کتاب و نشریه
مروری بر «مجموعه مقالات همایش 15 خرداد و انقلاب اسلامی»
مرجان مهدی‌پور
20 مرداد 1397
هر سال در شهر ورامین، هم‌زمان با سالگرد قیام 15 خرداد همایشی به همت ارگان‌های مختلف برگزار می‌شود. سال 1390 چهارمین همایش 15 خرداد در این شهر با مشارکت اداره تبلیغات اسلامی، دانشگاه علمی کاربردی شهرداری ورامین و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین ـ پیشوا برگزار شد. یکی از نتایج حاصل از این همایش، مجموعه مقاله‌ای با عنوان «مجموعه مقالات همایش 15 خرداد و انقلاب اسلامی» بود که در بهار 1391 با 12 مقاله در 276 صفحه توسط نشر آوای عرفان چاپ و منتشر شد.
این کتاب مقدمه و پیش‌گفتاری ندارد که بیانگر توضیحاتی درباره همایش، محل و نحوه برگزاری، تعداد مقالات رسیده به همایش و چگونگی انتخاب مقالات منتخب در این اثر باشد و حتی نامی از داوران این همایش نیامده است. کتاب با فهرست مقالات آغاز می‌شود. از 12 مقاله 3 عنوان به نقش ورامین در ارتباط با قیام 15 خرداد پرداخته‌اند.
منصور بنی‌عام در مقاله اول به «نقش قیام 15 خرداد در توسعه شهرستان ورامین» پرداخته و یکی از ابعاد حکومت اسلامی را توسعه اقتصادی می‌داند. همچنین یادآور می‌شود نقش مهم ورامین در قیام 15 خرداد موجب خشم حکومت پهلوی درباره این منطقه شد. به همین علت ورامین تا سال 1354 از داشتن فرمانداری محروم بود.
فاطمه‌سادات میرآقاسی در مقاله خود به «نقش رهبری امام خمینی(ره) در قیام 15 خرداد 42» پرداخته و ایشان را اسطوره‌ای بزرگ معرفی می‌کند. سپس به بررسی ریشه‌های قیام 15 خرداد می‌پردازد.
«نقش شعائر دینی در قیام 15 خرداد» عنوان مقاله علی‌اکبر شایسته‌نژاد است. نویسنده عواملی چون توحید، نفی طاغوت، ولایت‌مداری، ذلت‌ناپذیری، ظلم‌ستیزی، دیانت و سیاست را از شعائر مردم در این قیام برشمرده و نقش آنها را در این واقعه مهم می‌داند.
در مقاله بعدی با عنوان «تبیین جامعه‌شناختی پیوند دین و سیاست در قیام 15 خرداد»، جمشید میرزایی قیام 15 خرداد را حامل پیام‌هایی می‌داند. او پیوند مرجعیت با مردم در حوزه سیاست و انقلاب را یکی از پیام‌های مهم این قیام معرفی می‌کند.
سیدجواد میرخلیلی نیز در مقاله خود به بحث درباره «نقش و جایگاه روحانیت در شکل‌گیری و هدایت قیام 15 خرداد 1342» به رهبری امام خمینی(ره) می‌پردازد.
در همین راستا سیدمحسن محمودی در مقاله «نقش مرجعیت و روحانیت در حماسه 15 خرداد» ضمن اشاره به عوامل پیدایش این قیام، به نقش روحانیت در قبل و بعد از 15 خرداد می‌پردازد.
«مردم، دولت و احزاب سیاسی در ورامین» عنوان مقاله مرتضی یوسفی‌راد است. او با اشاره به احزاب توده، اراده ملی، دموکرات ایران و مردم، معتقد است که حزب توده در ورامین با فعالیت و نفوذ بیشتری فعال بوده، زیرا با شعار حمایت از کارگران و تقسیم اراضی میان رعایا همراه شده بود.
علی‌اکبر رضایی جعفری به «پیامدهای انقلاب سفید و شکل‌گیری قیام 15 خرداد ورامین» پرداخته و از مخالفت علما با انقلاب سفید شاه نوشته و این که کشاورزان و رعایای ورامین با اطلاع از این که اصلاحات ارضی، به ظاهر آنان را صاحب زمین می‌کند، ترجیح دادند تا در تبعیت از امام خمینی(ره) با حکومت پهلوی مخالفت کنند.
نیره نظرریا نیز در مقاله «پانزده خرداد 42 و نقش روحانیت» به عاشورایی بودن و مردمی بودن این نهضت اشاره کرده و تاثیرات مهم و عمیق آن را در بلندمدت بر روند سیاسی و اجتماعی ایران بازگو می‌کند.
عباس سراج در مقاله «نقش مرجعیت در قیام 15 خرداد» به بررسی موضع و عملکرد مراجع و علمای قم، تهران، مشهد و نجف در محرم 1342 و قیام 15 خرداد پرداخته است.
مقاله «نقش و فعالیت‌های مهدی عراقی در قیام 15 خرداد»، نوشته امین عزیزی است. مهدی عراقی مبارزاتش را از شهریور 1320 آغاز کرد. وی از افراد فعال جمعیت فداییان اسلام بود و فعالیت‌های خود را در مسیر نهضت امام خمینی(ره) متمرکز کرد. شروع همکاری او با امام از ایام مخالفت با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی است. او در توزیع اعلامیه‌های روحانیون فعال بود. همچنین از مبارزان جمعیت مؤتلفه اسلامی و بسیار مورد اعتماد امام بود.
آخرین مقاله کتاب از روح‌الله تیموری درباره «تاثیرگذاری گفتمان قیام 15 خرداد 1342 ایران بر گفتمان انقلاب مردم مصر در سال 1389» است. نویسنده در این مقاله به مهمترین وجوه اشتراک حکومت‌های محمدرضا پهلوی و حسنی مبارک پرداخته و مهمترین افتراق قیام 15 خرداد 42 با جنبش مردم مصر را در وجود رهبری کاریزماتیک (امام خمینی(ره)) می‌داند. او علاوه بر بررسی شرایط بین‌المللی هم‌زمان با قیام 15 خرداد، به شرایط داخلی کشور نیز اشاراتی دارد و سپس همین موارد را در ارتباط با حرکت مردم مصر در سال 1389 مورد پژوهش قرار می‌دهد. در نهایت این دو جنبش را بر اساس تئوری گفتمان لاکلا و موفه[1] بررسی می‌کند و تاثیرگذاری قیام 15 خرداد 42 را در انقلاب مردم مصر موثر می‌شمارد.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که این مجموعه مقالات، قیام 15 خرداد 1342 را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داده است. این کتاب می‌تواند به عنوان منبع پژوهشی مورد استفاده محققان قرار گیرد زیرا خواننده با مراجعه به منابع و مآخذ هر مقاله که در انتهای آن آمده است می‌تواند با سرچشمه‌های پژوهشی بسیاری آشنا شود.
[1]. ارنستو لاکلا نظریه‌پرداز انگلیسی است. شانتال موفه همسر وی نیز اهل بلژیک، تحلیل‌گر و نظریه‌پرداز سیاسی است. این زوج نظریه‌پرداز، تحلیل گفتمان انتقادی را از عرصه زبان‌شناسی به عرصه سیاست کشاندند.
تعداد بازدید: 3446
آرشیو کتاب و نشریه
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
