مقالات
قیام 15 خرداد در کرج
سیدرضا فندرسکی
08 ارديبهشت 1398
در سال 1341 دو روحانی فعال در کرج شناخته شده بودند، یکی شیخ حسین لنکرانی که بیشتر در منزل مورد رجوع برخی از روشنفکران و بازاریان بود و چون مسجدی در اختیار نداشت چنانکه باید نتوانست با توده مردم ارتباط برقرار کند. اما روحانی دیگر یعنی سیدحسن مدرسی یزدی، امام جماعت مسجد جامع کرج ارتباط گسترده‌ای با مردم و بازاریان داشت.
در روز دوم مهر ماه سال 1341 تعدادی از اعضای جبهه ملی در منزل شیخ حسین لنکرانی جلسه‌ای تشکیل دادند. کنگره فرهنگیان جبهه ملی نیز در اواخر ماه در کرج برگزار شد که آقایان ادریسیان و صراف بهبهانی از چهره‌های فعال این کنگره بودند.[1]
در همین ایام به دعوت مدرسی یزدی مجلس باشکوهی به مناسبت میلاد امام زمان(عج) در مسجد جامع کرج برگزار شد و شیخ عباسعلی اسلامی سخنران مجلس سخنان تندی علیه رژیم پهلوی ایراد کرد.
بسیاری از بازاریان و چهره‌های مذهبی با مراجعه به آیت‌الله مدرسی یزدی خواستار واکنش وی در برابر اقدامات رژیم شاه شدند. اما وی هر گونه اقدامی را منوط به مشورت با مراجع قم می‌کرد. سرانجام پس از آنکه وی در اسفند ماه به قم رفت و مشورت‌های لازم را انجام داد در بازگشت به کرج فضای شهر تا حدود زیادی به نفع روحانیون تغییر یافت. شیخ عباسعلی اسلامی نیز چند سخنرانی علیه رژیم ایراد کرد.[2]
پس از حمله مأمورین رژیم شاه به فیضیه قم در روز دوم فروردین سال 1342 دانشجویان دانشکده کشاورزی کرج که در حقیقت کانون اصلی مخالفت مردمی با رژیم پهلوی در کرج بود، سریع‌تر از سایر گروه‌ها واکنش نشان دادند. نخستین اقدام آنان انتشار اعلامیه امام خمینی در مورد این فاجعه بود.
در چهلمین روز این فاجعه نیز این دانشکده شاهد تحرک دانشجویان بود. در همین ایام عکس آیت‌الله طالقانی با زیرنویس «مبارز رشید و عالیقدر اسلام حضرت آیت‌الله محمود طالقانی که به جرم عدالتخواهی متجاوز از سه ماه است در زندان به‌سر می‌برد»، در دانشکده کشاورزی به تعداد زیادی توزیع شد. تعدادی از این دانشجویان نیز در اردیبهشت ماه به قم رفته و با امام خمینی ملاقات کردند.[3]
در نخستین روزهای خرداد سال 1342 در اکثر مغازه‌های شهر کرج عکس‌های امام به چشم می‌خورد. در مسجد بزرگ شهر واقع در خیابان چالوس، نیز عکس ایشان دیده می‌شد. همچنین در خیابان‌های اصلی و فرعی شهر، تعدادی از مغازه‌ها تصاویر امام را قاب گرفته و برای فروش پشت ویترین گذاشته بودند.[4]
یک روز پس از قیام 15 خرداد عده‌ای از دانشجویان دانشکده کشاورزی کرج که ساواک تعداد آنها را صد نفر ذکر کرده است در محوطه دانشکده با شعارهای تند علیه شخص شاه نظیر «تا مرگ شاه خائن نهضت ادامه دارد» دست به تظاهرات زدند و در پایان بیانیه‌ای در حمایت از رهبری نهضت اسلامی صادر کردند. براساس گزارش‌های ساواک قرار بود عصر این روز این راهپیمایی ادامه یابد.[5] فعالیت‌های دانشجویان دانشکده کشاورزی سرانجام باعث شد که این دانشکده در روز 19 خرداد موقتاً تعطیل شود.[6]
پس از بازگشایی دانشکده اعلامیه تندی از سوی دانشجویان در روز 10 تیر صادر و بر در رستوران دانشکده نصب شد. دو هفته بعد نیز اعلامیه‌هایی در حمایت از رهبری نهضت اسلامی و آزادی بدون قید و شرط ایشان در دانشکده توزیع گردید.[7]
به گفته حسین وصال یکی از دانشجویان دانشکده کشاورزی کرج، پس از آزادی امام خمینی در فروردین سال 1343 وی به همراه عده‌ای از دانشجویان این دانشکده جهت ملاقات با امام عازم قم شدند. بنا به اظهار وی در یکی از مساجد، نماینده امام در سخنرانی خود گفت که امام در زمان بازداشت به دولت فرموده‌اند: «چه مرا آزاد کنید یا آزاد نکنید به عقیده خود باقی هستم.»[8]
علاوه بر دانشجویان، بازاریان کرج نیز از فعالان سیاسی در شهر بودند. آنان ملاقات‌های خود با مراجع تقلید را به صورت علنی برگزار می‌کردند. در روز 26 فرودین سال 1343 پانزده نفر از آنان از جمله غلامرضا زکی‌خانی، محمد بازاریان، حسین فاضل کشاورز، تقی طلایی، محمد کمالی، هاتفی و پرویزیان در قم با امام خمینی ملاقات کردند.[9]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. کرمی‌پور، حمید، انقلاب اسلامی در کرج، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1391 ، ص 9 ـ 89..
[2]. همان، ص 103.
[3]. همان، ص 107.
[4]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد. مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. جلد 2، 1378، ص 283.
[5]. همان، جلد 8 ، 1387، ص 9.
[6]. همان. جلد 8، ص 87.
[7]. کرمی‌پور، همان، ص 111.
[8]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد، ج 5، 1382، ص 174.
[9]. کرمی‌پور، همان، ص 111.
تعداد بازدید: 2436
آرشیو مقالات
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
