مقالات
قیام 15 خرداد در یزد
سیدرضا فندرسکی
18 آذر 1397
پس از تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در هیئت دولت حکومت پهلوی که در مهر ماه سال 1341 صورت گرفت علم و روحانیون یزد با ارسال سه تلگراف به شاه و اسدالله علم، نخست‌وزیر وقت و آیت‌الله سیدمحمدرضا گلپایگانی، از مراجع تقلید مخالفت خود را با این مصوبه اعلام کرده و خواهان لغو آن شدند.[1]
یکی از این تلگراف‌ها که در روز 24 آبان ارسال شد توسط علمایی چون آیت‌الله محمد صدوقی، جلال و اسدالله آیت‌اللهی، علی، جلال و احمد علومی، علی‌محمد کازرونی، محمود اردکانی، محمود فرساد و سیدجواد مدرسی امضاء شده بود.[2] در این ایام آیت‌الله صدوقی مرتباً با امام خمینی در تماس بود و تقریباً هر روز جلساتی را در منزل خود برگزار می‌کرد. ساواک به دو جلسه از این جلسات که در روزهای 25 و 26 آبان تشکیل شده بود اشاره کرده است.[3]
علمای یزد فقط به ارسال تلگراف بسنده نکرده و آیت‌الله صدوقی پس از مشورت با علما تصمیم گرفت موضوع انجمن‌های ایالتی و ولایتی را در منابر با مردم در میان بگذارد. در همین رابطه در روز 26 آبان مجلسی در مسجد حظیره یزد برگزار شد که در آن چند تن از وعاظ سخنرانی کرده و متن تلگراف امام خمینی خطاب به اسدالله علم نخست‌وزیر قرائت شد. نماینده ساواک که در این مراسم حضور داشت، در پایان گزارش خود می‌افزاید این‌گونه سخنرانی‌ها نتیجه خوبی برای رژیم نخواهد داشت و سخنان روحانیون در این زمینه قطعاً در مردم تاثیرگذار خواهد بود.[4]
پس از حمله مأمورین رژیم شاه به مدرسه فیضیه قم در روز دوم فروردین سال 1342 روحانیت یزد با صدور تلگرافی آمادگی خود را برای اجرای اوامر آیات عظام و پیروی از احکام شرع مقدس اسلام اعلام کردند.[5]
در پی قیام 15 خرداد و مهاجرت عده‌ای از علمای سراسر کشور به تهران، چند تن از علمای کرمان وارد یزد شده و در روز پنجم تیرماه به همراه آیت‌الله صدوقی به اصفهان و سپس تهران رفتند. در پایان نشست‌های علما در تهران قطعنامه‌ای مبنی بر تحریم انتخابات مجلس بیست‌ویکم صادر شد که آیت‌الله صدوقی به همراه آیت‌الله روح‌الله خاتمی از اردکان از جمله امضاءکنندگان آن بودند.[6]
آیت‌الله صدوقی در روز اول شهریور از تهران به یزد مراجعت کرد و از هنگام ورود عده کثیری از مردم برای دیدار با وی به منزل او رفت‌وآمد می‌کردند. براساس گزارش ساواک که گویا رئیس آن با رئیس شهربانی اختلافاتی داشت، رئیس شهربانی، اغلب دستوراتی را که مربوط به اوضاع آن روزها و روحانیون و سیاست بود به آیت‌الله صدوقی اطلاع می‌داد.[7]
به دنبال آزادی امام خمینی در فروردین سال 1343 و عزیمت ایشان به قم، شهر یزد چراغانی شد. یک تاجر یزدی نیز به قم رفته و مبلغ بیست هزار تومان بابت مخارج جشن و چراغانی فیضیه پرداخت کرد.[8]
در این ایام نشریه بعثت که نشریه داخلی طلاب حوزه علمیه قم بود در یزد نیز توزیع می‌شد. ساواک مرکز که گمان می‌کرد این نشریه در یزد چاپ می‌شود دستور داد تا ساواک منطقه چاپخانه‌های شهر یزد را تحت‌نظارت قرار دهد.[9]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. عابدی اردکانی، محمد، میرحسینی، محمدحسن، انقلاب اسلامی در یزد، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، جلد1، 1387، ص 421.
[2]. یاران امام به روایت اسناد ساواک: جلد 2؛ شهید آیت‌آلله حاج شیخ محمد صدوقی، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ص6.
[3]. عابدی اردکانی، محمد، میرحسینی، محمدحسن، همان، ص420.
[4]. یاران امام به روایت اسناد ساواک، همان، ص2.
[5]. دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ سوم، 1394، جلد 3، ص 275.
[6]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جلد 4، 1380، ص 74.
[7]. یاران امام به روایت اسناد ساواک، همان، ص 5.
[8]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد، جلد 5، ص 104.
[9]. همان، ص 249.
تعداد بازدید: 2038
آرشیو مقالات
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
