مقالات
بازتاب قیام 15 خرداد در گرگان
سیدرضا فندرسکی
20 آبان 1397
پس از پیروزی امام خمینی و روحانیت در قضیه لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و عقب‌نشینی دولت حکومت پهلوی، امام، حجت‌الاسلام سیدکاظم نورمفیدی را مأمور کردند تا به گرگان رفته و علما و روحانیون آن منطقه را به قیام دعوت کنند. وی به گرگان رفت و روحانیون منطقه را دعوت کرد.[1]
در روزهای نزدیک به ششم بهمن سال 1341 و رفراندوم حکومت پهلوی، حجت‌الاسلام نورمفیدی به همراه یک طلبه جوان گرگانی اعلامیه‌هایی را تهیه کرده و در مساجد گرگان توزیع کردند.[2]
پس از قیام 15 خرداد سال 1342 و به منظور پیشگیری از بروز وقایع مشابه در گرگان، کمیته اطلاعاتی این شهرستان در روز بیستم خرداد با حضور اعضا در دفتر فرماندهی لشکر گرگان تشکیل شده و پس از مذاکره درباره اوضاع کلی کشور و با توجه به شایعاتی که در این ایام در منطقه گرگان وجود داشت تصمیمات ذیل اتخاذ گردید، مثل اینها که مأمورین ساواک در نظارت بر رفت‌وآمد روحانیون و افراد مشکوک مراقبت کافی نمایند؛ با ورود فرزند آقای سیدسجاد علوی، یکی از روحانیون سرشناس منطقه از قم به گرگان مراقبت لازم از وی به عمل آید؛ بنا بر اطلاعات رسیده به ساواک گروهی به نام هیئت پیروان قرآن گرگان قصد داشت جهت آزادی امام خمینی تلگرافی تهیه و اقدام به جمع‌آوری امضا نماید، به دستور ساواک قرار شد امضاکنندگان این تلگراف شناسایی شوند؛ جهت کمک به شهربانی گرگان در مواقع ضروری و تامین محل بازداشت دستگیرشدگان احتمالی پیش‌بینی‌های لازم به عمل آید.[3]
در این ایام نوار سخنرانی‌های امام خمینی در بین مردم توزیع می‌شد و مورد استفاده قرار می‌گرفت. ساواک مرکز با اطلاع از این موضوع از ساواک ساری، که گرگان را هم زیر نظر داشت، درخواست کرد که مشخصات افرادی که این نوارها را مورد استفاده قرار داده‌اند به مرکز ارسال کند. بر اساس گزارش ساواک، محمد زیادلو و منوچهر مقدس‌زاده که هر دو کارمند اداره فرهنگ بودند، فندرسکی و صادق زرگران که شغل آزاد داشتند از جمله این افراد بودند. از این میان مقدس‌زاده چند بار به ساواک احضار شد.[4]
در مهرماه سال 1342 حجت‌الاسلام عبدالکریم هاشمی‌نژاد به گرگان رفت و سخنرانی‌های روشنگرانه‌ای ایراد کرد. یزدی‌های مقیم گرگان نیز جلسات سری علیه دولت حکومت پهلوی برگزار می‌کردند.[5]
به دنبال آزادی امام خمینی در نیمه فروردین سال 1343 آیت‌الله عبدالعالی سپهر استرآبادی، از روحانیون گرگان در تیرماه تلگرافی برای امام فرستاد و امام نیز پاسخ تلگراف ایشان را دادند.[6]
در ماه صفر سال 1343 حضرت آیت‌الله خامنه‌ای جهت سخنرانی به گرگان رفته و پس از سخنرانی علیه رژیم پهلوی تحت‌‌تعقیب مأمورین قرار گرفتند اما به کمک مردم گرگان شبانه از شهر خارج شدند.[7]
گزارش ساواک حاکی از آن بود که در اردیبهشت ماه سال 1343 جمعیتی به نام هیئت منتظرین حضرت حجت در گرگان تشکیل شد که مترصد صدور اعلام جهاد و ایجاد انقلاب در ایران بود.[8]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. خارکوهی، غلامرضا، استان گلستان در انقلاب اسلامی، عروج، جلد 1، 1391، ص 578.
[2]. همان. ص 581.
[3]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جلد 3، 1378، ص 167.
[4]. خارکوهی، غلامرضا، استان گلستان در نهضت امام خمینی، گرگان، رازبان، 1387، ص 47.
[5]. همان.
[6]. همان، ص 46.
[7]. خارکوهی، غلامرضا، استان گلستان در انقلاب اسلامی، ص 632.
[8]. نوری، مصطفی، سرایلو، اشرف، انقلاب اسلامی در گرگان و دشت، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1390، ص 276.
تعداد بازدید: 1948
آرشیو مقالات
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
