جعفر گلشن روغنی
17 خرداد 1397
گزارشهای پیدرپی مأموران ساواک از نقاط مختلف شهر تهران حاکی از آن بود که در 17 خرداد 1342 هنوز با وجود اعلام و استقرار حکومت نظامی در تهران، تحرکات و تجمعاتی علیه حکومت پهلوی در برخی از خیابانها و معابر عمومی صورت میپذیرد. این گزارشها که اکثراً کوتاه بوده، به وسیله تلفن یا بیسیم در اختیار ساواک تهران قرار گرفته است. براساس گزارشهای یاد شده، وقایع جاری در سطح شهر تهران با رعایت ترتیب زمان به شرح زیر بوده است:
ساعت 10:20 - عدهای که تعدادشان در حدود سی نفر تخمین زده شده، در مقابل مسجدآقامحمود واقع در بازارچه مروی تجمع کردهاند. این افراد... در صددند که تظاهراتی کنند. هیچ مأمور انتظامی و پلیسی هم در محل حضور ندارد.
ساعت 11:00 - جمعیت قابل توجهی در خیابان ناصرخسرو و جلو بازار اجتماع کردهاند. عدهای از مردم که در گوشه و کنار ایستادهاند رو به مأموران دولتی ناسزا میگویند. سربازان ارتشی هم جیپهایی را که در میدان توپخانه آرایش نظامی گرفته بودند، از آنجا خارج کردند.
ساعت 11:30 - در جلو اداره راهنمایی و رانندگی... صدای انفجاری که از تانک مستقر در آنجا بلند شد، مردم عادی را وحشتزده ساخت و موجب گردید که همگی متفرق شوند. سربازان روی تانک مزبور مشغول کشیدن چادر بر آن هستند. مقارن ظهر در مسیر بین پپسیکولا و میدان 24 اسفند، تظاهرکنندگان یک جیپ استیشن پلیس را به آتش کشیده... آنان قصد حمله و تصرف کلانتری 12 را داشتند که مأموران کلانتری آنها را از این کار بازداشتند. در این درگیری عدهای از متظاهرین کشته شدند.
ساعت 13:00 - در خیابان استخر حسنآباد و خیابان شیخ هادی سه نفر که پیراهن سیاه بر تن داشتند و سوار سه چرخه بودند، اعلامیهای را توزیع میکردند که در آن نوشته شده است: «مردم فردا تعطیل عمومی و عزای ملی است. برای تشکیل دمونستراسیون در میدان بهارستان آماده شوید.»
ساعت 15:30 - در میدان شاهپور یک عده تانک و زرهپوش به عنوان احتیاط استقرار دارند.[1]
[1]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج8 (بازتابها: استان تهران)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1378ش، صفحات متعدد.
تعداد بازدید: 1357