور حمله به مأمورین را صادر می‏نمایند و مأمورین در پناهگاه طبیعی مستقر و پس از اخطارهای متوالی که در صورت تهاجم مورد اصابت و شلیک گلوله قرار خواهند گرفت آنان‏را به سکوت و آرامش و مراجعت دعوت می‏کنند لکن جمعیت بدون اعتنا به‏ اخطار سرپرست مأمورین،بای بازکردن راه و حرکت به شهر و دادن شعار استقامت‏ می‏نمایند.مأمورین با شلیک 28 تیر فشنگ کاربین و تامسون جمعیت را وادار به‏ عقب‏نشینی و مراجعت می‏کنند پس از ورود به قریه آران...برای اینکه مردم را متوجه ورود خود نمایند و به اشخاص بفهمانند که مأمورین انتظامی حضور دارند 15 تیر فشنگ کاربین به هوا شلیک می‏نمایند که مؤثر واقع می‏شود و باعث تفرقه جمعیت‏ می‏شود. تعدادی ژاندارم مسلح جهت تقویت به آران اعزام و نمایندگی دادستان جهت تشکیل پرونده مقدماتی و دستگیری متهمین به نام گروهبان یکم صمیمیت‏ سرپرست مأمورین صادر و به وی تفویض می‏شود. گروهبان منظور موفق می‏شود در وحله اول 6 نفر از متهمین...را دستگیر و با پرونده جهت تعقیب به دادسرا اعزام دارند. آقای بازپرس نیز شخصا در تعقیب دستور آقای دادستان جهت رسیدگی به محل عزیمت‏ و مشغول رسیدگی می‏شود و طبق دستور هنگ به ستوان دوم معزی نیا معاوم گروهان‏ کاشان مأموریت داده می‏شود که به قریه آران عزیمت و اشخاصی که در آتش زدن دخالت‏ و شرکت داشته‏اند دستگیر نماید..

سرپرست مأمورین اعزامی به آران در ساعت 45 /11 روز 17 خردادماه جاری اطلاع‏ حاصل می‏نماید که در محله چهارسوق آران یک عده 500 نفری...اجتماع و قصد دارند مجددا...حمله نمایند.مامورین به محض استماع این اطلاع برای جلوگیری ز هرگونه بروز حادثه آماده و در کوچه‏ها مستقر می‏شوند...بدون کوچکترین مسامحه‏ مبادرت به متفرق نمودن جمعیت می‏نمایند و در این گیرودار ساق چوبی تفنگ کارابین‏ شماره 2941924 گروهبان فرامرز طاهری که در دست گروهبان سوم رضائی بود می‏شکند و روپوش تفنگ کارابین شماره 2230351 گروهبان سوم میرزالدله نیز در اثر پرتاب سنگ مهاجمین فرورفتگی پیدا می‏کند. روپوش تحتانی تفنگ کارابین شماره‏ 1066146 متعلق به گروهبان سوم داود آبادی در اثر پرتاب سنگ می‏شکند مأمورین در این حادثه مبادرت به شلیک 4 تیر هوایی نموده و نظم محل را اعاده موفق به متفرق نمودن‏ جمعیت می‏شوند و سردستگان معروضه بالا را دستگیر و در پیرو سابقه به دادسرا اعزام‏ که با صدور قرار بازپرس زندانی می‏شوند...

طبق گزارش گروهان کاشان مأمورین در این جریانات جمعا 267 تیر کارابین و تامسون‏ شلیک نموده‏اند...

با مراتب معروضه نحوه همکاری و انجام وظیفه مأمورین ژاندارم پاسگاه مرکزی به‏ سرپرستی گروهبان یکم بهرامی با افراد مربوطه شهربانی کاشان در اعاده نظام و امنیت‏ شهر و همچنین گروهبان یکم عباس صمیمیت سرپرست مأمورین اعزام به آران و افراد مربوطه قابل توجه می‏باشد مستدعی است به هر نحوی مقتضی است نسبت به تقدیر و تشویق دو نفر درجه موصوف امر به اقدام فرمایند.

فرمانده هنگ ژاندارمری قم-سرهنگ 2 یاوری

بخشداری آران نیز طی گزارشی به فرمانداری کاشان پیرامون قیام اسلامی اهالی آران در 15 خرداد 42 چنین آورده است:

«...پیرو تلگراف شماره 210 مورخ 15 /3 /42 گزارش مشروح جریان واقعه به‏ استحضار عالی می‏رسد:

در ساعت 10 صبح 15 /3 /42 هنگامی‏که در دفتر بخشداری به انجام وظیفه اشتغال‏ داشتم بر اثر فریاد ناهنجار شخصی...متوجه گردید نامبرده در جلو معابر بخشداری‏ مردم را به تجمع دعوت و اظهار می‏نمود فوری به کاشان حرکت پس از جمع عده‏ای‏ نسبت به اعلیحضرت همایون شاهنشاهی اهانت و احساساتی بر له آقای خمینی ابراز. اندکی بعد از این جریان...اجتماع کثیری از مردم که تحت تأثیر الفاظ و شعارهای له و علیه ایشان واقع گردیده بودند در میدان مقابل بخشداری متمرکز و هر لحظه جمعیت رو به‏ ازدیاد می‏رفت که در این موقع دو نفر آقایان معمم...به رهبری جمعیت مبادرت و پیوسته شعارهای زننده و موهن نسبت به مقامات عالیه و ابراز احساساتی محترمانه دربارهء آقای خمینی ابراز و اهالی را جهت عزیمت به شهر و انجام خرابکاری ترغیب و تشویق که‏ در این هنگام با نهایت تأسف مشاهده گردید جمعیت به‏وسیله نامبردگان به مرکز شهر هدایت و پس از مدت کوتاهی شعله‏های دود و آتش به هوا متصاعد مجددا مردم تهییج‏ شده در میدان جلو شهرداری جمع ضمن ابراز شعارهای زننده..بر علیه مقام شامخ‏ سلطنت و بر له آقای خمینی.،..ایراد و مردم وسیله کامیون‏های کمپرسی و شورلت...به شهر حرکت این وضع در حدود یک ساعت ادامه همزمان با این جریان‏ مراتب وسیله بخشداری ضمن تلفنگرام شماره 198 مورخ 15 /3 /42 اعلام که در حدود دو ساعت بعد از جریان ما وقع ژاندارم به سرپرستی سرکار گروهبان یکم صمیمیت به آران‏ اعزام مأمورین بلافاصله در شهر حاضر اعاده نظم برقرار...»

آنچه‏که در این گزارشها آمده است مسلما نمی‏تواند بازگوکننده همه آن‏ رویدادهائی باشد که در روز تاریخی 15 خرداد 42 در کاشان و آران پدید آمده است.گویا ماموران خودباخته و چشم و گوش بسته رژیم ستم‏شاهی نیز به خوبی دریافته بودند که‏ رؤسای دروغ‏پرداز آنان خوش ندارند که از زیردستان خود جز دروغ و پشت‏هم‏اندازی‏ گزارشی دریافت کنند.

باوجود این نمی توان انکار کرد که از این گزارشها به خیلی حقیقت‏ها می‏توان پی‏برد و بسیاری از جریانها و رویدادهای درست را به‏دست آورد.

مجله پانزده خرداد - فروردین و اردیبهشت 1370- ویژه نامه
 
تعداد بازدید: 4195